Summary Course Personality Disorders PSY4761
Track Adult Psychopathology Academic year 2020-2021
Complete en begrijpelijke uitwerking van alle taken + alle colleges van het blok PSY4761 Personality
Disorders van de master Mental Health (geschreven in het Nederlands). De samenvatting bevat alle
literatuur uitgewerkt van de reference list van dat jaar (bron staat erbij vermeld meestal in het
blauw). Daarnaast zijn aanvullingen van de tutor (in het rood) erbij geschreven. Een 9 gehaald voor
dit tentamen. Handig voor het tentamen! Meer specifiek de inhoud van dit bestand:
Inhoud
TASK 1 CLASSIFICATION AND AETIOLOGY OF PERSONALITY DISORDERS ..............................................2
Taak 2: Avoidant and Dependent PD (vermijdende en afhankelijke persoonlijkheidsstoornis) ........... 28
Task 3: Obsessive-compulsive PD ...................................................................................................... 51
Task 4 Histrionic and Narcissistic PD .................................................................................................. 72
Task 5 Borderline PD = een hele heterogene stoornis........................................................................ 88
Task 6: Antisocial PD (and Psychopathy).......................................................................................... 113
Task 7 Treatment in PD ................................................................................................................... 132
Lectures Personality Disorders PSY4761 .......................................................................................... 157
- Lectures Personality Disorders:
o Openingscollege Stefanie Duijvis SCID-5-P training
o College week 2: Cluster C persoonlijkheidsstoornissen (dr. Maarten Peters)
o Week 3: Geen college
o College week 4: Schema Therapy for Personality Disorders (David P. Bernstein)
o College week 5: Borderline PD (Dr. Linda van Zutphen)
o College week 6: Antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASPD) en psychopathie (Dr. Jill
Lobbestael)
1
,TASK 1 CLASSIFICATION AND AETIOLOGY OF PERSONALITY DISORDERS
Learning goals
1. What are personality disorders (PDs)? What are important features (e.g., 3 P’s, 3
clusters, ego-syntonic, polythetical classification)?
Personality disorders: psychological disorders marked by inflexible, disruptive, and enduring
behavior patterns that impair social and other functioning, whether the sufferer recognized that or
not.
Persoonlijkheid: blijvende kenmerken die bepalen hoe we reageren op en omgaan met
levensgebeurtenissen en ervaringen (e.g., uitdagingen, frustraties, moeilijkheden, succes en
mislukking).
- Kenmerken relatief stabiel, maar kunnen veranderen door ervaringen waardoor nieuwe
meer effectieve gedragingen worden aangeleerd
- Sommige mensen leren nauwelijks gedrag aanpassen en hebben een vaste en
onveranderbare manier van omgang met situaties, ondanks maladaptieve consequenties
(i.e., slecht aangepast aan omstandigheden)
o Kan emotionele distress voor zichzelf en anderen veroorzaken
o Vaak gediagnosticeerd met persoonlijkheidsstoornissen
3 P’S: PROBLEMATIC, PERSISTENT, PERVASIVE
Het is geen persoonlijkheidsstoornis, tenzij de symptomen zijn:
- Problematisch/pathologisch– ongebruikelijk en veroorzaken leed voor eigen of anderen.
Afwijkend van de normen binnen de cultuur.
- Persistent/aanhoudend – beginnend in de adolescentie en doorgaand in de volwassenheid.
Langdurig aanwezig (aanhoudend) begint meestal in de vroege adolescentie, minstens 5 jaar
aanwezig zijn.
- Pervasief/alomtegenwoordig – beïnvloedt een aantal verschillende gebieden in het leven van
de persoon. Veroorzaakt ongebruikelijk veel lijden/beperkingen in het functioneren op
verschillende levensgebieden (werk, thuis, hobby’s). Pervasief betekent ook niet
situatiegebonden. In alle takken van het leven zich uit en dan zie je de lijdensdruk.
PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS: DSM-5 KENMERKEN EN CRITERIA
A. Een duurzaam patroon van innerlijke ervaringen en gedragingen dat duidelijk afwijkt van wat
binnen de cultuur van de betrokkene wordt verwacht. Dit patroon komt op twee (of meer)
van de volgende terreinen tot uiting
a. Cognities (manieren van waarnemen en interpreteren van zichzelf, andere mensen
en gebeurtenissen)
b. Affectiviteit (de variëteit, intensiteit, labiliteit en adequaatheid van de emotionele
reacties).
c. Interpersoonlijk functioneren
d. Impulsbeheersing
B. Het duurzame patroon is inflexibel en komt tot uiting in een breed scala van persoonlijke en
sociale situaties
2
, C. Het duurzame patroon veroorzaakt klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het
sociale of beroepsmatige functioneren of in het functioneren op andere belangrijke
terreinen.
D. Het patroon is stabiel en van lange duur, en het begin ervan kan worden herleid tot op zijn
laatst de adolescentie of de jonge volwassen leeftijd.
E. Het duurzame patroon kan niet worden verklaard als een uiting of gevolg van een andere
psychische stoornis
F. Het duurzame patroon kan niet worden toegeschreven aan de fysiologische effecten van een
middel (een drug of medicatie) of aan een somatische aandoening (zoals een
schedeltrauma).
PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN: DRIE CLUSTERS
Cluster A: bestaat uit mensen die vaak eigenaardige en excentriek overkomen en de paranoïde-, de
schizoïde, en de schizotypische persoonlijkheidsstoornissen omvat.
