Samenvatting Clinical Nutrition 5.1
Berekenen werkcolleges
eerst gewicht en dan lengte in m
WHO = ondergewicht, normaal gewicht, overgewicht
H&B = obees BMI > 30
Kanker = 30-50% toeslag & eiwit 1,2-1,5 g/kg
COPD = 50% toeslag & eiwit 1,5 g/kg
Uitputting (depletie) = 1,2-1,5 g/kg eiwit
Ziekte = 1,5-1,7 g/kg eiwit
Decubitus = 30% toeslag & eiwit categorie I-II 1,2-1,5 g/kg en categorie III-IV 1,2-1,7 g/kg
OF 30-40 kcal/kg BIJ CATEGORIE I-II
OF 35-40 kcal/kg BIJ CATEGORIE III-IV
CVA = 20-30% (10% bedlegerig, 20% stress acute fase CVA) en gewone eiwitten aanhouden (ouderen
1 g/kg)
Eiwitten is ALTIJD terugrekenen naar BMI van 20 bij ondervoeding!
Als je meerdere ziektebeelden hebt kies je de hoogste behoefte.
Eiwitten is altijd terugrekenen naar BMI van 27,5 bij obesitas
Eiwitbehoefte ouderen is 1-1,2 g/kg
Eiwitten inschatten: VSE LIJST!
- Mager vlees meer eiwitten
- Yoghurt meer dan vla
- Naturel meer dan vruchten kwark
- Melk halfvol meer dan karnemelk
Diëtistische diagnose
Leeftijd, geslacht, reden, klachten, oorzaak gevolg, voedingsintake en gevolg daarvan, iemand zijn
hulpvraag of wat logopedist etc aanraadt
Voorbeeld casus 3
54-jarige vrouw, opgenomen met een exacerbatie COPD, waardoor ze benauwd is en veel hoest,
waarbij ze last heeft van slijmvorming. Hierdoor en vanwege een vol gevoel en weinig smaak heeft ze
weinig gegeten en maaltijden overgeslagen. Haar huidige intake (1300 kcal/ 50 g e) is niet voldoende
om de behoefte aan energie en eiwit te halen (…….. kcal / …. g eiwit). Daardoor is ze 3 kg afgevallen
(6%) in de afgelopen maanden, en heeft ze een te lage BMI (16,2). Mw. is veel moe, waardoor ze
minder is gaan bewegen, met als gevolg een slechtere conditie en te lage VVMI (13,4). Mw. wil graag
aankomen in gewicht en zich fit genoeg voelen om weer actiever te worden.
Voorbeeld casus 5
55-jarige man, opgenomen voor zijn 2e chemokuur bij oorspeekselklierkanker, waarvoor hij ook
bestraald wordt. Dhr. heeft hierbij last van mucositis waardoor hij pijn heeft bij het eten, en verslikt
zich af en toe. Hierdoor is zijn intake verminderd naar +/- 1500 kcal en 45 g eiwit, bij een behoefte
van 2200 kcal en 90 g eiwit. Als gevolg van de lage intake is zijn gewicht in de laatste 3 weken met 4
kg gedaald (5%). De logopedist vindt dikvloeibare en gemalen voeding veilig.
Ondervoeding & Kanker (HC 1 en WC 1)
,Ondervoeding = een acute of chronische toestand waarbij een tekort of disbalans van energie, eiwit
en andere voedingstoffen leidt tot een meetbare, nadelige effecten op lichaamssamenstelling,
functioneren en klinische resultaten
Meeste kans op ondervoeding: Kwetsbare ouderen, chronische ziekten, oncologische patiënten,
patiënten die een grote operatie (hebben) ondergaan en patiënten met een ernstig lichamelijk
trauma.
