Samenvatting Geschiedeniswerkplaats (tweede fase vwo handboek historisch overzicht)
Hoofdstuk 4 : De tijd van steden en staten
4.1 De opkomst van steden
4.2 De stedelijke burgerij
4.3 Staatsvorming en centralisatie
4.4 Kerk en staat
4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld
4.1 De opkomst van steden
De terugkeer van de stad
In de 15e eeuw was Hamburg de machtigste stad van Noord-Europa en een internationaal centrum van handel
( Hamburg was grote exporteur van bier)
De Hamburgse kooplieden gaven leiding aan de Duitse Hanze > een verbond van tientallen handelssteden.
Hamburg ontstond kort na 800 al werd het wel steeds verwoest en geplunderd door Vikingen en Slavische
stammen die uit het noorden en oosten binnenvielen
In de 11e eeuw stopte de invasies en werd Hamburg een stad (Dit gebeurde op veel plekken in Europa)
In het jaar 1000 ontstonden er veel steden en werd Europa weer een landbouwstedelijke (agrarisch-urbane)
samenleving
De middeleeuwse stad
De grootse middeleeuwse steden hadden niet meer dan 100 000 inwoners, niks kwam dichtbij het oude Rome
De meeste hadden hooguit enkele duizenden
Maar er waren wel veel steden > ongeveer 4000
Sommige steden waren opnieuw opgebloeide oude Romeinse steden maar de meeste middeleeuwse steden
waren nieuw
Omdat verharde wegen ontbraken, lagen veel van de steden aan waterwegen voor bevoorrading (bevoorrading
nog belangrijker als in Romeinse tijd)
De middeleeuwse steden zagen er ook niet het zelfde uit als de steden in de oudheid
Oudheid Middeleeuwse steden
o Rechte straten o Wirwar van kronkelige straten
o Tempels, theaters en badhuizen o Nauwe steegjes
o Dicht opeengepakte houten huizen
o Stadsmuren en stadswallen
o Hoge kerken
Bloeiende landbouw
Waardoor konden weer steden ontstaan?
1. Het eind van de invasies van Vikingen (+ andere agressieve stammen) dus nederzettingen kregen kans
om te groeien
2. Er kwamen meer mensen > tussen 1000 – 1300 verdubbelde de Europese bevolking
3. De woeste natuur werd teruggedrongen om plaats te maken voor landbouw
Boeren veranderde Holland van een onbewoonbaar moerasgebied tot een land van akkers en weilanden met
sloten (overtollige water opvingen) en dijken ( zee buitenhield)
de landbouwmethoden werden verbeterd
Eerst Daarna
o Tweeslagstelsel > grond lag om het jaar o Drieslagstelsel > eens in drie jaar grond brak
brak en andere jaren afwisselend zomer en
o Houten ploeg wintergraan
o Ploeg gestrokken door Ossen o Ijzeren ploegschaar
o Ploeg getrokken door paarden
Door de verbeterde methoden gingen boeren meer produceren dan dat ze zelf nodig hadden en sommige
gingen zelfs specialiseren
Hun overschot verkochten ze dan aan handelaren op markten die ontstonden aan de waterwegen
Bij deze markten vestigde mensen die zich specialiseerde in een ambacht > bijv. timmerlieden en
mandenmakers deze maakte producten die boeren konden gebruiken
, Sommige ambachtslieden die vooral aan hun plaatsgenoten leverde zoals bakers en slager en zo groeide er
steden
Een geldeconomie
In grotere steden maakten ambachtslieden ook luxekoopwaar die over grote afstanden werd verhandeld
(textiel en sieraden)
Er werd hierin veel gespecialiseerd net zoals bijvoorbeeld in Gent werkte de helft van de bevolking in de
textielnijverheid
De meest verstedelijkte regio’s waren Noord-Italië (verkochten specerijen en zijde die ze weer van Arabieren
langs de Middellandse zee kochten) en Vlaanderen daartussen lagen belangrijke Duitse steden
Tussen deze steden nam de handel sterk toe
De Duitse Hanze (Noord-Europa) was ook belangrijk in de internationale handel (van London tot Russische
Novgorod) veel Hanzesteden lagen aan de Oostzee
Door de handel ontstond er weer een geldeconomie
De handelaren werden bankiers
Net zoals in het Romeinse rijk werden munten weer belangrijk
Maar er werden wel nieuwe betaalmethoden bedacht
Handelaren konden geld inleveren bij de bank en kregen dan een wisselbrief waarmee ze dat geld
konden opnemen in een andere stad
Met de giro konden ze geld overmaken naar een andere rekening > zo hoefde ze geen grote
hoeveelheden munten mee te nemen
Handel : Het kopen en verkopen van producten en diensten
Hanze : Organisatie van handelssteden die bij elkaar handelskantoren hadden en gezamenlijk optraden om hun
belangen te behartigen
Drieslagstelsel : Akkerbouw waarbij telkens een derde van het land brak ligt, een derde is bezaaid met
wintergraan en een derde met zomergraan
Markten : Plaats waar producten en diensten worden verhandeld
Ambacht : Beroep waarbij met geschoold handwerk een product wordt gemaakt of bewerkt
Specerijen : Plantaardige geur en smaakstof
Wisselbrief : Brief waarmee handelaren geld konden opnemen bij een bank
Giro : Betalingssysteem waarbij geld van de ene op een andere bankrekening wordt overgemaakt
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper summervbatum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.
