Samenvatting Pedagogiek in beeld - Deeltoets 2 Familie en gezin
Hoofdstuk 12 Effectieve ondersteuning van sensitiviteit in de opvoeding
Vroeger hoefden ouders niets ‘bij te leren’ om te kunnen omgaan met hun baby, peuter of
kleuter. Tegenwoordig hebben veel ouders behoefte aan extra informatie en ondersteuning.
Interventiestudies hebben hun waarde bewezen op minstens twee terreinen:
- Ze hebben een substantiële bijdrage geleverd op het theoretische vlak
- Interventiestudies waren en zijn van grote klinische betekenis
Bij het ontwikkelen van een interventieprogramma kijk je naar:
- Interne validiteit; is het de interventie die heeft gezorgd voor een verandering in
gedrag, of kan dat worden toegeschreven aan andere factoren?
- Externe validiteit; kan een effectieve interventie met succes worden gegeneraliseerd?
En zo ja, naar welke doelgroepen?
Enkele bedreigingen van de interne validiteit:
- History: opvoeders kunnen ervaringen opdoen die leiden tot een verandering in
gedrag.
- Maturation (rijping): in de periode tussen voor- en nameting kunnen opvoeders en
kinderen veranderen door ontwikkelings- of groeiprocessen.
- Testeffecten: mensen die meedoen aan een voormeting kunnen de opdrachten
onthouden, waardoor zij bij de nameting anders reageren.
- Instrumentatie: als er verschillende instrumenten worden gebruikt bij de voor- en
nameting, bijvoorbeeld omdat kinderen ouder zijn geworden, valt niet uit te sluiten
dat een gedragsverandering door het verschil in instrumenten komt.
- Selectieve of differentiële uitval: als relatief veel gezinnen uit een van de groepen
(controle- of interventiegroep) voortijdig hun deelname aan het onderzoek
beëindigen.
Generaliseerbaarheid kan ook in het gedrang kom door het hawnthorne-effect, waarbij het
succes van een interventieprogramma niet alleen kan worden toegeschreven aan de inhoud
van de interventie, maar ook het gevolg is van aandacht die de gezinnen kregen van de
onderzoeker. Door de controlegroep te voorzien van een dummy- of placebo interventie,
kan een verschil in aandacht worden voorkomen.
VIPP-SD is een preventieve interventie gericht op het verhogen van sensitiviteit en het
verbeteren van disciplinering strategieën van opvoeders, met als einddoel het bevorderen
van positieve interacties tussen opvoeder en kind. Er wordt gewerkt aan:
- Het vergroten van de observatievaardigheden van de opvoeders.
- Het vergroten van de kennis van de opvoeders over opvoeding en ontwikkeling van
jonge kinderen.
- Het versterken van het vermogen van de opvoeders zich in hun kind in te leven.
- Het bevorderen van sensitief opvoeden en sensitief disciplineren.
, Twee belangrijke aspecten spelen een rol bij het ontstaan en voortbestaan van
gedragsproblemen:
- Sensitiviteit: het opmerken van signalen van een kind, deze juist interpreteren en er
prompt en adequaat op reageren.
- Disciplineren: stellen van grenzen en het reguleren van lastig of ongehoorzaam
gedrag van het kind.
Mary Ainsworth ontwikkelde een beoordelingsschaal om sensitiviteit te meten:
- Uiterst sensitief: opvoeder is helemaal afgestemd op signalen van haar kind en
reageert prompt en gepast.
- Sensitief: opvoeder kan signalen van het kind goed interpreteren en daarom prompt
en gepast reageren, maar met iets mindere sensitiviteit dan opvoeders met een
hogere score.
- Inconsistent sensitief: deze opvoeder is af en toe behoorlijk sensitief, maar kan ook
ongevoelig zijn voor de signalen van het kind. Over het algemeen zijn zij vaker
sensitief dan insensitief.
- Insensitief: opvoeder slaagt er dikwijls niet in gepast en/of prompt op het kind te
reageren, maar laat blijken dat zij daar wel toe in staat is.
- Uiterst insensitief: opvoeder lijkt bijna volledig uit te gaan van haar eigen wensen,
stemmingen en activiteiten. De reacties van de opvoeder sluiten niet aan bij de
signalen van het kind.
Tijdens VIPP-SD zijn er per bezoek verschillende thema’s waar de focus op ligt:
Bezoek (1 t/m 4) Sensitiviteit Discipline
1 Gehechtheid en Inductie en afleiding
exploratiegedrag
2 Verplaatsen in het kind Positieve bekrachtiging
3 Sensitiviteitsketen Sensitieve time-out
4 Delen van emoties Empathie voor het kind
Onderzoek hiernaar levert experimenteel bewijs voor de theorie van differentiële
ontvankelijkheid, die stelt dat sommige kinderen meer open staan voor de invloed van de
opvoeding dan andere kinderen.
Er zijn verschillende interventies die erop gericht zijn sensitiviteit van een ouder te
bevorderen. Enkele voorbeelden zijn:
- Speaking for the child: hierbij worden ouders aangemoedigd om mee te doen aan
het spreken voor hun kind. Gedrag van het kind wordt hierbij van ‘ondertitels’ of
verbaal commentaar voorzien, wat ouders kan helpen bij het observeren van hun
kind.
- Gehechtheidsrepresentatie: hierbij worden ouders betrokken in gesprekken over
hun eigen gehechtheidservaringen of nemen zij deel aan psychotherapie, met of
zonder hun kind. Deze gesprekken kunnen bijdragen aan het herstructureren van de
gehechtheidsrepresentatie in de richting van een meer gebalanceerde, coherente,
kijk op relaties.
- Sociale steun: dit kan bestaan uit praktische hulp of informatie over nuttige
instanties en soms worden ouders gestimuleerd hun sociale netwerk te vergroten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juulm99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,19. Je zit daarna nergens aan vast.