Niet ondervoed als:
- Men een adequate voedselinname met voldoende eiwit en energie heeft
- Als de mogelijkheid is om aangeboden voedingstoffen op normale wijze te metaboliseren
Criteria vaststellen ondervoeding belangrijk toets
1. Screenen op risico ondervoeding (SNAQ/MUST etc)
2. Bij verhoogd risico: vaststellen ondervoeding met behulp van GLIM criteria
Patiënt moet 1 fenotypische factor & 1 etiologische factor hebben.
Bij ERNSTIG ondervoeding is 1 fenotypische factor voldoende
DE < 70 JAAR MOET ZIJN >
Gevalideerde methoden = dat het instrument meet wat die daadwerkelijk moet moeten. Er is dan
onderzoek gedaan naar betrouwbaarheid en validiteit van het instrument. Dit zijn de DEXA, BIA en
Boxplot
Etiologische criteria ONDERVOEDING:
Fenotypische criteria ERNSTIGE ONDERVOEDING:
DE < 70 JAAR MOET ZIJN >
Typen ondervoeding belangrijk toets
,Bij tweede niet alleen oncologie maar ook COPD.
Beoordeling voedingstoestand
- Voedselinname, verbruik en verlies
- Lichaamssamenstelling (spiermassa, vrije vetmassa etc) en nutriëntenreserves
- Functionele parameters
- Ziektetoestand
Diagnose ondervoeding
- Onbedoeld gewichtsverlies
- BMI
- De vetvrije massa index (VVMI)
- De aanwezigheid van ziekte en inflammatie (ontsteking)
- Intake voeding (uit hc 3 toegevoegd)
Ziekte gerelateerde ondervoeding
- Onvoldoende voeding intake terwijl voldoende voeding aanwezig is
- Onvoldoende intake door te kort aan voeding (kwaliteit of toegankelijkheid)
- Verhoging van de behoefte
- Gebrek aan erkenning en behandeling
Cachexie
- Betekend letterlijk slechte conditie.
- Ziekte gerelateerde ondervoeding MET inflammatie
- Gebruikelijke voedingsinterventies zijn onvoldoende om het gewichtsverlies en verlies van
spiermassa om te keren
Ernstige metabole ontregeling van:
- Energieverbruik
Afname van:
- Gewicht - Spiermassa
- Functionaliteit - Eetlust
Fases: belangrijk toets
, - Precachexie = zelfde criteria als ondervoeding + verminderde eetlust en/of metabole veranderingen
- Cachexie = zelfde criteria als ernstige ondervoeding + verminderde voedselinname en/of metabole
veranderingen
- Refractaire cachexie = Vergevorderd stadium van cachexie, tumorprogressie, tumor reageert niet
meer op anti-tumortherapie, slechte performance status en een verwachte overleving van minder
dan 3 maanden.
Oorzaken (ernstige) ondervoeding bij kanker
- Onvoldoende inname
- Anorexie
- Obstructie en functieverlies
- Problemen van het spijsverteringskanaal
- Pijn, benauwdheid, vermoeid
- Verhoogde behoefte
- Dagritme, (zelf)zorg en hulpbehoevendheid
- Psychosociale stress en depressieve- en stemmingsstoornissen
- Inflammatie deze grootste
- Metabole ontregelingen deze grootste
Welke kanker
- Longkanker 50% cachexie
- Kanker in hoofd-halsgebied 50% cachexie
- Kanker in maag-darm kanaal & kanker van pancreas of galwegen 26-38% maag of pancreas zie je
cachexie
- Eierstokkanker
- Nierkanker
- Leukemie en lymfomen
- Gevorderde stadia van prostaat en borstkanker
Afhankelijk van soort kanker is er ernstige depletie (uitputting) met meer dan 10% lichaamsgewicht
verlies. Cachexie kan niet alleen door voedingsinterventie worden opgelost.
Kankercachexie komt het vaakst voor bij: longkanker, kanker in hoofd-halsgebied, kanker in maag-
darm kanaal, kanker van pancreas of galwegen
Pathofysiologie cytokinen en acute fase-eiwitten
