Leerdoelen cursus Samenleven (Kennis) – onderdeel Juridisch
De student heeft kennis van de hoofdzaken binnen het Personenrecht:
a) personenrecht algemeen
Het personen- en familierecht is een onderdeel van het Burgerlijk Wetboek en houdt zich
bezig met afstamming, huwelijk, geboorte, vermissing en andere zaken. (boek 1 BW)
Gaat over alledaagse zaken.
Het personenrecht regelt de rechtspositie van een persoon: het begin en einde van een
persoon, zijn naam, zijn woonplaats, de handelingsbekwaamheid en de bescherming van
meerderjarigen maker hiervan deel uit, net als de regels over vermissing en afwezigheid.
Het familierecht heeft betrekking op de rechtsverhoudingen tussen natuurlijke personen
op het terrein van families en relaties. Het regelt zogenoemde verticale relaties die
ontstaan door afstamming van de ene persoon van de andere, zoals afstamming en
ouderlijk gezag en zogenoemde horizontale relaties die ontstaan door affectieve relaties
tussen volwassen, zoals huwelijk en geregistreerd partnerschap.
1.3 Aard van het personen- en familierecht
Binnen het personen- en familierecht zijn veel regels van dwingend recht, omdat het
merendeel van de familierechtelijke verhoudingen niet ter vrije bepaling van partijen
staat.Het personen- en familierecht heeft dus zijn basis in het privaatrecht, maar kent ook
publiekrechtelijke elementen. Met name de jeugdzorg.
b) hij kent en begrijpt de regels m.b.t. het naamrecht
Verkrijgen en wijzigen voornaam
Ouders hebben als het gaat om de voornaam van hun kind keuzevrijheid, maar er zijn wel
2 beperkingen, namelijk de Burgerlijke Stand mag een voornaam weigeren als het
ongepast is of als het overeenkomt met een bestaande achternaam. (art. 1:4 lid 2 BW).
Tenzij het is een achternaam is die ook gebruikt wordt als voornaam.
Als er bij de aangifte geen voornaam wordt opgegeven of de naam is ongepast dan zal de
ambtenaar het kind ambtshalve 1 of meer voornamen geven. Als de ouders onbekend zijn
(vondeling) dan geeft de ambtenaar een voorlopige voor- en achternaam in de
geboorteakte op. Als bij adoptie de naam van het kind niet bekend is, stelt de rechter 1 of
meer voornamen vast, pas als hij de adoptant(en) en het kind (indien het 12+ jaar is) heeft
gehoord. (art. 1:227 lid 5 BW)
Een achternaam van een kind kan gewijzigd worden door een erkenning, adoptie of
gerechtelijke vaststelling van het ouderschap. Een persoon kan op zijn verzoek of op
verzoek van zijn wettelijke vertegenwoordiger een verzoek indienen bij de Koning om zijn
,achternaam te wijzigen. Een wijziging op die manier is alleen mogelijk als de naam: (art.
1:7 BW)
- Onbekend is
- De naam is bespottelijk
- De naam is veel voorkomend
- Het is een niet-Nederlandse naam
- Onjuist gespeld
- Friese naam
Verkrijgen en wijzigen achternaam
Art. 1:5 BW geeft de ouders de mogelijkheid om een achternaam te kiezen en regelt
welke achternaam het kind krijgt wanner de ouders geen keuze maken. Ouders kunnen
zelf kiezen welke achternaam hun kind krijgt. (art. 1:5 lid 4 BW). Als de ouders geen keuze
maken of niet op tijd dan krijgt het kind automatisch de achternaam van de vader. Als de
partners niet getrouwd zijn krijgt het kind automatisch de naam van de moeder.
Als het een kind 1 juridische ouder heeft krijgt hij de achternaam van de juridische ouder
(voorbeeld ouders zijn niet getrouwd of dat het kind door adoptie alleen een
adoptiestiefvader heeft)
art. 1:5 lid 1 BW.
