Samenvatting
Samenvatting maatschappijleer - Rechtsstaat (4VWO)
- Vak
- Maatschappijleer
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting maatschappijleer over de rechtsstaat uit het boek Thema's maatschappijleer (VWO).
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
MaatschappijleerHoofdstuk 2 – de rechtsstaat
§2.1 – Idee en oorsprong van de rechtsstaat
Idee en oorsprong van de rechtsstaat
Gunstige omstandigheden als welvaart, welzijn, vrijheid en vertrouwen in de staat
bestaan niet in een totalitaire staat (meestal corrupt en vaak een politiestaat)( vaak
sprake van censuur).
burgeroorlog = de staat functioneert niet meer en alleen het recht van de sterkste
geldt
Wat is een rechtsstaat?
Een rechtsstaat is een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd
tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
Sociale rechtsstaat = er zijn allerlei wetten en voorzieningen om de welvaart en het
welzijn van de burgers te bevorderen
Vertrouwen en wederkerigheid
Voordelen rechtsstaat:
- relatief veel sociale vrede
- sociale cohesie
- de meeste burgers houden zich aan de wet als anderen dat ook doen
Daarom is er in een rechtsstaat vertrouwen en wederkerigheid. Dit bestaat ook
tussen de staat en burgers rechtszekerheid.
Sociaalcontract = afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen
leven
De staat als scheidsrechter
De staat moet de veiligheid van de burgers garanderen en hun eigendommen
beschermen monopolie op geweld (geweldmonopolie) maar burgers mogen
kiezen wie de macht heeft (=dubbele garantie/ zekerheid voor burger)
Staat is meester en knecht
In het idee van rechtsstaat bepalen de burgers zelf (van onderaf) de macht die de
staat (van bovenaf) over hen mag uitoefenen.
Trias politica:
-wetgevende macht
-uitvoerende macht
-rechtssprekende macht
De beginselen van de rechtsstaat
De sociaalcontractfilosofen kwamen langs een rationele weg tot grondbeginselen
van de rechtsstaat:
- het beginsel van de grondrechten
- het soevereiniteits- en democratiebeginsel
- het legaliteitsbeginsel
- het beginsel van de trias politica
VS
De onafhankelijkheidsverklaring, de grondwet en de Bill of Rights vormen samen de
Amerikaanse constitutie (= verwijst naar de beginselen en regels waarmee een staat
, wordt gesticht).
Frankrijk
De verklaring van de Rechten van de mens en Burger gaf de klaroenstoot voor de
nieuwe samenleving waarin alle mensen hun grondrechten konden uitoefenen. Bij
de Fransen liep het uit tot staatsgrepen en constituties tot de staatsgreep van
Napoleon verlichte dictatuur (= waarin de machthebber in zekere mate rekening
houdt met de bevolking).
§2.2 – Grondwet en grondrechten
Een grondwet wordt pas interessant bij betekenis, vooral als deze voorafgaat met
een preambule, daarin staat beschreven welke idealen de samenleving koestert,
welke historische fouten ze niet willen herhalen, welke identiteit ze nastreeft en op
welke wijze de staat moet worden ingericht om de idealen te realiseren.
Grondwet
- begrenst macht staat en garandeert vrijheden burgers
- legt fundamentele rechten burgers vast
- geeft aan hoe belangrijkste organen van de staat in grote lijnen zijn georganiseerd
- drukt de eenheid van de natie uit
Ontstaan van de grondwet
De staatsregeling van de Bataafse Republiek = de voorloper van de grondwet
(iedere burger is gelijk en heeft onschendbare grondrechten als vrijheid van
meningsuiting, drukpers en godsdienst). Constitutionele monarchie, een koninkrijk
met een grondwet adel hoogste macht, weinig grondrechten voor burgers.
Huis van de rechtsstaat
Grondwet 1848 koning getemd onschendbaar: buiten het spel van macht
ministers verantwoordelijk voor wetgeving en beleid. Censuurkiesrecht = alleen
mannelijke burgers die een bepaald bedrag belasting betalen mogen stemmen.
Negentiende eeuwse staat nachtwakersstaat, een staat die zich voornamelijk
inzet voor bewaking van de veiligheid van de burgers en de noodzakelijke
voorwaarden realiseert voor economische groei.
Uitbreiding kiesrecht
Door uitbuiting, armoede en kindersterfte onstond er in plaats van sociale vrede een
klassenstrijd tussen arm en rijk, tussen arbeid en kapitaal
Zwarte bladzijde
Recht op veiligheid(en dus bescherming voor je leven) werd in de tweede wereld
oorlog stopgezet. Verschillende groepen mensen werden in concentratiekampen
vermoord. Ook andere vrijheidsrechten golden niet meer.
Na de 2e wereldoorlog
1983 nieuwe grondwet onder meer bescherming van burgers tegen
discriminatie, recht op sociale zekerheden.
Klassieke grondrechten
Vrijheid en gelijkheid basis klassieke grondrechten
het recht op gelijke behandeling
- discriminatie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper silz03t. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62555 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen