Alle uitgewerkte colleges en literatuur voor tentamen Forensische
psychiatrie
College voorbereiding: Inleiding (straf)recht voor niet-juristen
Forensisch: ten behoeven van de wetenschap, in kader van het strafrecht.
Het Nederlandse Strafrecht
Kan verdeeld worden in publiekrecht en privaatrecht.
privaatrecht is het onderling tussen burgers.
publiekrecht is tussen overheid en burger.
De rechtsorde in Nederland
- Civil law (common law in Amerika)
- wetboeken
- geen jury
- geen pruiken
- geen dissenting/concurring opinions (rechters maken samen 1 beslissing)
Strafrecht kan worden onderverdeeld in formeel en materieel strafrecht
Materieel strafrecht wetboek van strafrecht Sr, bijzondere wetten:
- Welk gedrag is strafbaar?
- Onder welke voorwaarden?
- Welke straffen zijn er?
Formeel: regels voor opsporing, bewaring. In wetboek van strafvordering Sv,
bijzondere strafwetten
Europees Verdrag voor de Rechten van De mens, veel landen zijn lid. Gaat over de
mensenrechten, verbod op foltering, recht op vrijheid etc.
De strafrechtelijke grondbeginselen
- Vervolgingsmonopolie OM (geen eigenrichting)
- Legaliteitsbeginsel: je mag alleen worden gestraft voor dingen die op dat
moment ook al strafbaar waren. De overheid moet zich ook aan de wet
houden.
- Onschuldspresumptie: je gaat uit van de onschuldig, tot het tegendeel is
bewezen.
- Nemo tenetur: een verdachte hoeft niet mee te werken aan zijn eigen
vervolging, zwijgrecht.
- Recht op een eerlijk proces: recht op een advocaat etc.
- Subsidiariteit: het meest geschikte middel.
- Proportionaliteit: geen grotere inbreuk dan nodig.
- (grondbeginselen voor inschakelen gedragsdeskundige: medische zorg, eerlijk
proces, Humane bejegening en niet proportionele straftoemeting)
,Strafproces
Voorbereidend onderzoek: bewijs verzamelen
Onderzoek ter terechtzitting: voorleggen aan rechter
Beraadslaging en uitspraak
rechtsmiddelen
Tenuitvoerlegging
Voorbereidend onderzoek:
- Onderzoek naar strafbaar feit, bijvoorbeeld na aangifte.
- Onder leiding van de officier van justitie.
- Belangrijke rol rechter-commissaris. Kan toestaan dat bepaalde middelen
worden ingezet.
- Een verdachte komt in beeld.
De vervolging:
- Opportuniteitsbeginsel: het OM hoeft niet te vervolgen, alleen als OM denkt
dat het kans van slagen heeft.
- SEPONEREN:
- Technisch sepot
- Beleidssepot
- Voorwaardelijk sepot
- transactie
- Strafbeschikking
- Art. 12 Sv: OM besluit om niet te vervolgen, maar als mensen het daar niet
mee eens zijn kan je dit gebruiken.
- Dagvaarding verdachte voor de rechter brengen.
Het onderzoek ter terechtzitting:
- Ernstigere zaken: 3 rechters (meervoudige kamer)
- Advocaat
- Verdachte
- Getuigen
- Deskundigen
- Slachtoffers/nabestaanden
Beraadslaging en uitspraak
- Het geheim van de raadkamer
- De rechter moet een beslissing nemen
- Uitspraak binnen redelijke termijn
, - Als het OM het er niet mee eens is, dan in hoger beroep. Eerste aanleg is de
rechtbank. Hoger beroep is het gerechtshof. Dan Cassatie: de hoge raad,
alleen rechtsvragen, meestal geen zitting.
Deel 3: De beslissing van de strafrechter
Het beslissingsschema van de rechter: formele vragen (proces), materiële vragen
(inhoud).
Formele vragen art. 348 Sv:
- Is de dagvaarding geldig?
- Is de rechter bevoegd?
- Is de officier ontvankelijk?
- Zijn er redenen om de vervolging te schorsen?
Materiële vragen art. 350 Sv:
- Is het feit bewezen? (delictsomschrijving)
- Is het feit strafbaar? (rechtvaardigingsgrond)
- Is de dader strafbaar? (schulduitsluitingsgrond)
- Wat is de beste straf of maatregel
Wat is een strafbaar feit:
- Een menselijke gedraging
- Die voldoet aan een wettelijke delictsomschrijving
- Die wederrechtelijk is
- Die verwijtbaar is
Opzet en schuld zijn subjectieve bestandsdelen
opzet (dolus) = willens en wetens handelen
Schuld (culpa)= verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid
Poging en voorbereiding
poging= het begin van de uitvoering van een misdrijf art 45 Sr.
voorbereiding= de voorbereiding van een misdrijf art. 46 Sr.
Strafrechtelijke causaliteit: soms is het lastig om te beoordelen om een bepaald
gevolg neer te leggen bij een verdachte.
Rechtvaardigingsgrond = iemand heeft het wel gedaan, maar dat was in de
omstandigheden van het geval gerechtvaardigd. De daad is niet strafbaar. Aanwezig
(feit bewezen), dan geen veroordeling (ontslag van rechtsvervolging), maar niet
vrijgesproken. Vrijspraak alleen als feit niet bewezen kan worden.
- Noodweer
- Overmacht als noodtoestand
- Bevoegd gegeven ambtelijk bevel
- Wettelijk voorschrift
- Ontbreken materiële wederrechtelijkheid
, Schulduitsluitingsgronden= iemand die het wel heeft gedaan, maar dat kan hij niet
worden verweten. De dader is niet strafbaar.
- Noodweerexces
- Psychische overmacht
- Onbevoegd ambtelijk bevel
- Ontoerekeningsvatbaarheid
- Afwezigheid van alle schuld
Vrijspraak = de verdachte heeft het niet gedaan. Feit niet bewezen.
Ontslag van alle rechtsvervolging = hij heeft het wel gedaan, maar hij wordt niet
veroordeeld.
Straffen: vergelding, afschrikking. Straf moet in verhouding staan tot de ernst van het
delict en de schuld van de dader. Geen straf zonder schuld. (gevangenis,
taakstraf,boete)
Maatregelen (tbs): beveiliging, gedragsbeïnvloeding, mogelijk onbepaalde duur, geen
proportionaliteit. Onafhankelijk van de schuld van de dader. (tbs, schadevergoeding).
De meeste straffen/maatregelen kunnen naast elkaar worden opgelegd. Levenslang
= levenslang. De maximale gevangenisstraf is 30 jaar (moord)
Tenuitvoerlegging: huis van bewaring (hechtenis), gevangenis, inrichting voor
stelselmatige daders, justitiële jeugdinrichting, forensisch psychiatrisch centrum (tbs),
penitentiaire psychiatrische centra (PPC). Toezicht door ministerie van justitie en
veiligheid, jeugdbescherming, inspectie voor de geestelijke gezondheidszorg.
Commitee for the prevention of torture (CPT).
