Internering
1. Inleiding
Mensen met psychiatrische problematiek en/of verstandelijke beperking die een strafbaar feit plegen
-> Onderworpen aan gedwongen, jusititieel gesuperviseerde hulpverlening.
= De interneringsmaatregel
- Onbepaalde duur
- Behandelingsmaatregel (gedwongen), geen straf maar begeleiden van problematiek
- Uitgebouwd door profit organisaties!
- Voor mensen die ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard door rechter
+ Uitgesproken door onderzoeksgerecht of vonnisgerecht, niet door een vrederechter!
+ Na forensisch psychiatrisch deskundigenonderzoek
+ Uitvoering door KBM en opgevolgd door kamer ter bescherming van de maatschappij met rechter
en psycholoog & assessor, niet door een psychiater!
Internering is een veiligheidsmaatregel die er tegelijkertijd toe strekt de maatschappij te beschermen
en ervoor te zorgen dat aan de geïnterneerde persoon de zorg wordt versterkt die zijn toestand
vereist, met oog op re-integratie in maatschappij
Dubbel doel:
- Bescherming van de maatschappij: focus op controle (hier ligt klemtoon meer op)
- Behandeling van de persoon: focus op zorg waar hij recht op heeft
Internering =
1) Misdaad of wanbedrijf die de fysieke of psychische integriteit van derden aantast of bedreigt
-> Subjectief: vb heb je trauma na handtasdiefstal: duidelijk drempel overgaan!
2) Geestesstoornis hebben op ogenblik dat ze voor de rechter staan (psychiatrische/ verstandelijk)
3) Gevaar van plegen van nieuwe feiten
Vb via psychopathie vragenlijst
Nu: goed nagaan van indicatoren + subjectieve inschatting van hulpverlener
5 Wettelijk vastgelegde vragen aan de psychiatrische expert voor internering plaats vindt
1. Geestesstoornis?
2. Mogelijk oorzakelijk verband tss stoornis en feiten?
3. Gevaar van opnieuw plegen van gelijkaardige feiten?
4. Mogelijke begeleiding en behandeling?
5. Noodzaak gespecialiseerde behandeling of begeleiding (seksuele delinquenten)?
Soms “onhandelbare” geïnterneerden
- Nog steeds verzorgd, levenskwaliteit hoog houden
- Oude stelsel = LEX MITIOR: dezefde voorwaarden als diegene van nieuwe wet
Kritiek op dominante risicogerichte benadering = bescherming van maatschappij
<-> Sterktegerichte benaderingen
- Erkenning dat mensen met kwetsbaarheid en hun sociaal netwerk capaciteiten,
mogelijkheden en sterktes hebben.
- Moeilijkheden, uitdagingen en risico’s aanpakken door mensen positief te benaderen
- Mensen krijgen regie over hun veranderingsproces (mee) in handen
, 1.1 Indeling risicoprofiel
Low; bevat geïnterneerden die terecht kunnen in de reguliere hulpverlening waar geen bijkomende
voorzorgen dienen genomen te worden.
Medium; geïnterneerden die, mits een aantal aanpassingen, opgenomen worden in de hulpverlening.
Zo moeten deze diensten de veiligheid van de betrokkene en van de maatschappij garanderen.
High; geïnterneerden die als vluchtgevaarlijk, onbehandelbaar en zeer gevaarlijk worden beschouwd.
Deze doelgroep dient opgevangen te worden in een gesloten inrichting met een maximale
veiligheidsinfrastructuur.
RNR = Risk Need Responsiviteit
= behandeling afstellen op risico, hoe hoger = hoe strenger de aanpak
= afstemming op cliënten
-> Zegt dat behandeling niet belangrijk is als dit geen aanleiding heeft gegeven tot de criminele feiten
-> Inschatten en inspelen op criminogene behoeften/noden/ dynamische risicofactoren
- Antisociale geschiedenis: welke feiten, wanneer begonnen,..
- Antisociale persoonlijkheidskenmerken vb geen geduld, impulsief, risiconemer,..
- Slecht sociaal netwerk
- Relatie werk-vrije tijd- criminaliteit
Volgende zijn allemaal inschattingen op subjectief niveau
1. Mensen die we kunnen behandelen in reguliere hulpverlening, weinig agressie,..
2. Primair nog altijd op behandeling maar toch extra voorzorgsmaatregelen, bescherming,
vrijheid verdienen,..
3. Vluchtgevaarlijk, agressie, behandelbaarheid wordt in vraag gesteld (FPC gemaakt)
-> Tijdens forensische behandeling worden risiconiveaus verlaagd: sterke beveiliging, van sterk
beveiligde naar meer open klimaat te krijgen + eventueel buitenwereld terug (integratie)
1.2 Profiel
97% mannen
2/3 heeft leeftijd tss de 26-45 jaar
76% co-morbiditeit (in 50% voor twee diagnoses, in 26% voor drie diagnoses)
De meest voorkomende diagnoses, al dan niet gecombineerd met andere diagnose, zijn psychotische
stoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en middelengebruik of -afhankelijkheid
2. Methode: een multidisciplinair onderzoek
DOEL: sterkgerichte, multidisciplinaire aanbevelingen formuleren rond omgaan met mensen met
psychiatrische problematiek en/of verstandelijke beperking die een strafbaar feit plegen
+ Vertrekken vanuit de sterkgerichte benadering!
Focus op theoretische kaders die gebruikt worden voor de 4 empirische onderzoekslijnen
§ 1ste studie: procedurele rechtvaardigheid
- Interacties tss burgers en machthebbers is even belangrijk dan hun uitkomst
- Hoe kan persoon in internering intereactie hebben en wat vinden ze belangrijk?
