1.1 In de tijd van steden en staten
In onbewoonde gebieden werd grond door boeren ontgint. Waterbeheer alleen mogelijk bij samenwerking
(gevolgen ander gebied). Waterschappen nodig voor toezicht en beslissingen waterbeheer. Steun door
graven van Holland (belang bloeiende landbouw & handel). Ze hadden onderdanen nodig voor ontginnen
en waterbeheer. Onderdanen kregen in ruil hiervoor:
- Vrijheidsrechten (eigendomsrechten)
- Politieke rechten (inspraak bij waterbeheer)
Waterschap bestond later uit: dijkgraaf (voorzitter) & heemraden (leden).
Coöptatie= als één heemraad overleed benoemden anderen een vervanger.
1255: rechten waterschap in oorkonde. Er was/is sprake van een poldermodel (overleg gericht op
overeenstemming). Toch rond 1400 veel watersnoodrampen. 1421 Sint-Elizabethvloed.
Vorsten, bisschoppen en edelen gaven in heel Europa vrijheids- en politieke rechten aan steden
(stadsrechten). Privileges vastgelegd in een keur (document ondertekent door landheer). Dient als bewijs
en kon niet zomaar ingetrokken worden.
Alleen stadsbewoners met burgerrecht profiteerden van vrijheidsrechten. Zij konden alleen door stedelijke
rechtbank berecht worden en recht op bescherming door stad. Patriciërs bestuurden steden. Steden
betaalden geld irv stadsrechten. Inkomsten vorsten groeiden -> staatsvorming en centralisatie ->
bedreiging rechten steden. Staten (vertegenwoordigers steden, adel, geestelijkheid in gewest) gevormd
voor onderhandeling belastingen. Staten-Generaal (vertegenwoordigers alle gewesten) zorgde voor
indirecte invloed burgers op staatsbestuur.
1.1 In de tijd van ontdekkers en hervormers
Staten-Generaal afzweren Spaanse koning Filips ll. Vastgelegd in Plakkaat van Verlatinge:
- Vorst, aangesteld door God, moet onderdanen beschermen tegen ongeluk, overlast en geweld.
- Filips schond vastgelegde privileges uit Charter van Kortenberg (1312) en Blijde Inkomste (1356).
Zonder instemming steden en gewesten oorlog/belasting (handel en nijverheid).
- Recht onderdanen op eerlijke rechtsspraak geschonden. Alva, zijn onbevoegde vertegenwoordiger,
liet ze berechten met Spaanse wetten.
- Schuldig aan geloofsvervolging terwijl volk alleen tegenover God hoeft te beantwoorden.
- Onderdanen hadden volgens Franse calvinist Beza recht zich te verzetten tegen vorst die tiran
werd.
Ondertekening van dit plakkaat was hoogtepunt Opstand v/d Nederlanders. Vanaf 14 e eeuw bijna twee
eeuwen één vorst. Hertog van Bourgondië -> Filips de Goede -> Franse koning -> Habsburgse vorst en
koning van Spanje Karel V veroverde alle Nederlanden boven grote rivieren. Hij versterkte centralisatie en
bestreed protestanten met centrale rechtbanken (schond rechten zelf besturing en zelf berechten
stad/gewest). Zoon Filips ll voortzetting centralisatie en vervolging protestanten. Gevolg: toename verzet
edelen en regenten & nieuwe protestante stroming (calvinisme).
1566 Hagenpreek door calvinistische dominees -> Beeldenstorm. Filips verving landvoogdes van Parma
door hertog van Alva. Willem van Oranje begon Nederlandse Opstand tegen hem 1568.
1597 -Terug verovering
-Unie van Utrecht (samenwerking opstandige steden en gewesten).
Als compromis spraken ze gewetensvrijheid af: geen geloofsvervolging. Er ontstond federale staat
uit:
1588 Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wiessx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
