Samenvatting Duits
Literatuurgeschiedenis
H8: Expressionismus, Neue Sachlichkeit und Drittes Reich:
1920 - 1945
- Berlijn: politieke en culturele centrum
- mensen zitten tussen optimisme en pessimisme
- overdag protesteren mensen tegen armoede en werkloosheid
- dichters waarschuwen voor een politieke catastrophe
§1 - Leben mit Erinnerungen
- Juni 1914: de oostenrijkse-hongaarse troonopvolger wordt in Sarajevo
vermoord door servische nationalisten → oostenrijk verklaart oorlog aan
Servië
- ondanks de verdragen tussen landen zorgt dit al snel voor een wereldoorlog
- in DE: oorlog verloren → veel teleurstelling, doden en geen eer maar angst
Erich Maria Remarque - Im Westen nichts Neues
- een roman over de generatie die de nadelen van de wereldoorlog ervaart
- Kat en Paul beleven de oorlog, een kameraad wordt getroffen en ze helpen hem
- oorlog in de loopgraven en ook veel doden
§2 - Der Expressionismus (1910-1925)
- Jongeren komen in opstand → een reactie tegen WOI, militarisme,
kapitalisme, inustrialisatie, mechanisatie en bureaucratiseringen van de
samenleving.
- Schilders uiten hun sterke gevoelens dmv primaire kleuren en ruwe,
makkelijke vormen (vaak abstract) → dit idee wordt in literatuur
overgenomen
- Schrijvers beschrijven dmv woorden hun innerlijke waarheden en ervaringen
- Gedichten, verhalen en romans waarschuwen voor een meedogenloze en immorele
samenleving
Herman Hesse - Der Steppenwolf
- Hesse laat hier duidelijk merken dat hij het Naziregime afkeurt en waarschuwt zelfs
voor een tweede wereldoorlog
- Speelt zich af tijdens interbellum en gaat over een journalist, Harry Haller,
die in dualisme is met zichzelf → zowel mens als een wolf (Steppenwolf),
die niks moet hebben van het menselijke sentiment
- Door middel van drugs komt Harry in een magisch theater (alleen beelden, geen
werkelijkheid)
, - Conclusie: hij komt erachter dat hij geen duaal wezen is, maar een wezen zoals
iedereen, namelijk met honderden karakters
§3 - Neue Sachlichkeit (1920-1933)
- 9 november 1918: Wilhelm II treedt af en de Weimarrepubliek wordt uitgeroepen als
gevolg van Novemberrevolutie
- De communisten waren het hier niet mee eens want zij wilden net zoals in
Rusland een communistische regeringsvorm, dus zij kwamen in opstand →
Spartakusopstand
- De volksvertegenwoordigers willen zich oriënteren op de idealen van het
Weimarclassisme en tekenen de nieuwe grondwet in Weimar
- Taalgebruik hoeft niet meer mooi te zijn
- Korte heldere zinnen
- Veel kunst gaat over teleurstelling, woede en wanhoop
- De romans zijn vaak zakelijk, de gedichten zijn verstandig
Weimarrepubliek
- de republiek, die is ontstaan uit de Duitse nederlaag in WOI, heeft het erg zwaar
- DE krijgt de schuld van WOI en moeten als gevolg stukken land afstaan en
herstelbetalingen doen aan de geallieerden. Het gaat slecht met de economie en de
bevolking is teleurgesteld.
- Amerika probeert nog te helpen dmv financiële steun, maar als even later Amerika
zelf ook in financiële problemen komt, moet Duitsland meteen meer al het geld
terugbetalen en het aantal werklozen in Duitsland stijgt enorm.
Kurt Tucholsky (1890-1935)
- een belangrijke satiricus, dat is iemand die in zijn gedichten of verhalen op
humoristische wijze maatschappijkritiek of kritiek op een persoon geeft.
- Om zo kritiek te geven kan gevaarlijk zijn, maar Tucholsky deed het op de
juiste manier → hij gebruikte namelijk verschillende Pseudoniemen zoals:
Peter Panter, Theobald Tiger, Ignaz Wrobel en Kaspar Hauser
- Werkte bij het tijdschrift Weltbühne
- Waarschuwt voor de Nazis en maakt hen belachelijk
- Toen de Nazi’s de macht grepen, werden al zijn boeken verbrand
Kurt Tucholsky - Deutschland erwache
- roept mensen op in DE om wakker te worden, in opstand komen tegen nazi
- zelfde soort vraag einde alinea → DE hoor, zie, voel je dat niet?
Franz Kafka (1883-1924)
- had een zware jeugd → vader is een tyran en hij was zelf jood en dus
buitenstaander in Praag
- studeert rechten en werkt als jurist bij de verzekering (overdag) en schrijft
gedichten en romans (‘s nachts) → schreef anders dan tijdgenoten
- hij leert (via zijn vriend Max Brod) Felice Bauer kennen, maar hij is bang
voor een relatie → ze raken twee keer verloofd, maar hij wil uiteindelijk
scheiden
, - 41 jaar: stierf aan tuberculose → Max Brod publiceert daarna zijn werken
Franz Kafka - Ohnmacht
- hij voelt zich machteloos, want hij moet een meisje verlaten die hij wel leuk vindt
- hij beantwoordt de vraag: “Waarom moet ik haar verlaten?” → een dialoog
Thomas Mann (1875-1955)
- een bekende auteur in de Weimarer Republiek, wil niks te maken hebben met nazi
- zijn vader komt uit het noorden en moeder uit het zuiden → speelt rol in
zijn werk
- 1929: hij wint de nobelprijs voor de literatuur met Buddenbrooks → gaat over
verschillende generaties van Buddenbrook, een koopmansfamilie. In het
begin is de familie op het hoogtepunt van de rijkdom, maar het raakt in
verval → dit (maar bijv. ook de dood) is een wederkerend thema in de
werken van Thomas Mann
- 1933: vlucht naar Zwitserland en later naar de VS → daar zijn zijn broer en
zoon
Thomas Mann - Mario und der Zauberer
- de verteller gaat met zijn familie op vakantie in italië
- hoofdgedachte: verval & een dictator die zijn volk in de ban doet
- ze botsen op nationalisme van de inwoners (na de oorlog was er in Italië veel
vijandigheid tegenover Duitsers) en overdreven netheid
- familie gaat naar tovenaar Cipolla → hij hypnotiseert Keller Mario en heeft
het over zijn vriendin, die helaas ook een andere minnaar heeft
§4 - Bertolt Brechts Theatertheorie
- schrijft al op jonge leeftijd veel gedichten, o.a. over de maatschap
- hij bestudeerd later de werken van Karl Marx en wordt zo overtuigend
communist → zo lezer overtuigen dat een revolutie noodzakelijk is →
klasseloze maatschappij
- Brecht vindt het belangrijk dat lezer kritisch is tegenover maatschappij en hij wilde
met zijn literatuur de wereld veranderen
- de lezer mag zich niet herkennen in de hoofdpersonage met zijn acties →
zie het alleen als een theaterstuk, niet meer, en de situatie alleen
analyseren
- Verfremdungseffekt (V-effekt): toeschouwer kan zich niet met inhoud identificeren en
voelt zich zo zelfstandig
- V-effekt is een deel van het episch theater → vertellende literatuur
- er is ook een verteller bij zijn stuk → zo kan toeschouwer beter weten wat
slecht is
- andere truc is liederen, tijdens het stuk, die de handeling bekritiseren
Bertolt Brecht (1898-1956)
- 1933: na de rijksdagbrand verlaat Brecht DE → na WOII terug naar Oost
Berlijn
