Samenvatting geschiedenis tijdvak 7 tijd van pruiken en revoluties, inclusief kenmerkende aspecten.De paragraven worden overzichtelijk per kopje uitgelegd. Gemaakt voor VWO, maar ook HAVO kan er gebruik van maken.
Kenmerkend aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op
alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
Ancien Régime:
De maatschappelijke ordening vd 17e en 18e eeuw = Ancien Régime
Als gevolg van de toenemende economisch macht vd derde stand kwamen de
sociale verhoudingen steeds meer onder druk te staan.
Vrijwel de gehele derde stand was ontevreden: ondernemers omdat de hoge
belastingen economische groei tegenhielden, knechten kregen slecht betaald
en voor plattelandsbevolking was situatie rampzalig.
Kritiek op de standensamenleving:
Geïnspireerd door de wetenschappelijke revolutie ging men op een meer
wetenschappelijke wijze nadenken over maatschappelijke verhoudingen.
Filosofen wilden meer uitgaan van het ‘gezonde verstand’, van de rede
(rationalisme)
Door los te komen van het geloof en aanname dat de door God gegeven
samenleving ideaal was wilden ze de samenleving verbeteren.
Verlichting bekritiseerde een aantal denkers de kerk, de schrijver en filosoof
Voltaire (1694-1778) voorop.
Hij keerde zich ook vol tegen religieuze onverdraagzaamheid: geen enkel
geloof mag zich boven een ander stellen.
Het ongeschoolde volk was gelovig of bijgelovig en de hogere machten
hielden de mensen bewust onwetend om hun macht te handhaven.
Schrijver en filosoof Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) onderzocht de
oorsprong vd macht vd koning.
In zijn boek Du contrat social concludeerde hij dat alle macht vh volk
afkomstig is en dat alle mensen van nature gelijk zijn.
Kritiek op het absolute koningschap:
Engelse filosoof John Locke (1632-1704) zei dat iedereen voor de wet gelijk
is en dat die wetten ook voor de vorst gelden. In Engeland gold dit al sinds
de Glorious Revolution van 1688.
Charles Louis de Secondat baron de La Brède et de Montesquieu: trias
politica, een driedeling van de macht: het volk heeft de wetgevende macht, de
koning en ministers hebben de uitvoerende macht en een rechterlijke macht
opereert los daarvan.
In Du contrat social werkte Rousseau het idee van de volksoevereiniteit uit: de
koning had zijn bestuursmacht niet van God gekregen, maar van het volk = de
wil vd meerderheid is het belangrijkst.
Verspreiding vd verlichte ideeën:
Verlichtingsideeën werden verspreid in de Encyclopédie, in bibliotheken, in
tijdschriften en kranten en in kritische toneelstukken.
, 7.2 VERLICHT ABSOLUTISME
Kenmerkend aspect: voorbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het
vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Frederik de Grote en Voltaire:
Koning Frederik de Grote (F.) van Pruisen correspondeerde met
wetenschappers en verlichte filosofen en probeerde hun denkbeelden toe te
passen, maar hij eiste alle bestuursmacht en besliste als alleenheerser.
Toen Voltaire (V.) Frankrijk moest ontvluchten, werd hij door Frederik
uitgenodigd. Hij verbleef 1750-1753 aan het Pruisische hof, hij vertrok
uiteindelijk omdat ze veel ruzies hadden.
De opvattingen over wijze van besturen waren van beiden: de gewone
mensen zijn te onwetend over staatszaken om ze daarover mee te laten
beslissen.
Verlichting in de praktijk:
Verdraagzaamheid tegenover mensen met een ander geloof was volgens V
en F een groot goed geheel tegengesteld aan de godsdienstpolitiek van
Lodewijk XIV in Frankrijk.
Edict van Nantes hugenoten moesten land ontvluchten Pruisen had
hiervan 20.000 opgenomen ze hadden kennis van handel en nijverheid
enorme impuls aan de Pruisische economie.
Frederik stimuleerde de Pruisische economie: verwoeste gebieden of pest
ontvolkte streken schoot hij te hulp.
Schaarste opbrengst landbouw en terugkerende hongersnoden Frederik
liet moerassen droogleggen en zorgde persoonlijk voor dat de aardappel
bekendheid kreeg als volksvoedsel.
Oorlog:
Frederik vond zichzelf modelvorst: verlicht, tolerant, besluitvaardig,
daadkrachtig. Een verlicht vorst moest volgens hem zich afzijdig houden van
oorlog voeren.
Aanvankelijk vond Frederik het onrechtvaardig om een gebied in te pikken van
iemand anders, maar later gaf hij als excuus voor de verovering van Silezië
dat je niks hebt aan een deugdzame maar zwakke vorst.
Pruisen en Oostenrijk streden in Midden-Europa om de heerschappij.
In 1740 volgde in Oostenrijk Maria Theresia haar vader op vrouw kan niet
besturen, Europese vorsten eisten de troon oorlog brak uit.
Tijdens deze oorlog slaagde Frederik in het veroveren van de Oostenrijkse
provincie Silezië.
In de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) verslaat Pruisen Oostenrijk opnieuw.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evagaal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
