Hoorcolleges Boek
H0 - Inleiding (p. 3 - 20)
Ebbinghaus: ‘Psychology has a long past but only a short history’.
Geschiedenis gaat over:
- Personen (wat dachten en deden mensen?)
- Ideeën (hoe volgen ideeën elkaar op?)
Moet je de psychologie bekijken vanuit het verleden of het heden?
Twee subthema’s:
1. Vrouwen in de wetenschap
2. Terugkerende ideeën
Algemeen:
Menselijk beeld van wetenschap (origin myth, Great Man approach, Zeitgeist)
H1 - Ideeën uit de oudheid (p. 23 - 57)
Plato (Leermeester van A):
- Nativisme: Het idee dat wat er in jouw geest zit (kennis) aangeboren is. Waarheid zit al in je
hoofd.
- Rationalisme (Beredenatie, geen gevoel)
- Deductie (Dingen afleiden, beredeneren (syllogisme))
- Idealisme: Zintuigen niet vertrouwen > Allegorie van de grot
Verschijningsvorm/appearance (Hoe iets op jouw overkomt (vervormd, wel waarheid))
Ideale vorm (Hoe iets echt is, de wereld is niet de waarheid)
- Psyche: lust, moed, rede (de menner met zwarte en witte paard)
Aristoteles:
- Empirisme (Waarnemen, kennis uit de wereld, patronen zien. Kennis niet aangeboren)
- Inductie (Jouw kennis is blank blad, je ziet dingen en die vat je samen, kennis uit de wereld)
- Taxonomie (Ordenen van soorten dingen)
- Zielen: vegetatief (planten), sensitief (dieren), rationeel (mensen)
- Categorieën van ervaring: substantie, kwantiteit, kwaliteit, plaats, tijd, relatie, activiteit
Dat zijn de filters waardoor jij kijkt
Al-Kindi (GEEN TT)
Bedacht de algebra en decimalen of romeinse getallen en 0
Alhazen
Perceptie: Zien is straling uit je ogen (actief), een object aftasten of zien is dat licht van buiten
in jouw oog komt (passief).
Camera Obscura (Donkere kamer klein gaatje met licht, ondersteboven projectie, ook in oog)
Avicenna (Ari) (wat zit er in de ziel):
Onderscheid soorten functies in de ziel:
Externe zintuigen (buiten mij waarnemen)
Interne zintuigen - introspectie (eigen gedachten en gevoel), jouw geest doet er iets mee.
,Estimations: Rationele inschatting van de wereld, je ziet een appel en een muffin, je maakt
een afweging. Zonder emotie. Is iets goed voor je ja of nee?
Appetites: De motivatie en de emotie van een bepaalde afweging. Hier maak je de beslissing.
Zelfbewustzijn (Floating man is zich bewust van zichzelf zonder zintuiglijke waarneming)
Minder belangrijk voor psychologie (GEEN TT):
Pythagoras
Heraclitus
Zeno
Protagoras
Hippocrates
Socrates (Nativisme, vragen stellen)
H2 - Descartes, Locke en Leibniz (p. 59 - 97)
Descartes:
Eigenwijze man
Methode van kennisvergaring over de wereld
Fysica en fysiologie
Opvatting over de geest:
- Dualisme: de geest is iets anders dan het lichaam
Descartes’ methode:
Geschoold in de klassieken, maar hoe weet ik wat waar is?
Zelf nadenken want zintuigen bedriegen jou (Plato)
Analytische geometrie, jouw analyse van jouw geest is waar (wereld begrijpen).
Twijfel aan alles
1. Beter alleen werken dan samen
2. Deductie vanuit axioma’s (dingen afleiden vanuit dingen die zeker zijn)
3. Axioma’s (simple natures) boven iedere twijfel verheven.
Axioma’s zijn dingen die je aanneemt omdat je ervanuit gaat dat ze zeker zo zijn.
Bijv. extensie (ruimte innemen) en beweging in de fysieke wereld, dat is zeker, daar kan je uit
afleiden.
Fysica (waar bestaat de wereld uit):
Een wereld bestaat uit bewegende deeltjes, hij is vol door deeltjes van vuur, lucht en aarde.
Dat betekent dus dat alles met elkaar in verbinding staat.
Licht (camera obscura) is vuur, de kleinste deeltjes. Dus bij zien tast je iets af van binnen naar
buiten. De lichtdeeltjes, die duwen tegen jouw oog aan.
Hoe zit dat dan met het lijf?: Mechanistische fysiologie
Er is maar een ziel, de rationele ziel, en de rest gaat allemaal automatisch.
Dieren zijn helemaal machines, die hebben geen ziel.
,Lichaam als machine
- Zenuwen zijn holle buizen gevuld met vocht, die komen ook uit het brein.
