Waarom is er recht?
Rechten en plichten komen voort uit algemeen geldende normen en waarden binnen de maatschappij. De normen worden
vastgelegd in rechtsregel. Door rechtsregels krijgt het recht vorm.
Rechtsregels:
Normen die de overheid heeft vastgesteld in regels, waarbij ook staat vastgesteld hoe er gehandhaafd dient te worden.
Recht zorgt voor:
● Doelmatige ordening van de maatschappij;
● Spelregels voor gedragingen tussen individuen onderling en voor handelen van de overheid.
● Sturing van het individuele gedrag van burgers.
Thomas Hobbes: Doorgaans geldt de natuurwet (recht van de sterkste), maar door afhankelijkheid van mensen naar elkaar
ontstaat geen eigenrichting, maar heeft de overheid het geweldsmonopolie.
Publieksrecht Privaatrecht Europees en internationaal recht
Regels voor het uitoefenen van gezag Recht dat betrekking heeft op de Kan zowel publiek als privaat zijn
van de overheid in haar relatie met de rechtsverhouding tussen personen. De Vb: Het Europees Verdrag Voor De
burger en tussen overheidsorganen (rechts)personen zijn mensen in vlees en Rechten Van De Mens (EVRM)
bloed, ook organisaties (zoals een
onderling.
verenging of stichting), maar in sommige Contract
gevallen kan ook de overheid een
➔ Staatsrecht rechtspersoon zijn; wanneer het geen - Algemeen
Hierin is geregeld hoe wetgeving tot stand gebruik maakt van het overheidsgezag Eisen:
komt en geeft een beschrijving van de - Wilsbekwaambeid beide partijen
verschillende overheidsorganen en hun - Handelingsbekwaam
bevoegdheden. ➔ Vermogensrecht
- Niet in strijd met goede zeden,
➔ Bestuursrecht - Goederenrecht
openbare orde en dwingende
Regels voor overheidsorganen die met - Verbintenissenrecht
wetsbepaling.
openbaar gezag zijn bekleed voor het - Volmacht
- Speciaal
gebruik van hun bevoegdheden (bijv. DUO,
IND end.). - Onrechtmatige daad - (vrijwillige)
behandelovereenkomst
➔ Strafrecht
Hieronder vallen gedragingen die de - Rechtmatige daad
wetgever strafbaar heeft gesteld, evenals Rechtmatige daad
de straffen die de rechter kan opleggen en - Zaakwaarneming
de regels voor de manier waarop daders - Contract
- Gaat buiten de rechter om
berecht moeten worden.
- Gaat buiten de persoon om
➔ Rechtspersonenrecht - Feitelijke handeling/
rechtshandeling
➔ Personen- en familierecht. - Onverschuldigde betaling
- Curatele - Onrechtmatige verrijking
- Bewind
- Mentorschap
Volmacht TRIAS POLITICA
- Gaat buiten de rechter om ● Uitvoerende macht
- Rechtshandeling: volmachtverlener + gevolmachtigde Kan namens overheid strafvervolging
instellen
Problemen kunnen ontstaan wanneer de volmacht niet helder is en overschreden ● Rechtsprekende macht
wordt. Daarbij kunnen de volmachtgever en gevolmachtigde elkaar soms dwars Toetst de wetten
zitten. ● Wetgevende macht:
Stelt wetten op
,Voorrang in het recht Beschikkingen:
Internationaal recht gaat boven nationaal recht. Regels kunnen met elkaar Beschikkingen zijn besluiten die in
conflicteren. Daarom geldt voor rechtsregels het volgende: specifieke gaan voor individuele gevallen recht verlenen.
algemene, hogere voor lagere, jong voor oud. De rechtskracht is afhankelijk van het Beschikkingen moeten voldoen aan de
orgaan waar de regelgeving afkomstig uit is. Er bestaat de volgende rangorde in volgende beginselen:
macht:
1. Verdragen; 1. Zorgvuldigheidsbeginsel
2. Gemeenschap verordeningen en richtlijnen (EU); 2. Rechtvaardigheidsbeginsel
3. Grondwet; 3. Gelijkheidsbeginsel
4. Overige wetten;
4. Verbod op misbruik van de
5. Algemene maatregeling bestuur;
6. Ministeriële regelingen en richtlijnen; bevoegdheid.
7. Provinciale vorderingen; 5. Motiveringsbeginsel.
8. Gemeentelijke vorderingen.
Rechtsbronnen Subjectief recht
De vraag of het recht geldt voor één
specifiek persoon (zoals: De
1. Wet- en regelgeving:
bepaling van de gemeente of
Wetten bevatten rechtsregels die door de overheid vastgesteld. Alleen wetten van de
bijstand wordt toegekend). Alleen
hoogste wetgever worden met “wet” aangeduid. Wetsartikelen bestaan uit meerdere leden.
subjectieve rechten kunnen worden
1. Gemeenschapsverordeningen en richtlijnen: Wetten opgesteld door organen binnen de EU. afgedwongen voor een rechter.
2. Grondwet: De hoogste Nederlandse wet.
3. Staten-Generaal: Wetten die worden opgesteld door de regering, ministers plus de koning. Objectief recht
4. Koninklijk besluit: Wetten die worden opgesteld door de regering en koning (geen ministers). Bevat alle geldende regels, dus alle
A. Algemene maatregel bestuur: Een Koninklijk besluit dat maatregelen bevat.
B. Ministeriële regeling: Een regel afkomstig van een minister. rechten en plichten die in
5. Verordening: Een regel opgesteld door de Provinciale staten of de gemeenteraad. rechtsbronnen zijn vastgesteld
(zoals: Het recht op bijstand).
