Hoofdstuk 11 Voeding en vertering
Voedingsmiddelen producten die mensen als voeding gebruiken (eten en drinken)
Voedingsstoffen alle bruikbare bestandsdelen uit de voedingsmiddelen
- eiwitten (proteinen) bouwstof (van cellen, hormonen en spijsverteringsenzymen, brandstof
, alleen tijdens schaarste
- koolhydraten brandstof (levert bij dissimilatie ATP) , bouwstof (o.a. van celmembraan
receptoren), reserve stof (opslag glycogeen)
- vetten (lipiden) brandstof, bouwstof (membranen, hormonen), reserve stof (opslag onder huid
en rondom organen), zorgt ook voor warmte-isolatie
- water bouwstof (o.a. vervoer van stoffen in ons lijf en regelen lichaamstemperatuur)
(ook wel oplos- en transportmiddel genoemd), houd ook lichaamswarmte vast
- mineralen (zouten) bouwstof (o.a. kalkzout in botten), onderdeel chemische processen (werking
zenuwcellen), beschermende stof
- vitamines bouwstof (o.a. bestandsdeel enzymen), beschermende stof (Binas 82A vitaminen)
Hoeveel een mens van elke voedingsstof moet eten verschilt per persoon, het WHO heeft wel een
aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) opgesteld, dit zijn echter wel gemiddelden
Functies van voedingsstoffen
Bouwstoffen voor groei en ontwikkeling van je lichaam, voor herstel bij verwondingen en
beschadigingen, voor aanmaak van nieuwe cellen en weefsels
Brandstoffen leveren door verbranding energie die nodig is voor het op peil houden van
lichaamstemperatuur, alle bewegingen die je maakt en voor groei en herstel
Reservestoffen worden in bepaalde delen van het lichaam opgeslagen totdat ze nodig zijn
Beschermende stoffen een tekort aan deze stoffen kan ziektes veroorzaken
Voedingsvezel verzamelnaam voor alle onverteerbare stoffen uit plantaardig voedsel
(ook wel ballaststoffen genoemd)
! geen voedingsstof en geen vezel !
- prikkelen de wand van de darmen, dit bevorderd de darmperistaltiek
(het samenknijpen en ontspannen van de darmspieren)
Additieven stoffen die zijn toegevoegd om het voedingsmiddel aantrekkelijker of langer houdbaar
te maken, de meeste additieven heeft het lichaam niet nodig, sommige zijn zelfs
schadelijk in grote hoeveelheden (Binas 82B, E-nummer met functie en stofnaam)
ADI aanvaardbare dagelijkse inname, opgesteld door het WHO voor additieven
, Verteringsstelsel alle organen die samenwerken voor de vertering van voedingsmiddelen
Doel voedingsstoffen afbreken tot verteringsproducten die wel door de darmwand opgenomen
kunnen worden in het bloed
Vertering afbraak van macromoleculen tot hun bouwstenen
Macromoleculen bouwstenen waarmee je lichaam veel nuttige stoffen maakt, zoals eiwitten,
koolhydraten, nucleotiden, lipiden, enzo.
Stoffen die door de darmwand heen kunnen water, glucose, mineralen en vitamines
Stoffen die eerst verteerd moeten worden eiwitten, vetten en de meeste koolhydraten
Gebit zorgt voor oppervlakte vergroting van het voedsel (hierdoor kunnen enzymen beter werken)
Mondholte speeksel toevoeging
speeksel water, slijm (voor betere glijbaarheid), amylase (zetmeelverterend
enzym die amylose omzet tot maltose (een disacharide))
bevat lysozymen (stof die celwanden van organismen aantast)
Keelholte om het voedsel de juiste kan op te duwen naar de maag
huig om neusholte af te sluiten bij slikken
strotklepje om luchtpijp af te sluiten bij slikken
Slokdarm de spieren in de slokdarm maken peristaltische bewegingen zodat het voedsel in de
maag terecht komt (voegt geen verteringssappen of enzymen toe alleen transport!)
Maag opslag voedsel (gemiddeld 3/4 uur), grote spier, kneed het voedsel door elkaar
slijmwand beschermt de maagwand tegen het zure maagsap en peptase
maagportier kringspier die de maag afsluit, die langzaam kleine beetjes doorlaat
maagsap wordt geproduceerd door maagsapklieren
water, zoutzuur (pH 1,5/3,5 om bacteriën te doden) en
pepsinogeen (een inactief pro-enzym), in de maag word pepsinogeen onder
invloed van zoutzuur geactiveerd tot pepsine
pepsine een eiwitmolecuul splitsend enzym, de verteringsproducten die vrijkomen zijn
lange aminozuurketens, deze worden polypeptiden genoemd
Twaalfvingerige darm worden alvleessap en gal toegevoegd (doordat vanaf de alvleesklier, de
lever en de galblaas afvoerbuizen naar de twaalfvingerige darm gaan)
gal emulgeert vetten (van grote druppels kleine druppels niet verteren!)
zodat enzymen beter op vet kunnen inwerken (grote oppervlakte)
alvleesklier maakt hormonen insuline en glucagon, produceert alvleessap
alvleessap lipase (breekt vetten af tot glycerol en 3 vetzuren)
amylase (breekt zetmeel/amylose af tot maltose)
peptidase (breekt polypeptiden af tot kleinere polypeptiden)
basische stof (NaHCO3) om het zure maagsap te neutraliseren
Dunne darm verteringsproducten opnemen in bloed en afvoeren via de poortader, vetten worden
via de lymfevaten afgevoerd, darmsap wordt toegevoegd, ongeveer 6 meter lang
darmsap bevat enzymen voor vertering van eiwitten en koolhydraten zoals
peptidase (breekt polypeptiden af tot aminozuren)
maltase, lactase en sacharase (breken disachariden af tot
monosachariden) monosachariden en aminozuren kunnen wel door de
haarvaten van de darmen en worden opgenomen en vervoerd naar de
lever via de pootader
er wordt ook steeds water toegevoegd, het is een dunne brei
Blinde darm ligt vlak onder de plek waar dunne darm over gaat in dikke darm, heeft bij een mens
