Dit is een samenvatting van het vak rechtspsychologie & ethiek. Hierin zijn de hoorcolleges, het leerboek en de werkcolleges in verwerkt. Op deze manier weet je zeker dat je alle informatie hebt. Heb zelf een 8.4 gehaald door het leren van deze samenvatting.
Rechtspsychologie & Ethiek
Week 1
a) Wat houdt het M(issing) W(hite) W(oman) S(yndrome) in?
Meer dan een gemiddelde inspanning in een opsporingsonderzoek
Omdat er een relatieve aantrekkelijk iemand wordt vermist, trekt dit veel
mediaberichtgeving. Dit zorgt voor een hoge druk voor de politie. Hierdoor wordt
het ‘oplossen’ van de zaak belangrijker gevonden, dan het echt opzoek gaan
naar de waarheid
Missing white woman syndrome betekent letterlijk vermiste-blanke-
vrouwsyndroom. De term wordt soms afgekort tot MWWS en wordt ook wel
missing pretty girl syndrome (vermist-mooi-meisje-syndroom) genoemd. Het
begrip duikt op wanneer gesteld wordt dat de vermissing van mooie blanke
jonge vrouwen aanzienlijk meer media-aandacht krijgt dan de vermissingen van
niet-blanke vrouwen of van mannen. Anders gezegd; is een begrip dat gebruikt
wordt om de disproportionele mediaberichtgeving voor blanke vrouwelijke
slachtoffers te beschrijven. Het geslacht, ras, relatieve aantrekkelijkheid en
leeftijd van het „belaagde jonge meisje‟-stereotype resulteert in
verhoudingsgewijs meer aandacht in de media
b) Geef een voorbeeld van het MWWS.
De natalee Holloway zaak
Een voorbeeld is de vermissing van Natalee Holloway op Aruba. Deze zaak trok
heel veel media-aandacht in de VS. Een grote rol hierbij zou hebben gespeeld
dat Natalee mediageniek was en dat daardoor haar ouders veel invloed in de
media en de politiek konden uitoefenen. Zelfs de Amerikaanse president Bush
bemoeide zich met de zaak en de staat Alabama, waar Natalee woonde, riep op
tot een boycot van toerisme naar Aruba. In Alabama waren op dat ogenblik 1200
andere personen vermist. Dat alleen de verdwijning van Natalee zo uitgebreid en
exclusief in de media kwam, leidde in sommige kringen dan ook tot kritiek op de
berichtgeving. De term suggereert dat er sprake is van een type racisme dat
alleen bij blanken voorkomt. Dat is niet het geval. Het syndroom komt overal ter
wereld voor, bij alle culturen en rassen. In de Westerse media wordt inderdaad
de nadruk gelegd op jonge blanke vrouwen. Echter, in de Chinese media niet en
evenmin in de Afrikaanse media. Zij besteden juist meer aandacht aan
vermissingzaken rondom hun eigen 'verwanten'
c) Wat wordt verstaan onder (factoren van) stafrechtelijke ruis?
d) Noem twee voorbeelden waarbij ‘strafrechtelijke’ ruis de waarde van
het bewijs kan aantasten
in een strafzaak kunnen er dingen misgaan; ruisfactoren
Bewijzen
Door middel van wettelijk bewijs wordt vastgesteld wat er precies is gebeurd. Bij
het vergaren van bewijs kan ruis ontstaan. Bewijs wordt vergaard door mensen,
waardoor er sprake is van een zekere mate van subjectiviteit
voorbeelden
, Er wordt ooit uitgegaan van één mogelijk scenario. Andere
onderzoekslijnen worden niet uitgezocht. Dat proces van eenzijdigheid
beïnvloedt de kwaliteit van het bewijs
Verdachte wordt onder druk gezet tijdens het verhoor, waardoor hij iets
bekend wat hij eigenlijk niet heeft gedaan
Overtuiging van de rechter; het bewijs dat de dader het tenlastegelegde
feit heeft gedaan, kan slechts door de rechter worden aangenomen, indien
hij daarvan uit het onderzoek op de terechtzitting door de inhoud van de
wettelijke bewijsmiddelen overtuigd is (art 338 Sv). deze overtuiging laat
ruimte over voor verschillende interpretaties. Een rechter kan het bewijs
bijvoorbeeld wel overtuigend vinden, maar een andere rechter niet. Dan is
er sprake van ruis die de strafzaak kan beïnvloeden
Waarnemen
Mensen zien nooit het hele plaatje. We zien een deel van de werkelijkheid en
missen dingen omdat we ze niet opmerken. Het perspectief van ons is beperkt.
Ook in een strafproces kunnen we niet alle relevante informatie verstrekken.
Deze onvolledige en soms onjuiste waarneming kan bron zijn van strafrechtelijke
ruis
Weapon-focus fenomeen
onze waarneming is altijd beperkt en wordt gestuurd door emoties. Wij nemen
selectief waar en daarom missen wij ook informatie. Bijvoorbeeld als er een
wapen op je wordt gericht, ligt je focus alleen bij dat wapen, verder neem je
weinig waar. De getuigenverklaring is hierdoor minder waardevol.