2. Jurisprudentie (rechtersrecht):
Onbeschreven regels die voortkomen uit een vonnis van een rechter (vaak van de
Hoge Raad), doordat zij rechtsregels interpreteren tijdens een uitspraak.
3. Gewoonterecht:
Onbeschreven regels die zijn ontstaan in de loop van de tijd door gebruik in
algemene kring.
4. Verdrag:
Geratificeerde afspraken tussen twee of meerdere staten die op schrift gesteld staan.
Verdragen staan boven de grondwet en hebben zodoende een directe werking.
5. (Doctrine)
Dwingend recht Semidwingend recht Aanvullend recht
Bepaalde regels van 2 partijen, waar onder geen Rechtsregels waarbij partijen zelf Regels die gelden wanneer
enkele omstandigheid van mag worden dingen nader mogen regelen. specifieke afspraken ontbreken
afgeweken.
Beiden hebben betrekking op overeenkomsten
Huisverbod (wet tijdelijk huisverbod) Huiselijk geweld:
Strafrecht: Huiselijk geweld heeft
Wordt opgelegd in het bestuursrecht. Aanvraag bij de politie, de burgemeester (of iemand al plaatsgevonden
anders van het OM gedelegeerd) legt dit op en dit duurt maximaal 10 dagen. Dit kan Bestuursrecht: Dreiging huiselijk
verlengd worden met 4 weken indien sprake van dreiging van gevaar (of vermoeden van). geweld
Civielrecht: Dreiging ex,
Wanneer je een huisverbod overtreedt, dan pleeg je een misdrijf waar een schadevergoeding
gevangenisstraf ten hoogste van twee jaar met een boete van de 5e categorie op staat.
, Feitelijk handelen Rechtshandelingen
Niet gericht op een rechtsgevolg, kan wel een rechtsgevolg Wel gericht op een rechtsgevolg: eenzijdig of meerzijdig: 1
hebben partij betrokken of zijn er meer.
Vb: Een begroeting of voetbal spelen. Vb: Het kopen van een huis of het aangaan van een
➔ Met rechtsgevolg: bal door de ruit huwelijk.
“Handelingen…”
➔ In strijd met de wet (goede zeden/openbare orde): nietig
➔ Onder een verkeerde voorstelling van zaken of onder (ongeoorloofde) druk tot stand gekomen: vernietigbaar.
Vb: een oude oma of opa wijsmaken dat het huis waarin hij/zij woon toch echt verkocht moet worden voor een heel zacht prijsje
vanwege –al dan niet aanwezige- betonrot)
Rechtsprekende instanties Recht in de praktijk: zorg- en welzijnswerk
➔ De rechtbank (11) Recht geeft binnen het werkveld twee belangen:
Sectoren: kanton, bestuur, strafkamer, kinder- en Politierechter
➔ Het gerechtshof (4) Straf- en privaatrecht 1. Het recht vormt het kader waarbinnen hulp- en
dienstverlening plaatsvindt. Het bepaalt de juridische
➔ De hoge raad (1) Straf- en privaatrecht
verhoudingen en geeft inhoud aan
➔ De afdeling rechtspraak van de Raad van State (1) verantwoordelijkheden.
(of Centrale Raad van Beroep) Voor hoger beroepszaken bestuursrecht
➔ Europees hof 2. Het recht bepaald de juridische mogelijkheden van
➔ Bijzondere rechtsprekende instanties en tuchtrecht* cliënten om eigen welzijn vorm te geven.
➔ Bindend advies, arbitrage en mediation*
*geen overheidsrechtspraak
Materieel recht Formeel recht (procesrecht)
Bevat de materie. De inhoud van Bevat de wijze waarop iemand zijn recht kan halen en heeft betrekking op de
de rechten en plichten. manier waarop het recht kan worden gehandhaafd.
Verschil proces strafrecht Basisbeginselen van het procesrecht
met procesrecht: Het procesrecht (formeel recht) is georganiseerd als een geschil berechting in twee
instanties: Een geschil kan altijd voor een tweede keer inhoudelijk door een rechter
➔ Absolute competent:
worden beoordeeld.
1. Misdrijven: Rechtbank.
2. Overtredingen: Kantonrechter.
Relatief component: Welke rechtbank of gerechtshof voert de rechtspraak uit. Bijna
➔ Relatieve component:
Berecht in de rechtbank waar het altijd bij de rechtbank het dichtst bij de gedaagde partij.
strafbare feit zich afgespeeld heeft.
➔ Rechtbank:
verzoekschriftprocedure 1e aanleg: alle geschillen in de rechtbank.
Kantonrechter: Vorderingen tot 25.000 euro en bij consumenten tot 40.000 euro en alle huur-en
Bij bepaalde geschillen, zoals arbeidsgeschillen.
alimentatie, scheiding en dergelijke
wordt i.p.v. een ➔ Gerechtshof
dagvaardingsprocedure een 2e aanleg: in hoger beroep: Het gerechtshof bekijkt nogmaals de zaak
verzoekschriftprocedure ingesteld. Niet bij bedragen lager dan 1250 euro
De uitspraak van de rechter heet
dan beschikking: ➔ Hoge raad:
➔ Stap 1: Verzoekschrift Cassatie. Spreekt jurisprudentie. De Hoge Raad geeft geen oordeel over de inhoud van
➔ Stap 2: Verweerschrift het geschil, maar beoordeeld of lage rechters bij hun rechtspraak het recht goed hebben
➔ Stap 3: Beschikking. toegepast en trekken conclusies.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mikxha. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €0,00. Je zit daarna nergens aan vast.