E C O N O M I E
CONJUNCTUUR EN ECONOMISCH BELEID
1.1 Conjunctuur is de verandering van het groeipercentage van de
economie. De conjunctuur kan worden afgelezen uit de
procentuele veranderingen van het reëel bbp van kwartaal tot
kwartaal. De economische conjunctuurbeweging is af te lezen in
een grafiek. Als de conjunctuurlijn boven de x-as ligt, groeit de
economie. Als de lijn onder de x-as ligt krimpt de economie. De
conjunctuurlijn vertoont een onregelmatige slingerbeweging. De
conjunctuurbeweging is de golfbeweging van de reëele
economische groei.
De trendmatige groei is de gemiddelde groei van het reëel bbp
over de afgelopen tien jaar. De trend wordt ook aangeduid als
het langetermijngroeipad van de economie.
Je spreekt van een hoogconjunctuur als de economische groei
boven de trendmatige groei ligt. Kenmerken van een
hoogconjunctuur zijn:
Een krappe arbeidsmarkt: veel vacatures en weinig
werkloosheid.
Stijgende lonen.
Stijgende prijzen: hoge inflatie.
Hoge bezettingsgraad: machines draaien op volle toeren.
Weinig lege kantoorpanden.
Je spreekt van een laagconjunctuur als de economische groei
onder de trendmatige groei ligt. Kenmerken van een
laagconjunctuur zijn:
Een ruime arbeidsmarkt: weinig vacatures en veel
werkloosheid.
Nauwelijks stijgende lonen: dalende lonen komen niet vaak
voor.
Nauwelijks stijgende prijzen: geringe inflatie en heel soms
deflatie.
Lage bezettingsgraad: machines draaien minder.
Leegstaande kantoorgebouwen.
Economische recessie houdt in dat er twee kwartalen achter
elkaar een dalend reëel bbp is, dus de economische groei
krimpt dan twee kwartalen. Economische depressie houdt in dat
er drie of meer kwartalen achter elkaar een krimp is in het reëel
,bbp. Een conjunctuurindicator is een variabele op basis waarvan
men een voorspelling kan doen over de toekomstige
conjunctuur.
Voorbeelden van een conjunctuurindicator zijn het
consumentenvertrouwen (hoe optimistischer de consument,
hoe hoger de verwachte economische groei) en de
orderportefeuille van bedrijven (hoe meer opdrachten er zijn,
hoe hoger de verwachte economische groei).
De conjunctuurbeweging heeft drie kenmerken:
De beweging is onregelmatig en niet te voorspellen: alleen
voorspellingen.
De meeste macro-economische variabelen vertonen
dezelfde conjunctuurbeweging.
De beweging verloopt tegengesteld aan het aantal
werklozen.
Econometrie is een tak van de economische wetenschap, die zich
bezighoudt met het doen van voorspellingen aan de hand van
wiskunde en statische vergelijkingen in een model.
De conjunctuurklok is een instrument om de huidige stand van de
conjunctuur te weergeven. De conjunctuurklok verdeelt de
stand van de conjunctuur in vier fasen:
Hoogconjunctuur met een dalende conjunctuurbeweging.
(kwadrant linksboven)
Hoogconjunctuur met een stijgende conjunctuurbeweging.
(kwadrant rechtsboven)
Laagconjunctuur met een dalende conjunctuurbeweging.
(kwadrant linksonder)
Laagconjunctuur met een stijgende conjunctuurbeweging.
(kwadrant linksboven)
Procyclische grootheden zijn grootheden die mee toenemen als de
economie groeit en mee afnemen als de economie krimpt.
Voorbeelden hiervan zijn;
Consumptie (hoe hoger het bbp, hoe hoger de consumptie)
Investeringen (hoe hoger het bbp, hoe hoger de
investeringen)
Belastingopbrengsten (hoe hoger het bbp, hoe hoger de
belastingopbrengsten)
, Werkgelegenheid (hoe hoger het bbp, hoe hoger de
werkgelegenheid)
Anticyclische grootheden zijn grootheden die juist afnemen als de
economie groeit en toenemen als de economie krimpt. Het heet
anticyclisch, omdat het tegen de conjunctuurbeweging ingaat.
Een voorbeeld is de werkloosheid; bij een sterke groei van het
bbp neemt de werkloosheid af en bij een krimp van het bbp
neemt de werkloosheid toe.
1.2 Effecten van laagconjunctuur:
De onvrijwillige werkloosheid neemt toe. Er is minder
vraag en minder productie, waardoor de vraag naar arbeid
door werkgevers afneemt.
De overheidsuitgaven lopen op; er zijn meer
bijstandsuitkeringen en meer (huur)subsidies.
De belastingopbrengsten lopen terug; er zijn minder
loonbelastingen en minder indirecte belastingen zoals btw.
Indexeren van lonen, uitkeringen of pensioenen is het mee laten
stijgen van de hoogte van lonen, uitkeringen of pensioenen met
de inflatie (waardevast) of met de gemiddelde stijging van de
CAO-lonen (welvaartsvast).
In goede tijden (hoogconjunctuur) zit de collectieve sector (de
overheid en de sociale verzekeringen) ruim in de middelen en
zijn welvaartsvaste uitkeringen haalbaar. Welvaartsvaste
uitkeringen zijn uitkeringen die meegroeien met de
loonontwikkeling. Toelichting; de collectieve sector ontvangt in
hoogconjunctuur veel belastingen en premies, terwijl ze weinig
uitkeringen hoeft te verstrekken. Hierdoor kan de hoogte van
de uitkeringen makkelijk meestijgen met de CAO-lonen. In
slechte tijden (laagconjunctuur) is het mogelijk dat de overheid
besluit om de uitkeringen minder te laten stijgen dan de prijzen,
waardoor de reële waarde (koopkracht) van de uitkeringen
daalt. Dit is waardevast, want de uitkering groeit mee met de
inflatie. In tijden van laagconjunctuur is het niet altijd mogelijk
om de sociale uitkeringen waardevast te laten zijn, omdat daar
simpelweg geen geld voor is.
Pensioenfondsen incasseren premies, die belegd worden en zo
een kapitaal vormen dat gebruikt kan worden om de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bkarseboom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