Alleen bij het eerste kind kan er een keuze worden gemaakt tussen de achternamen van
beide ouders. Daarna niet meer, omdat de gekozen achternaam voor het eerste kind
geldt voor alle volgende kinderen (art. 1:5 lid 8 BW)
Een kind die 16 jaar of ouder is en pas op dat moment ontstaat er een familierechterlijke
betrekking met de beide ouders, heeft het oudere minderjarige zelf de keuze om een
achternaam te kiezen.
(art. 1:5 lid 7 BW)
Voeren van de naam van een ander (art. 1:8 BW).
Inbreuk maken op iemands eigendomsrecht/persoonlijkheidsrecht is onrechtmatig Je mag
iemands naam niet gebruiken als je daarmee het doel hebt om diegene te zijn of tot zijn geslacht
of gezin behoort.
Let op! Uitzondering art. 1:9 BW.
Huidige of ex partners zijn bevoegd om de naam van de echtgenoot of partner te gebruiken. Deze
bevoegdheid blijft zolang de persoon geen nieuwe huwelijk of GP aan gaat. De RB kan bij
gegronde redenen deze bevoegdheid afnemen als er geen kinderen tijdens het huwelijk of GP zijn
ontstaan
c) hij kent en begrijpt de regels m.b.t. verwantschap
, Verwantschap art. 1:3 BW
Verwantschap kan je onderverdelen in bloedverwantschap en aanverwantschap.
Bloedverwantschap is van belang in het erfrecht, maar ook bij het bestaan van een
huwelijksbeletsel (huwelijk tussen nauwe verwantschappen). Ook speelt verwantschap een
belangrijke rol bij een alimentatieverplichting.
- Bloedverwantschap is een relatie tussen personen die juridisch van elkaar afstammen of
tussen personen die een gemeenschappelijke stamvader hebben. (er hoeft geen sprake te zijn van
een biologische band, zoals bij adoptie of gerechtelijke vaststelling). Voorbeelden: vader, moeder,
zoon, dochter, broer, zus, oom, tante, neef en nicht.
- Aanverwantschap ontstaat door een huwelijk of geregistreerd partnerschap: tussen de
ene echtgenoot/partner en de bloedverwanten van de andere echtgenoot/partner. Door
echtscheiding of ontbinding eindigt het aanverwantschap niet. Voorbeelden: schoonvader,
schoonmoeder, schoonzoon, schoondochter, schoonbroer (zwager), schoonzus, aangetrouwde
oom, aangetrouwde tante, aangetrouwde neef of aangetrouwde nicht.
d) hij kent de regels m.b.t. woonplaats
art. 1:10 BW
In het rechtsverkeer mag worden aangenomen dat een natuurlijk persoon
een woonplaats heeft en daar bereikbaar is. Dit is in veel gevallen de plaats
waar hij is ingeschreven in de persoonsregistratie of waar hij in de regel
verblijft. De woonplaats is van belang, zowel in het formele als in het
materiële privaatrecht. De woonplaats is bovendien relevant voor de plaats
van de nakoming van bepaalde verbintenissen.
De werkelijke (eigenlijke) woonplaats heeft betrekking op de algemene
uitoefening van burgerlijke rechten en de nakoming van burgerlijke
verplichtingen. De werkelijke woonplaats kan de zelfstandige
(onafhankelijke) woonplaats zijn, maar ook de afgeleide (afhankelijke)
woonplaats. De wet doelt hierbij op de vaste woonplaats.
Woonplaats
De woonplaats is de plaatst waar je ingeschreven staat in de
persoonsregistratie of de plek waar je verblijft. De woonplaats is van belang
zowel in het formele als in het materiële privaatrecht. Voorbeeld hiervan is;
dat de woonplaats belangrijk is voor de plaats van de nakoming van
bepaalde verbintenissen of voor het uitbrengen van een
deurwaardersexploot. Of bij een huwelijk, omdat je volgens art. 1:44 BW het