- Hersenvocht (animal spirits) in ventrikels zijn kleinste deeltjes
Hoe werkt je lijf dus?
Als de deeltjes bijv de sensoren in je hand raken, raken ze zenuwen die gevuld zijn met vocht.
Dat vocht wordt dus naar het brein geduwd. Het hersenvocht verandert dus. Die verandering
kan ook weer een andere zenuw die naar een spier leidt in werking zetten.
Een reflex is een onwillekeurige beweging. Hoe kan dat?
Mechanistisch (geen ziel): de vuurdeeltjes drukken bijv tegen je voet, vocht wordt naar je brein
geduwd, en dan weer terug door een zenuw naar een spier.
Automatische reflex (hand wegtrekken bij hitte)
Aangeleerde reflex:
Als je hersenen van structuur veranderen (ofwel iets leren), je hersenvocht verandert, dan
verandert de reactie die je hebt op dezelfde stimulus.
Interne factoren (bijv emoties, dromen)
Door de verandering van het hersenvocht, kan ook je reactie veranderen in emoties.
Dus ben ik puur een machine?
Nee.
Filosofie van de geest (Floating man experiment, gecreëerd uit het niks, bewust van zichzelf)
Bestaat er iets voorbij het lichaam?
Alles kan ‘nep’ zijn, maar:
‘Ik denk dus ik besta’ (cogito ergo sum)
Essentie van ‘ik’ is ‘denken’ (ziel), de ziel is dus denken.
Los van het lichaam, dus dualisme (geest in de machine).
Lichaam-geest interactie
Elisabeth steunde Descartes heel erg.
Lichaam zonder geest: automaat
Geest zonder lichaam: aangeboren ideeën
Maar hoe werkt de interactie tussen een niet materiële ziel met een materieel lichaam?
Lichaam is dubbel, maar al het perfecte, bijvoorbeeld god en de ziel, zijn één.
Zien doe je bijvoorbeeld met 2 ogen, dubbel, dubbel, door het licht. (2 beelden)
Jouw geest ziet maar een iets. Dus die sensorische informatie moet ergens samenkomen.
Dat kan alleen maar op een plek die zelf niet dubbel is. In de hersenen: de pijnappelklier
(epifyse) - midden in het hersenvocht, dus daar interacteert de ziel met het lichaam.
, Hersenvocht = animal spirit
Hij laat zien dat je op 2 manieren de psychologie kunt beschrijven.
Waar komt kennis vandaan?
2 manieren van denken: Is de geest passief of actief?
Descartes beïnvloedde John Locke en Leibniz.
John Locke
Tijd van grote politieke en wetenschappelijke veranderingen. (democratie of koninkrijk en
empirische wetenschap: Boyle en Cooper)
Iedereen had zijn eigen waarheid, maar hij wilde een antwoord.
Wat is kennis en hoe krijgen we dat?
Hij gebruikt inductie als bron van kennis (Ari)
Mechanistische idee van Descartes verwerven met ideeën.
Dag dualisme.
Wat er in jouw gedachten afspeelt, is ook mechanistisch te beschrijven. (geest - machine)
Geest is tabula rasa (blank vel, dan kun je dus niks), kennis van buiten laat een indruk achter
op je geest. Indruk is je herinnering (Ari).
De enige dingen die in je geest zitten, komen door interactie met de buitenwereld, niks is
aangeboren (geen sprake van innate ideas)
Mensen beginnen met simpele ideeën, een ding. De kleur is rood. Iets is hard.
Je gaat die ideeën combineren. Appel is zoet, rood of groen, rond, glad etc.
Je kunt denken aan een groen paard, omdat je groen hebt ervaren en een paard.
Dat kennis aangeleerd is werd gesteund door Molyneux (gedachtenexperiment)
Die had een ondersteuning. Stel je wordt blind geboren. Leert de wereld kennen door tast etc.
Die kan ook vierkanten en rondjes onderscheiden. Stel hij kan later zien.
Zou hij dan puur door te zien vormen onderscheiden? Nee, dat kan niet. Opnieuw leren.
Denken is dus ook mechanistisch.
Soorten kennis:
intuïtief (directe waarneming) - de kleur rood, zie je meteen, geen gedachte voor nodig.
demonstratief (redeneren) - de stelling van Pythagoras, kan je aantonen (logisch en waar).
sensitief (observatie) - meeste kennis, zintuigelijke kennis, kan verstoord worden door
zintuigen, hier moet je dingen combineren. (is niet altijd waar)
Verstoringen:
primaire en secundaire kwaliteiten
- primaire: intrinsiek, onafhankelijk aan het object (massa etc.). Dit zit al in het object.
- secundaire: afhankelijk van licht bijvoorbeeld. (kleuren). Afhankelijk van je zintuigelijke
stelsel.
