Deze samenvatting gaat over het boek: Leesproblemen en dyslexie in het basisonderwijs. Handreiking voor aankomende leerkrachten. De samenvatting bevat de hoofdstukken 1 t/m 3, waarin het gaat over het lees- en spelligonderwijs en over lees- en spellingachterstanden.
Samenvatting Leesproblemen en dyslexie in het basisonderwijs. Handreiking voor aankomende leerkrachten
(H1 t/m 1.3 en H2)
Hoofstuk 1: Onderkenning van lees- en spellingproblemen en Dyslexie
1.2 Technisch lezen en spellen in een notendop
Technisch lezen -> de vaardigheid om de geschreven vorm van een woord om te zetten naar de klankvorm van
dat woord (decoderen). Bij spellen gebeurt het tegenovergestelde (coderen).
Fonemen -> klanken. Grafemen -> de letters of lettercombinaties (ee, ch, oe) die deze klanken weergeven.
Bij ontwikkeling van goede lees- en spellingvaardigheden staan twee aspecten centraal:
1. Inzicht in het alfabetisch principe: is begin van lees- en spellingproces. Lln beseft dat letters
corresponderen met bepaalde klanken en andersom. Zodra een lln in staat is woorden letter voor letter te
ontsleutelen, kan hij nieuwe onbekende woorden lezen en spellen.
2. Automatisering: dit is stap na het inzien van relatie tussen letters en klanken. Het betekent dat het
koppelen van letters en klanken zo snel gaat, dat dit proces zonder bewuste aandacht van lezer of speller
verloopt (vlot lezen). Hoe minder aandacht het ontsleutelen vraagt, hoe meer aandacht lezer kan hebben
voor betekenis van wat wordt gelezen. Er is ook aandacht voor het vloeiend lezen van teksten -> niet
alleen accuraat en vlot lezen, maar ook juiste prosodie en intonatie toepassen. Bij spelling is het belangrijk
dat spellingsregels automatisch worden toegepast zodat ze aandacht kunnen richten op de boodschap.
Herhaling is nodig om automatisering te bevorderen.
1.3 Onderkenning van lees- en spellingproblemen
1.3.1 Signalen in groep 1 en 2
1. Genetische factoren: er komt dyslexie in familie voor.
2. Spraak en taalontwikkeling: lln heeft bv problemen met uitspraak bepaalde klanken, maken van goede
zinnen en/of een kleine woordenschat.
3. Fonologisch en fonemisch bewustzijn: lln heeft moeite met één of meer activiteiten:
- Auditieve analyse: hakken van gesproken woorden in letters.
- Auditieve synthese: plakken van losse klanken tot een gesproken woord.
- Foneemmanipulatie: verklanken van woord als bepaalde klanken worden weggelaten of toegevoegd.
- Foneemidentificatie: herkennen van bepaalde klank in woord.
4. Letterkennis: lln heeft moeite met onthouden van letter-klankkoppelingen.
5. Benoemsnelheid: lln heeft moeite met het zo goed en snel mogelijk benoemen van reeks letters, kleuren of
afgebeelde objecten.
6. Nonwoord repetitie: lln vindt het moeilijk om onzinwoorden correct na te zeggen.
Letterkennis en fonologisch bewustzijn zijn de beste voorspellers voor latere leesproblemen. Met name
fonemisch bewustzijn: bewustzijn dat woorden zijn opgebouwd uit heel kleine klankeenheden (b oo m, b o s).
Volgende kenmerken noemen leerkrachten bij lln die leesproblemen krijgen:
Niet begrijpen van complexe vragen, terwijl ze het antwoord wel weten.
Moeite met onthouden of ophalen van namen uit geheugen.
Moeite met ophalen van dagen van de week.
Problemen met ordenen van objecten.
Woordvindingsproblemen (het niet op woorden kunnen komen).
1.3.2 Signalen in groep 3
Lln met leesproblemen in groep 3 kenmerken zich door problemen met omzetten van geschreven letterreeks in
corresponderende klankcode. Oorzaak ligt meestal in zwak fonemisch bewustzijn of geringe letterkennis. Lln
ondervangen hun problemen met lezen door volgende strategieën:
Spellende leesstrategie: het blijven letter voor letter verklanken van een woord. Strategie leidt tot traag
leestempo en vaak beperkte accuratesse.
