KOOP EN CONSUMENTENKOOP
Saxion te Enschede
HBO-rechten
Literatuur: Consument & recht in de praktijk
Hoofdstukken: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ,9, 10, 11, 13, 15
Gemaakt door: Meike Kok
, Hoofdstuk 1: Waar gaat het consumentenrecht over?
1.1 Consumentenrecht: rechten consumenten
Het consumentenrecht regelt, zoals de naam het zegt, de rechten van de consumenten en
de verplichtingen van de verkoper. Daarnaast regelt consumentenrecht wat de plichten van
de consumenten zijn. Je kunt zeggen: in het consumentenrecht worden de rechten en
verplichtingen van de consument(koper) en handelaar geregeld.
Wanneer ben je een consument? In de praktijk wordt het begrip ‘consument’ heel breed
gebruikt, namelijk ter aanduiding van iemand die iets koopt of verbruikt. Dit is in beginsel
niet fout, maar in het kader van het consumentenrecht moeten wij preciezer zijn wat de
betekenis van dit begrip betreft.
1.2 Consumentenrecht: koopovereenkomst
Koopovereenkomst kan ook wel een overeenkomst van koop en verkoop worden genoemd.
Bij het aangaan van een koopovereenkomst kan er sprake zijn van een ‘gewone’
koopovereenkomst of een consumentenkoop. Met de ‘gewone’ koopovereenkomst wordt
bijvoorbeeld een koopovereenkomst tussen twee ‘particulieren’ onderling bedoeld.
De vraag wat een koopovereenkomst is wordt beantwoord door art. 7:1 BW: ‘Koop is de
overeenkomst waarbij de een zich verbindt een zaak te geven en de ander om daarvoor een
prijs in geld te betalen’. Sluit je een koopovereenkomst, dan moet je een prijs in geld
betalen. De verkoper moet vervolgens het door jou gekochte product aan jou geven en
ervoor zorgen dat de eigendom wordt overgedragen. Wat het overdragen van de eigendom
betreft moet de verkoper ervoor zorgen dat aan alle criteria is voldaan, zodat je de nieuwe
eigenaar van het product wordt.
Let op: een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en aanvaarding, zoals in art.
6:217 BW is bepaald. Dit geldt ook voor het tot stand brengen van een koopovereenkomst.
Hierbij is het niet nodig dat je als koper de koopprijs daadwerkelijk betaald hebt. Art. 7:1 BW
waarin de definitie van een koopovereenkomst staat bepaalt immers dat de ene partij (de
verkoper) zich verbindt de zaak te geven en de andere partij (de koper) zich verbindt de
koopprijs in geld te betalen. Het aanbod en aanvaarding ervan is dus voldoende om een
koopovereenkomst tot stand te brengen. Het aangaan van de koopovereenkomst met
betrekking tot de roerende zaken en niet-registergoederen vormvrij. De koopovereenkomst
kan dus zowel mondeling als schriftelijk worden aangegaan. Sommige overeenkomsten
dienen wel schriftelijk te worden gedaan, zoals een overeenkomst betreffende de levering
van energie.
1.3 Consumentenrecht: consumentenkoop
,Niet elke koop is een consumentenkoop en je bent niet bij elke koop een consument.
Waarom is het belangrijk om te weten wanneer je als consument wordt aangemerkt? De
meeste beschermende regels in het kader van het consumentenrecht zijn dwingend van
aard wanneer er sprake is van een consumentenkoop. De verkoper mag van de regels die
dwingend van aard zijn niet ten nadele van de consument afwijken. De meeste regels met
betrekking tot de koopovereenkomsten staan in: titel 1 van boek 7 BW, artikelen 7:1 tot en
met 7:50 BW. Titel 1 van boek 7 is de kooptitel. De regels van de kooptitel zijn zowel op
‘gewone’ koopovereenkomsten als op consumentenkoop van toepassing. Maar in geval van
een consumentenkoop zijn deze regels voor een groot deel dwingend van aard. Dit betekent
dat de verkoper van deze bepalingen niet ten nadele van de consument mag afwijken.
