Dit is een samenvatting over hoofdstuk 2: Rechtsstaat. Alle begrippen worden behandeld en ook nog de stof er omheen.
Alles wat je moet weten voor je toets!
Totalitaire staat: de staat dringt door tot in het persoonlijke leven en bepaalt wat
mensen mogen lezen en zien, waar ze mogen wonen en werken en waarheen ze
mogen reizen.
Politiestaat: een overheid die door (geheime) politie aan de macht is en blijft
en waar veel burgerlijke vrijheden zijn ingeperkt.
Kernvraag: Waarom is het goed dat we een rechtsstaat hebben?
Rechtsstaat: een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van overheid.
De burgers hebben rechten en deze worden door de overheid beschermd.
Burgers beslissen door verkiezingen mee over hun bestuur.
De overheid houdt zich aan de regels van de wet.
De burgers voldoen aan hun verplichtingen / houden zich aan de wet
Sociale rechtsstaat: er zijn allerlei weten en voorzieningen om de welvaart en het
welzijn van de burgers te bevorderen. (niet opeisbaar)
De staat draagt zorg voor voldoende welvaart.
De staat bevordert welzijn.
Voordeel van rechtsstaat: er heerst relatief veel sociale vrede en sociale cohesie.
Mensen durven met elkaar in contact te treden.
Mensen durven sociale bindingen aan te gaan.
Mensen durven politieke en maatschappelijke verengingen op te richten.
Mensen durven handel te drijven met elkaar.
Rechtszekerheid: ontstaat doordat de staat verwacht dat de burgers zich aan de
wetten houden en belooft omgekeerd ook zichzelf aan de wetten te houden.
De Verlichting (18e eeuw): hierdoor vond men dat men beschermd moest worden
tegen machtsmisbuik door de vorst.
Montesquieu met zijn Trias Politica en Rousseau met zijn Contract Social
legden de basis voor de Verklaring van de rechten van de mens en de burger,
dit werd de basis voor de grond wet met daarin de klassieke grondrechten.
Vanaf de 16e eeuw was er sprake van armoede, uitbuiting en scherpe sociale
ongelijkheid. Hierdoor ontstaat er vanaf de tweede helft van de 18 e eeuw in Europa
steeds meer verzet tegen de onrechtvaardige samenleving.
Door de drukpers uit de vijftiende eeuw kon nieuwe kennis snel verspreid worden en
kwamen de mensen erachter dat oorlogen, armoede en ellende niet vanuit Gods wil
waren ontstaan. Maar door de hebzucht van machthebbers.
Rede: alleen door een tactisch gebruik van het gezonde verstand konden mensen uit
de duisternis van hun bijgeloof in irrationele angsten treden.
Hier geloofde de burgerij hartstochtelijk in.
Dankzij de rede konden niet alleen de wetten van de natuur worden
blootgelegd, maar zouden ook de voorwaarden voor een rechtvaardige en
gelukkige samenleving logisch beredeneerd kunnen worden.
Pas als de macht was getemd, zouden de verlichte en onafhankelijke burgers in
vrijheid leven en elkaar op de voet van gelijkheid recht in de ogen kunnen zien.
, Thomas Hobbes, Jean-Jacques Rosseau, John Locke: het uitgangspunt van hen
was dat alle mensen in vrijheid en gelijkheid worden geboren.
Sociaal contract: tot afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te
kunnen leven.
De mensen zouden in de eerste plaats moeten beloven dat ze elkaars
eigendommen met rust laten.
- De eerste taak van de staat moest zijn om de veiligheid van de burgers te
garanderen en hun eigendommen te beschermen. De staat zou daardoor
de geweldsmonopolie in handen krijgen.
De macht van de staat zou aan de ketting van het recht worden gelegd.
De macht mag niet meer worden uitgeoefend door een heerszuchtige vorst
die beweert dat hij is aangesteld door God en daarom gerechtigd is als een
absolute monarch te heersen.
- De burgers bepalen zélf de macht die de staat over he mag uitoefenen.
- De staat wordt meester en knecht tegelijkertijd.
De staat als scheidsrechter:
Garandeert de veiligheid van burgers.
Beschermt eigendommen.
De staat heeft een geweldmonopolie
De grondbeginselen van de rechtstaat:
Het beginsel van de rechtsstaat: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid
geboren en moeten zo ook kunnen samenleven.
Het soevereiniteits- en democratiebeginsel: de mensen sluiten gezamenlijk
een vredesakkoord, het sociaal contract.
Het legaliteitsbeginsel: er is een staat die het sociaal contract tussen mensen
kan afdwingen, maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf
hebben opgesteld.
Het beginsel van de trias politica: de macht van de staat wordt voor de
zekerheid verder begrensd dor interne scheiding van de staatsmacht.
Rechtsstaat Verenigde Staten:
Onafhankelijkheidsverklaring: hierin riepen zij hun nieuwe samenleving uit,
gebaseerd op de vrijheid en gelijkheid van alle mensen en op het recht van elk
individu om zijn eigen geluk na te streven.
Grondwet: hierin wed de basisstructuur vastgelegd van de nieuwe staat, die
als eerste taak kreeg om de veiligheid en vrijheid van alle burgers te
beschermen.
Bill of Rights: hier warden de grondrechten van de burgers in verzameld.
Amerikaanse constitutie: de Onafhankelijkheidsverklaring, de grondwet en de
Bill of Rights samen.
Rechtsstaat Frakrijk:
De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger
Verlichte dictatuur: de machthebber houdt in zekere mate rekening met de
bevolking. – Napoleon
Napoleon veroverde grote delen van Europa en verspreidde de ideeën en
idealen van de rechtsstaat.
Napoleon vormde zijn Code Civil ook in Nederland.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Floorvj. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