Radende leesstrategie: lln leest niet precies wat er staat maar probeert te raden naar juiste woord door
gebruik te maken van voorkennis, illustraties en context van verhaal. Deze manier leidt tot veel leesfouten.
Signalen van lees- en spellingproblemen in groep 3:
1. Fonemisch bewustzijn:
- Analyseren van woorden (hakken) in losse klanken verloopt traag en/of foutief.
- Samenvoegen van losse klanken tot een woord (plakken) verloopt traag en/of foutief.
- Aangeven van de positie van een klank in een woord lukt niet of verloopt moeizaam.
, - Hersynthetiseren van een woord als bepaalde klanken worden weggelaten of toegevoegd lukt niet of
verloopt moeizaam.
2. Letterkennis: letters worden traag en/of foutief benoemd.
3. Lezen:
- Woorden worden traag en/of fout gelezen.
- Lang spellend of vroeg radend lezen.
- Lezen van teksten verloopt niet vloeiend
4. Spellen:
- Woorden worden traag en/of fout gespeld -> zwakke auditieve analyse en problemen in klank-
tekenkoppeling.
- Kennis van spellingregels worden niet/moeizaam geautomatiseerd.
- Spellingregels worden niet/moeizaam geautomatiseerd.
- Fouten worden niet gecorrigeerd door lln zelf.
- Fonetische strategie: zwakke speller schrijven vaak letterlijk op wat ze horen.
- Inprentingsstrategie: lln proberen de spelling van de volledig geschreven woordvorm te onthouden. Dit is
grote belasting voor geheugen en helpt niet bij schrijven van soortgelijke woorden.
1.3.3 Signalen in groep 4-8
Veel van kenmerken in groep 3 zie je terug in groep 4-8, problemen worden echter ernstiger.
Signalen van lees- en spellingproblemen in groep 4-8:
1. Lezen:
- Woorden worden traag en spellend gelezen.
- Woorden worden radend gelezen.
- Woorden worden fout gelezen (delen worden weggelaten of woorden die hetzelfde klinken door elkaar
halen).
- Lezen van teksten verloopt niet vloeiend. Heeft gevolgen voor leesbegrip.
- (Stil)lezen van teksten bij andere vakken verloopt traag.
- Vermijdingsgedrag bij en/of een hekel aan hardop lezen.
2. Spellen:
- Woorden worden fout gespeld: verkeerde klank-letterkoppelingen, weglaten, verwisselen of toevoegen
van letters, medeklinkerreductie (schr wordt sch), weglaten van lettergrepen, omdraaien van lettergrepen
of -groepen etc.
- Woorden worden traag gespeld.
- Kennis van spellingsregels en -patronen wordt niet goed toegepast. Vooral gevolg van een
automatiseringstekort. Bij regels die ze wel kennen, weten ze niet wanneer en hoe ze deze moeten
toepassen.
- Schrijfactiviteiten worden moeizaam/traag uitgevoerd.
- Spellingregels worden niet/moeizaam in schrijfactiviteiten toegepast.
- Fouten worden niet gecorrigeerd door de lln zelf.
- Geen inzicht in de opbouw van het spellingsysteem.
1.4 Dyslexie, definities:
- Stichting Dyslexie Nederland -> Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig
probleem met het analyseren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op
woordniveau.
- Dyslexie is een specifieke leer- en spellingstoornis met een neurobiologische basis, die veroorzaakt door
cognitieve verwerkingsstoornissen op het raakvlak van fonologische en orthografische taalverwerking.
Deze specifieke taalverwerkingsproblemen wijken proportioneel af van het overige cognitieve, en met
name taalverwerkingsprofiel en leiden tot een ernstig probleem met het lezen en spellen van woorden
ondanks regelmatig onderwijs.
Deel II: Onderwijs
Continuüm van zorg -> gaat uit van zorgniveaus waarop onderwijs aan en de begeleiding van lln met lees- en of
spellingproblemen gedefinieerd kunnen worden.
Zorgniveau Onderwijs- Continuüm van zorg Wie? Hulp op dit
continuüm niveau
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hoogeveendian. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