Een aankoop via internet is een overeenkomst op afstand. Verkopers die bij consumenten
thuis langsgaan om een product te verkopen sluiten een overeenkomst buiten de
verkoopruimte. Ook bij deze overeenkomsten blijven de regels voor de consumentenkoop
van toepassing.
Wanneer is er sprake van een consumentenkoop? Een koopovereenkomst kun je in beginsel
met iedereen aangaan. Dit betekent echter niet dat je hierbij automatisch een consument
bent. Om als consument te worden aangemerkt moet er aan een aantal voorwaarden zijn
voldaan.
De definitie van een consumentenkoop staat in art. 7:5 lid 1 BW: ‘In deze titel wordt verstaan
onder consumentenkoop: de koop met betrekking tot een roerende zaak die wordt gesloten
door een verkoper die handelt in het kader van zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of
beroepsactiviteit en een koper, natuurlijk persoon, die handelt voor doeleinden buiten zijn
bedrijfs- of beroepsactiviteit.’
Wil je als consument worden aangemerkt zodat je door de wet extra bescherming krijgt, dan
moet je een consumentenkoop zijn aangegaan.
De vereisten voor een consumentenkoop:
1. Koper is een natuurlijke persoon
Het eerste vereiste om van een consumentenkoop te spreken is dat de koper een
natuurlijke persoon moet zijn. Wanneer een rechtspersoon van een professionele
verkoper een product koopt, wordt de rechtspersoon niet aangemerkt als
consument. Evenmin is sprake van een consumentenkoop wanneer een natuurlijke
persoon van een andere natuurlijke persoon die geen handelaar is een product koopt
voor eigen gebruik.
2. Roerende zaak
Het tweede vereiste waaraan voldaan moet zijn om van een consumentenkoop te
kunnen spreken is dat het product dat je koopt een roerende zaak moet zijn. Zaken
zijn roerend of onroerend. Onroerend zijn de grond, de nog niet gewonnen
delfstoffen, de met de grond verenigde beplantingen, alsmede de gebouwen en
werken die duurzaam met de grond zijn verenigd, het zij rechtstreeks, hetzij door
vereniging met andere gebouwen of werken. art. 3:3 BW. Roerende zaken zijn
zaken die niet roerend zijn.
, 3. Privédoeleinden
Wanneer je een product koopt voor uitoefenen van je handels-, bedrijfs-, ambachts-
of beroepsactiviteit, word je niet aangemerkt als consument omdat hier geen sprake
is van een privégebruik. Het product koop je dus voor je privégebruik.
4. Professionele verkoper
Het vierde vereiste is dat je het product van een professionele verkoper koopt. Je
koopt het product met andere woorden van een verkoper die handelt in het kader
van zijn handels-, bedrijfs-, ambachts-, of beroepsactiviteit.
1.5 Consumentenrecht: geen zaak, wel consumentenkoopregels
De consumentenkoopregels zijn in sommige gevallen ook van toepassing zonder dat er
sprake is van een koopovereenkomst met betrekking tot een zaak. Dit betekent dat je in die
gevallen als consument wordt aangemerkt zodat de beschermende regels, met uitzondering
van een aantal artikelen op jou van toepassing zijn.
‘Dieren zijn geen zaken’ art. 3:2a BW. Als je een kat zou kopen, zou er dus geen sprake zijn
van een consumentenkoop omdat niet aan alle vereisten is voldaan. Art. 3:2a lid 2 BW geeft
daar een oplossing voor: ‘bepalingen met betrekking tot zaken zijn op dieren van toepassing,
met inachtneming van de op wettelijke voorschriften en regels van ongeschreven recht
gegronde beperkingen, verplichtingen en rechtsbeginselen, alsmede de openbare orde en de
goede zeden.’ De bepalingen met betrekking tot zaken zijn dus op dieren van toepassing.
Sluit je een overeenkomst waarvan de inhoud betrekking heeft op de gevallen die in art. 7:5
lid 5 BW worden genoemd, dan zijn de regels van de consumentkoop van overeenkomstige
toepassing. Alleen de artikelen 7:9, 7:11 en 7:19a BW worden uitgezonderd. De regels van
consumentenkoop zijn dus ook van toepassing op overeenkomsten die betrekking hebben
op energie (levering van elektriciteit, gas en warmte).
