In deze samenvatting zijn de blokken duidelijk verdeeld in subonderwerpen volgens de methode. Daarnaast zijn belangrijke begrippen dik gedrukt en geplaatst in context. Ook bevat het meerdere schema's voor bijvoorbeeld soorten tekstdoelen en argumentatie.
Tentamen Nederlands
Blok 1: 4-10
Blok 3: 33, 34, 63-69, 71 en 72
Blok 1
[4] Onderwerp, deelonderwerp en hoofdgedachte
Een tekst heeft een onderwerp. Dit is verder verdeeld in deelonderwerpen.
De hoofdgedachte van een tekst is de kortst mogelijke samenvatting van de tekst. Dit is niet
hetzelfde als het onderwerp. De hoofdgedachte is een mededelende zin, niet een vraag.
[5] Titel, ondertitel en tussenkopjes
Elke tekst moet een titel hebben. De titel informeert de lezer motiveert om verder te lezen.
Bij korte(re) teksten kan een titel een beetje raadselachtig zijn, bij langere teksten is dat niet
echt verstandig. Dan moet meteen duidelijk zijn waar de tekst over zal gaan.
De ondertitel staat onder de titel, de chapeau (letterlijk: hoed) erboven.
In een langere tekst staan vaak ook tussenkopjes. Een tussenkopje kan bij één of meer
alinea’s horen. Tussenkopjes hebben een aantal functies: structuur, de lezer motiveren om
verder te lezen, aankondigen van deelonderwerpen en de lezer in staat een tekst te
scannen.
[6] Alinea en kernzin
Elke tekst is verdeeld in een aantal alinea's. In een alinea wordt één deelonderwerp
besproken. De zin die het belangrijkste van een alinea weergeeft, noem je de kernzin. De
kernzin staat meestal aan het begin of aan het eind van de alinea. De rest van de alinea is
een toelichting of voorbeeld. Vooral bij wat langere alinea's wordt een kernzin ingeleid door
een aankondigende signaalzin die het verband legt tussen de alinea's. De kernzin staat dan
vaak direct na deze overgangszin.
Lastige kernzinnen
Maar soms staat de kernzin ergens midden in de alinea. Ook staan er soms twee kernzinnen
in een alinea. Een enkele keer kun je geen van de zinnen van een alinea aanwijzen als
kernzin. Sommige alinea's beginnen met een vraag. In zulke alinea's is het niet zo
gemakkelijk om de kernzin aan te wijzen. In dat geval kun je met de vraag en het antwoord
daarop één kernzin formuleren.
[7] Citeren en eigen woorden
Citeren betekent letterlijk overnemen. Bij langere zinnen of zinsgedeeltes is het niet nodig
om dan het hele citaat over te nemen. De eerste en laatste twee woorden volstaan ook voor
een goed antwoord. Een citaat zet je altijd tussen aanhalingstekens met het regelnummer.
Bij uitleg in eigen woorden mag je niet citeren.
[8] Schrijfdoelen, tekstsoorten en tekstvormen
Elke tekst heeft een bepaald doel, iets wat de schrijver met de tekst wil bereiken. We
noemen dat ook wel het (schrijf)doel. Sommige teksten hebben meerdere doelen, waarvan
er één het belangrijkste is, het hoofddoel.
Bij elk schrijfdoel hoort een tekstsoort. Hieronder worden de drie belangrijkste uitgelegd:
Uiteenzetting: een uiteenzetting is een informatieve tekst. Deze bevat alleen maar feiten en
is geheel objectief. De schrijver of spreker legt iets uit, beschrijft iets, verklaart iets of deelt
iets mee. Het doel is uiteenzetten.
Betoog: een betoog is een tekst waarin de schrijver zijn standpunt met argumenten
ondersteunt. Zijn doel is de lezer te overtuigen.
Beschouwing: een beschouwing is een tekst waarin de schrijver de lezer interpretaties,
verklaringen of opinies voorlegt. Een beschouwing heeft als doel de lezer over een kwestie te
, laten nadenken. Er kunnen ook argumenten voor en tegen een standpunt of meerdere
standpunten naar voren komen, maar de schrijver is er niet op gericht de lezer te
overtuigen.
De tekstvorm is de vorm van de tekst.
Schrijfdoel Uitgangspunt Tekstsoort Tekstvorm
(voorbeelden)
Uiteenzetten Feiten en hun samenhang. Uiteenzettende Overzichts- of
Uitleg geven. teksten achtergrondartikel
Tekst in schoolboek
Overtuigen Vooral argumenteren. Betogende teksten Recensie
(Subjectief) (betogen) Ingezonden brief
Beschouwen Van verschillende kanten Beschouwende Column
belichten, de lezer laten teksten Blog
nadenken over een bepaalde (beschouwingen)
kwestie; uitleggen en
argumenteren. (Deels
subjectief, deels objectief)
Activeren Aanzetten tot een handeling Activerende Advertentie
of gedrag; vooral teksten Sollicitatiebrief
argumenteren. (Subjectief)
Amuseren Amuserende informatie Amuserende Roman
geven. (Objectief, maar teksten Stripverhaal
vooral subjectief)
[9] Feitelijke en waarderende uitspraken
Een feitelijke uitspraak (objectief) is een uitspraak waarvan de schrijver of spreker meent
dat deze waar, waarschijnlijk of aannemelijk is. Als een feitelijke uitspraak inderdaad waar is,
is het een feit. Het tegenovergestelde is een waarderende uitspraak (subjectief). Om de
soort uitspraak te kunnen bepalen kijk je naar het doel van de schrijver.
[10] Intentie van de schrijver
De intentie van de schrijver is de manier waarop hij over het onderwerp schrijft en hoe hij
zich opstelt. Hij kan bijvoorbeeld emotioneel, kwaad, enthousiast, geïrriteerd of opgewekt
zijn, maar ook juist neutraal. De intentie kan je ook afleiden uit de toon van de schrijver.
[33] Soorten verbanden en signaalwoorden
Met signaalwoorden kun je duidelijk maken hoe een tekst is opgebouwd en hoe de
onderdelen ervan samenhangen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottedhaan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