- Paranoïde-persoonlijkheidsstoornis: kenmerkt zich door een patroon van wantrouwen en
achterdocht jegens andere mensen, waarbij hun motieven worden geïnterpreteerd als
kwaadwillend. Mensen met deze stoornis gaan ervan uit dat andere mensen erop uit zijn om
hen te gebruiken of te bedriegen, ook als er geen feitelijke bewijs voor is.
o Vermijden van relaties
o Spontaan agressief worden naar anderen toe
o Ervaren gevoelens van verraad door anderen
o Continu bezig met wantrouwen van anderen met gevolgen voor de werkprestaties
o Verkeerd interpreteren van complimenten
o Nood aan controle over anderen
o Attributie stijl waarin ze andere de schuld geven voor alles wat misgaat in het leven
- Schizoïde-persoonlijkheidsstoornis: aanhoudend patroon van afstandelijkheid in sociale
relaties en een beperkt scala van emotionele uitingen.
o Ongewone ideeën waarbij ze denken dat bepaalde gebeurtenissen betrekking
hebben op zichzelf en dat ze gebeurtenissen kunnen beïnvloeden op een ‘magische’
manier (bijv. partner gaat met hond wandelen doordat zij hier aan denken)
o Sociaal gebied moeite met communiceren, worden angstig en kunnen paranoïde
symptomen ervaren (vaak weinig vrienden)
o Vrouwen: ervaren meer positieve symptomen van magisch denken
o Mannen: ervaren meer negatieve symptomen (zoals emotonele withdrawal)
- Schizo-typische persoonlijkheidsstoornis: een aanhoudend patroon van direct gevoeld
ongemak in intieme relaties, met vervormingen in het denken en waarnemen, met
excentriek gedrag.
Cluster B: bestaat uit mensen die vaak dramatische, emotioneel of wispelturig, impulsief overkomen
en de antisociale-, de borderline-, de histrionische- en de narcistische persoonlijkheidsstoornis omvat.
- Antisociale-persoonlijkheidsstoornis: een aanhoudend patroon van gebrek aan respect voor
de rechten van anderen en schending daarvan. Voor deze classificatie moet een individu ten
minste 18 jaar oud zijn en in de voorgeschiedenis enkele symptomen van een
normoverschrijdend-gedragsstoornis (stelen, overmatig liegen, vechten, manipuleren)
hebben, begonnen voor de leeftijd van 15 jaar.
o Algemeen eindigen in een van de twee volgende situaties: niet in staat om een baan
te hebben, komen terecht in crimineel gedrag of slimme, charmante leidinggevende.
3
, o Niet opvolgen van sociale en legale normen
o Bedrieglijkheid en impulsiviteit
o Geïrriteerdheid en agressie
o Herhaaldelijk onverantwoord gedrag
o Gebrek aan medelijden
o Vaak uitvoeren van criminele gedragingen
o Geen aandacht voor eigen en andermans veiligheid
o Vaak benoemd als sociopaten en psychopaten
- Borderline-persoonlijkheidsstoornis: een aanhoudend patroon van instabiliteit in
intermenselijke relaties, zelfbeeld en emoties, en duidelijke impulsiviteit. Mensen met
borderline doen verwoede pogingen om (vermeende) verlating of afwijzing te voorkomen.
o Angstig voor verlating of afwijzing
o Depressieve perioden
o Veranderen van doelen waarden en carrière ambities
o Zelfbeschadiging
o Suïcidale gedachten en pogingen etc.
- Histrionische-persoonlijkheidsstoornis (voorheen: theatrale): een aanhoudend patroon van
excessieve emotionaliteit en aandacht vragend gedrag.
o Dramatisch gedrag
o Theatrale en overdreven uitingen
o Lage prevalentie (misschien uit de DSM in toekomst?)
- Narcistische persoonlijkheidsstoornis: een aanhoudend patroon van grandiositeit, behoefte
aan bewondering en gebrek aan empathie.
o Voelen zich superieur aan anderen en verwachten dat anderen dit ook erkennen
o Moeizame relaties door veel verwachtingen
o Drang naar complimenten en opscheppen
o Kunnen boos en agressief worden als ze dit niet krijgen
▪ Duidt eigenlijk op laag zelfvertouwen en zoeken zekerheid
Cluster C: bestaat uit mensen die zorgelijk en vreesachtig overkomen en de vermijdende-, de
afhankelijke-, en de dwangmatige persoonlijkheidsstoornis omvat.
- Vermijdende-persoonlijkheidsstoornis (voorheen afwijkende): een aanhoudend patroon van
sociale geremdheid, gevoelens van tekortschieten en overgevoeligheid voor een mogelijk
negatief oordeel.
o Verwachten kritiek of afkeuring
o Vermijden van sociale activiteiten
o Verlegen
o Praten niet makkelijk over zichzelf
o Dingen negatief bekijken
o Weinig zelfvertrouwen
- Afhankelijke-persoonlijkheidsstoornis: een aanhoudend patroon van onderdanig en
aanklampend gedrag dat samenhangt met een overmatige behoefte om verzorgd te worden.
o Aanhankelijk gedrag
o Moeite met beslissingen maken zonder advies van anderen
o Twijfelen aan zichzelf
o Altijd eens zijn met anderen
o Passief gedrag
o Nood aan steun van anderen
4