Herinneren
Ons geheugen werkt niet perfect. Het is geen systeem dat als een harde schrijf
informatie bewaart. De herinnering over wat er precies is gebeurd kan
vervagen. De gebeurtenis kan ook worden verward met een andere gebeurtenis
of beïnvloed worden door wat we van anderen hebben gehoord. Een
getuigenverklaring kan daardoor onvolledig en zelfs onjuist zijn. Dit kan dus
strafrechtelijke ruis veroorzaken
Beïnvloeden
Gedurende het strafproces worden de procesdeelnemers op vele manieren
beïnvloedt. De druk wordt dan dwang. Bijvoorbeeld de verdachte wordt onder
druk gezet tijdens het verhoor en de rechter door de samenleving. Het
strafproces wordt uitgevoerd door mensen. Ieder mens is gevoelig voor
beïnvloeding. Hierdoor ontstaat strafrechtelijke ruis
Ruis bij verhoren
Verdachte kan onder grote druk van opsporingsambtenaren verklaringen
afleggen. Druk afleggen is in strijd met artikel 29 Sv. Hierin staat dat de
opsporingsambtenaar die een verdachte verhoort. Zich moet onthouden van
alles wat de strekking heeft een verklaring te verkrijgen, waarvan niet gezegd
kan worden dat zij in vrijheid is afgelegd. Verdachte kan ook graag willen
meewerken en min of meer met de opsporingsambtenaar meepraten.
Getuige kan ook verklaring afleggen in strijd met de waarheid om bijvoorbeeld
, om eronder uit te komen of om iemand te beschermen. Bij het strafproces
betrokken personen moeten een juiste inschatting maken over wat wel en wat
niet waar is. in de realiteit is dit een lastige opgave
In al deze gevallen staat de waarheidsvinding onder druk. De vraag is of de
rechter deze ruis steeds zal onderkennen. Ruis kan namelijk leiden tot onjuiste
beslissingen. Op het moment dat iemand wordt veroordeeld voor iets dat de
degene niet heeft gedaan, wordt er gesproken van rechterlijke dwaling
Rechterlijke dwaling = als iemand is veroordeeld voor een misdrijf dat hij niet
heeft begaan of voor een misdrijf dat niet heeft plaatsgevonden. Hiervan is geen
sprake als de rechter het misdrijf verkeerd kwalificeert of een te zware, lichte of
ten onrechte geen straf heeft opgelegd. Ook het onterecht in voorarrest zitten is
geen dwaling. De kennis over rechterlijke dwaling is beperkt, aangezien de
kennis is gebaseerd op dwalingen die bekend zijn geworden. Daar zit dus iets
willekeurigs in, aangezien niet alle dwalingen bekend worden
e) Wat is het nut van de rechtspsychologie?
Rechtspsychologie richt zich met name op
procesdeelnemers/betrokken in het recht, niet op de wetten zelf.
Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar waarom een verdachte een
feit bekend die hij/zij niet gepleegd heeft, niet welke straf erop
staat. De aandacht is gericht op psychologische ruisfactoren
binnen het strafproces deze sturen de uitkomst van het
strafproces, zorgen voor afbreuk van betrouwbaarheid en het
rechterlijk oordeel
Wat houdt rechtspsychologie in
het houdt zich bezig met vragen als ‘waarom bekent een verdachte een feit dat
hij niet heeft gepleegd’, ‘is een getuige altijd in staat een betrouwbare
herinnering te vormen’, ‘kan de rechter altijd afgaan op de betrouwbaarheid van
de getuigenverklaring’?
De rechtspsychologie is een tak van de psychologie en richt zich met name op
de procesdeelnemers in het recht. De rechtsregels staan hierbij niet centraal,
maar degenen die de rechtsregels uitvoeren en ondergaan.
Juridische blik -> ‘is een valse verklaring een wettelijk bewijsmiddel’?
-> gaat uit van het wettelijk systeem. En probeert de regels toe te passen in
concrete situaties
psychologische blik -> ‘hoe herken je een valse verklaring’?
-> vanuit het individu en onderzoekt welke psychologische factoren bij het
strafproces een rol spelen. En op welke wijze deze factoren de uitkomt van een
strafproces kunnen beïnvloeden
De aandacht is gericht op psychologische (ruis) factoren binnen het strafproces.
Deze factoren kunnen betrekking hebben op bijv. de waarneming en de
herinnering van getuige en/of de beïnvloeding van een verdachte bij verhoren.
Deze (ruis) factoren kunnen de uitkomst van het strafproces sturen in een
ongewenste richting en afbreuk doen aan de betrouwbaarheid van het rechterlijk
oordeel. De rechter en opsporingsambtenaar moeten dus inzicht krijgen in deze
factoren om een onjuiste beslissing te voorkomen. Dit is echter moeilijk, maar
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evavanlieshout1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