De regels van consumentenkoop zijn ook van toepassing op koopovereenkomsten die de
levering van digitale inhoud betreffen. Wat dit betreft kun je denken aan het downloadden
of streamen van muziek of film.
1.6 Gemengde overeenkomsten
Als er sprake is van gemengde overeenkomst, zoals een consumentenkoop en een
overeenkomst van aannemen van werk dan hebben de regels van het consumentenrecht
voorrang art. 7:5 lid 4 BW.
1.7 Geen zaak, wel consumentenbescherming
Ook op het kopen van vermogensrechten kan de kooptitel van toepassing zijn. Zo bepaalt
art. 7:47 BW: ‘Een koop kan ook op een vermogensrecht betrekking hebben. In dat geval zijn
, de bepalingen van de vorige afdelingen van toepassing voor zover dit in overeenstemming is
met de aard van het recht.’
Bijvoorbeeld: tickets voor een festival
1.8 Consumentenrecht: uitzonderingen
Sluit je een overeenkomst tot het verrichten van diensten, dan is deze overeenkomst niet
aan te merken als consumentenkoop. Ook water door leidingen en onroerende zaken zijn
geen consumentenkoop.
1.9 Consumentenrecht: regels van dwingend aard
Je hebt als consument weinig tot niets aan de beschermende regelingen van de kooptitel als
de handelaar van de regels kan afwijken of anderszins de regels kan ontwijken. Om die reden
is er door de wetgever voor gekozen om een groot aantal van deze regels een dwingend
karakter te geven zodat de handelaar van deze regels niet mag afwijken.
1.10 Consumentenrecht: afwijking van de regels en vernietigbaarheid
Wat heb je als consument aan de regels die dwingend van aard zijn? Wanneer de handelaar
van de regels die dwingend van aard zijn in jouw nadeel afwijkt, dan kun je als consument de
afwijking ‘terugdraaien’. Op basis van art. 3:40 lid 2 BW is de gemaakte afspraak waarbij van
de regels met een dwingend karakter is afgeweken vernietigbaar. Sterker nog: wanneer een
zaak wordt voorgelegd en de rechter ziet dat er van de artikelen die dwingend van aard zijn
ten nadele van jou als consument is afgeweken, dan zal de rechter die afspraak (bepaling)
vernietigen.
1.11 Consumentenrecht: afwijking van de regels
Ter herhaling: wanneer je als consument wordt aangemerkt en in de gevallen waarin de
beschermende regels van titel 1 van overeenkomstige toepassing zijn, zijn deze regels
grotendeels dwingend van aard. Dit betekent dat van de meeste bepalingen niet ten nadele
van jou als consument mag worden afgeweken. Art 7:6 is hierbij van belang. Hierin staat: ‘Bij
een consumentenkoop kan van de afdelingen 1-7 van deze titel niet ten nadele van de koper
worden afgeweken en kunnen de rechten en vorderingen die de wet aan de koper ter zake
van een tekortkoming in de nakoming van de verplichtingen van de verkoper toekent, niet
worden beperkt of uitgesloten.’
Art. 7:6 lid 1 BW bepaalt dat de handelaar geen afspraken met jou als consument mag
maken die voor jou nadelig zijn. Afspraken tussen jou als consument en de handelaar die dit
recht beperken – om de handelaar nakoming van de verbintenissen en/of schadevergoeding
te vorderen of indien nodig en indien mogelijk de overeenkomst te ontbinden – zijn evenmin
toegestaan.
Uitzondering
Let op: niet alle in de afdelingen 1-7 opgenomen artikelen zijn dwingend van aard. Van
sommige artikelen mogen de handelaar en koper afwijken. Art. 7:6 lid 1 BW bepaalt dat de
in de afdelingen 1-7 opgenomen artikelen dwingend van aard zijn. Art 7:6 lid 2 BW bepaalt
