Korte maar volledige samenvatting van de reader 'Psychodiagnostiek in de Levenslooppsychologie' (Master Levenslooppsychologie, Open Universiteit). Extra gratis document met de youlearnopdrachten beschikbaar. (Hier staat quasi geen nieuwe info in, gezien de samenvatting zeer volledig is. Bij tijdsge...
Psychodiagnostiek in de
levenslooppsychologie
2de druk
Open Universiteit
Academiejaar 2020-2021
Auteur: Naomi Simons
,Inhoudsopgave
H1. Inleiding: psychodiagnostiek binnen de levenslooppsychologie ......................................................................... 3
H2. De diagnostische cyclus in de praktijk v/e levenslooppsycholoog ...................................................................... 4
H3. Kwaliteit van diagnostiek ....................................................................................................................................... 8
,H1. Inleiding: psychodiagnostiek binnen de levenslooppsychologie
1 Psychodiagnostiek binnen de levenslooppsychologie
§ Ontwikkeling is levenslang: hele leven + geen enkele periode per se meer impact dan andere
§ Ontwikkeling is multidirectioneel en multidimensioneel
® multidimensionaal: levensloop beïnvloed door mix van biol/psychol/social forces
® multidirectioneel: groei, achteruitgang en verandering in alle levensfasen mogelijk
§ Ontwikkeling is plastisch
® aanpassen aan nieuwe omgevingen/situaties mogelijk op àlle leeftijden
® wel minder plastisch met leeftijd: owv dalende capaciteiten en kansen voor verandering
§ Normatieve leeftijdsgebonden invloeden
® vnl tijdens kinderjaren en ouderdom
® tijdens adolescentie leeftijdsgebonden sociale invloeden
§ Normatieve historische invloeden
® vnl tijdens adolescentie en jongvolwassenheid
§ Niet-normatieve invloeden
® neemt lineair toe met leeftijd en stagneert later
2 Overeenkomsten en verschillen met de klinische diagnostiek
§ 18% Ned: diagnose psychiatrische stoornis + zorg noodzakelijk
§ 38% Ned: floreert (hoog aanpassingsvermogen + uitstekende psychische en fysieke gezondheid)
3 Veelgebruikte diagnostische instrumenten
§ Methode Prestatietaken
- intelligentietests: in kaart brengen van cogn. cap. (vb redeneren, info verwerken, oplossen)
à belangrijk bij vele keuzes (vb schoolkeuze, beroepskeuze)
- neuropsychol. tests: in kaart brengen van cogn funct. (vb aandacht, geheugen, planning)
à bij vermoeden van beperking cogn vermogen -> doorverwijzen naar neuropsycholoog
§ Methode Zelfrapportage
- persoonlijkheidsvragenlijsten: van belang bij maken van levenskeuzes, probl begrijpen, ...
à bij vermoeden van ernstige problematiek -> doorverwijzen naar klinisch psycholoog
- probleemgerichte vragenlijsten: screenen op klachten (cliënten met subklinische sympt.)
- gezin/systeem: vragenlijsten om functioneren v/h gezin in kaart te brengen
à Experience Sampling Method (ESM) om ook invloed van context in kaart te brengen
- interessetests: van belang bij bv studiekeuze of loopbaan (vb HZO, ABIV)
- waarden en attituden: vragenlijsten kunnen helpen bij begeleiding bij stellen pers. doelen
§ Methode Beoordeling
- projectieve testen: om gegevens te achterhalen die niet via zelfrapp. of gedragsobservatie te
bereiken zijn (taak vaak onduidelijk -> cliënt kan geen invloed uitoefenen op uitkomst)
à door observatie van inhoud + manier van antwoorden meer te weten komen over cliënt
3
, H2. De diagnostische cyclus in de praktijk v/e levenslooppsycholoog
1 Achtergrond van de diagnostische cyclus
§ Redenen voor formaliseren van het psychodiagnostisch proces:
- vergemakkelijkt leerproces van jonge diagnostici
- zorgt voor uniformiteit (belangrijk voor communicatie tussen professionals)
- maakt vergelijkbaarheid mogelijk van onderzoeksresultaten
- voorkomen van mogelijke oordeelsfouten van de diagnosticus
vb: confirmation bias/voorkeur voor bevestiging: neiging van mensen om naar info te zoeken
die bij eigen mening past (confirmatorische teststrategie = clinicus besteedt meer aandacht
aan zoeken naar symptomen die hij verwacht (en minder aan sympt. die hij niet verwacht)
vb: halo-effect: aanwezigheid van een positief testresultaat wekt suggestie dat ook resultaten
op andere tests positief zullen zijn (een fout wordt dan gezien als toeval)
vb: primacy- en recency-effecten: info die eerst en laatst komt, wordt beter onthouden
§ experimenteel onderzoek = gericht op generaliseerbare antwoorden
§ diagnostiek = gericht op unieke antwoorden voor een individu/specifieke groep
§ hypothesetoetsend model: 4 stappen waarin hypothesen over gedrag, cognities en emoties
worden getoetst adhv gefaseerd diagn. proces waarbij wetensch. aanpak wordt gewaarborgd
2 Aanmelding: hulpvraag
§ horizontale opdrachtrelatie: opdrachtgever is cliënt zelf (vb persoon wil zelf IQ-test doen)
§ verticale opdrachtrelatie: opdrachtgever is iemand anders (vb werkgever)
à zorg en verantwoordelijkheid voor 3 partijen = 3 soorten betrokkenheid:
1. betrokkenheid bij opdrachtgever (opdracht goed uitvoeren, goede samenwerking)
2. betrokkenheid bij cliënt (gebonden aan ethische w&n voor omgaan met cliënten)
3. betrokkenheid bij eisen van uitvoeren van verantwoord wetensch. onderzoek
à beroepsethiek (NIP) centrale rol
à belangen van cliënt steeds voorop
ð cliënt altijd inzage en evt blokkering van rapport
ð indien cliënt minderjarig/wilsonbekwaam => vertegenwoordiger van cliënt betrekken
(! beslissingen vertegenwoordiger niet volgen indien in strijd met belangen cliënt)
§ categorieën van hulpvragen
1. Onderkennende vraag: in kaart brengen van bepaalde kenmerken of een probleem
vb: cliënt wil IQ weten, moeder wil weten of kind taalachterstand heeft (= taxatievraag)
2. Verklarende vraag: verklaren van bepaald kenmerk/probleem/gedrag ‘waarom?’
vb: cliënt vraagt zich af waarom hij zich ongelukkig voelt
à interne (persoonskenm.) of externe locus (omgevingskenm.) van verklaring
à inducerende (doen gebeurtenis ontstaan) of continuerende condities (instandhouding)
à predisponerende fact: hierdoor loopt iemand grotere kans op de uitkomst (vb. ziekte)
à luxerende fact: bep. uitkomst ontwikkelt zich werkelijk (vb men voelt zich gelukkiger na ...)
à onderhoudende fact: zorgen voor het in stand houden van de uitkomst
3. Indicerende vraag: welke stappen kan cliënt zetten om zijn doel te bereiken
vb: welk schooltype is het best voor mijn kind?, is sollicitatietraining nuttig om ... ?
4. Selecterende vraag: match tss persoon en conditie vanuit conditie benaderd (ipv uit pers)
vb: welke sollicitanten meest geschikt voor bepaalde functie?
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NaomiSimons. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