§ 2de studie: desistance-proces
- Identificeren van factoren die ze belangrijk vinden in hun distance-proces
= Stoppen met plegen van criminaliteit
,§ 3de studie: herstel
- Hoe wordt herstel gevonceptualiseerd?
- Wat zijn noden en hulpbronen voor deze groep in relatie tot herstel?
- Herstel = Proces waarbij mensen mogelijkheden verbreden om betekenisvol leven te leiden
§ 4de studie= familieleden van personen met interneringsmaatregel
- Hun ervaringen met de maatregel en met familieondersteunende groepen in kaart
De sterkgerichte focus verschilt van de gehanteerde methodologie
- Ervaringen van personen en familie centraal
- Dient beschouwd te worden als wetenschappelijke evidence; kwalitatieve methode
-> Richten zich op ervaringen en de betekenissen
-> Diepte intervieuws, focusgroepen, gesprekken binnen detentie, behandelcentra, VAPH
3. Resultaten: wat hebben de deelnemers ons verteld; sterktegerichte benaderingen
3.1 Procedureel rechtvaardige interactie met professionelen
Als mens bejegend worden door professionelen
-> Ze zullen eerlijker zijn, meer hun best doen, willen geholpen worden.
Gesitueerd op 3 niveaus:
- algemeen niveau: beleefde, kalme en niet al te formele manier van benadering
- procesmatig niveau:
- Mening mogen geven en echt beluisterd worden
- Beslissingen op gezamelijke manier, niet in vorm van verplichtingen
- Motiveren ipv dreigen met sancties en grenzen stellen = ‘streng maar rechtvaardig’
- Transparantie: duidelijke info krijgen, vlotte procedures
- Gehinderd door werkdruk= weinig tijd
- inhoudelijk niveau
- Holistische aanpak
- Aandacht voor noden van persoon en maatschappij
- Doelstellingen die ze willen nastreven
- Omstandigheden waarin feiten zijn gepleegd bekijken vb door eenzaamheid
- Positieve aspecten ook bekijken!
- Heden, toekomst en verleden apart bekijken
- Oplossingsgerichte aanpak
- Evenwicht tss zorg en controle
- Aandacht voor voor behandeling en oplossingen: Duidelijk einddoel!
- Vanaf begin al aandacht op integratie in maatschappij
3.2 Desistance
= Individueel veranderingsproces waarbij er verschillende factoren invloed hebben
- Zoektocht naar gewoon leven en integreatie
- Huisdieren en advocaat hebben en zo verantwoordelijkheid opnemen en band hebben
- Afwezigheid van personen vb drugs
- Cognitieve processen waarbij ze moeten nadenken over verleden, heden en toekomst
= reflecteren over zichzelf en gevolgen van het gedrag
Geen of weinig moeilijkheden op persoonlijk vlak, wel bij sociaal en structureel kapitaal
Vb klein netwerk, stigmatisering, overschaduwd door feiten, onbepaald verblijf
, 3.3 Persoonlijk herstel
§ Opnieuw zichzelf worden
- Identiteit via introspectie en opleiding: rolmodellen staan centraal
- Rust en kalmte, medicatie om klachten te verlichten
- Klinische barrières: somatische klachten, neveneffecten, last van verslaving, trauma’s
§ Herverbinden en deel uitmaken van een informeel sociaal netwerk
- Halen kracht uit anderen helpen: teksten, getuigenissen, lezingen etc.
- Lotgenotencontact is waardevol
- Stigma overwinnen is moeilijkste! Vb de verslaafde, ex-gedetineerde, geplaatst worden etc.
§ Ondersteuning door hulpverlening
- Samen informele dingen doen
- Oprechtheid, terecht kunnen met jouw verhaal
- Belemmeringen: niet-wederkerig, gebrek aan nazorg, wantrouwen
§ Praktische aspecten
- Gebrek aan praktische opvolging heeft grote gevolgen vb missen van afspraak met justitie
- Mobilitieit: zelf plannen, bezoek ontvangen
- Inkomen of financiële hulp vormen vaak obstakel als ze leven willen hervatten
§ Interneringsmaatregel
- Gedwongen om zorgtraject aan te vatten en ervaren dit als helpend
- Pas echt leven als maatregel wordt opgeheven
-> Aantal voorwaarden: geen risico meer zijn, stabiel zijn
3.4 Familieleden
§ Omgaan met psychiatrische problematiek en gepleegde misdrijf
- Ervaren dubbel stigma: hun naaste wordt gezien als patiënt en als crimineel
- Voelen zich schudlig
§ Juridische procedure en interneringsmaatregel
- Prodeo-advocaten hebben onvoldoende kennis, anderen zijn te duur
- Vinden dat GGZ gefaald heeft, er zijn nu pas stappen na een feit te plegen: geen aandacht ervoor
- Onbepaalde duur zorgt voor machteloosheid en onvoorspelbaarheid
§ De gevangenis
-Bezoekersprocedure is lastig, gevangenis is ongepaste omgeving
§ Geestelijke gezondheidszorg
-Te weinig betrokken worden in de zorg van hun familie, vage info of vakjargon
FamilieOndersteunende Groepen willen ondersteuning en lotgenotencontact naar voor schuiven
-> Familie heeft inzicht in de situatie, voelen zich opgelucht
4. Aanbevelingen: gebaseerd op ervaringskennis
DOEL: Sterkgerichte, multidisciplinaire aanbevelingen te formuleren (8 aanbevelingen)
4.1 Naar een mensgerichte en kwaliteitsvolle bejegening
Kwaliteit van relatie met professionelen primeert op de formele rol!
Geen nummer maar respectvol en geloof in iets goed kunnen doen
Negatieve bejegening kan zorgen dat stigma wordt herhaald
