Het is een hele uitgebreide samenvatting die veel voorbeelden bevat. Alle arresten die in de tekst voorkomen zijn uitgewerkt inclusief casusbeschrijving.
Boek: Kern van het bestuursrecht (6e druk)
Auteur: R.J.N. Schlössels, C.L.G.F.H. Albers, S. Hillegers & S. Kole
Samenvatting geschreven door: Lin Lindenbergh
Vak: Inleiding bestuursrecht
Universiteit: Open Universiteit
Schooljaar:
Kern van het bestuursrecht
1
Lin Lindenbergh
Open Universiteit
, Leereenheid 2: Bestuurlijke bevoegdheden
Paragraaf 1.1.3. Bevoegdheden en wetmatigheid van bestuur
Algemeen verbindende voorschriften: Voor burgers bindende algemene regels. Deze moeten
uiteindelijk op de wet (in formele zin) steunen of daartoe herleidbaar zijn.
Algemeen verbindende voorschriften zijn te vinden in:
- Wetten in formele zin (gemaakt door Staten-Generaal)
- Algemene maatregelen van bestuur (gemaakt door de regering en vastgesteld bij koninklijk
besluit)
- Diverse soorten verordeningen (bijv. ministeriële verordening)
Vergunningsbevoegdheid: Het verlenen van een vergunning, dit is één van de belangrijkste
rechtsfiguren in het bestuursrecht.
Juridische constructie vergunningsbevoegdheid:
1. De wetgever verbiedt het verrichten van een bepaalde activiteit zoals bouwen zonder
vergunning.
2. De wetgever bepaalt dat bouwen zonder vergunning strafbaar is. Gevolg is dat burgers niet
gaan bouwen zonder vergunning.
3. De overheid wil met het verbod bouwen niet tegenhouden, maar reguleren.
4. De burger kan toestemming vragen aan het bestuur om de betreffende activiteit zoals
bouwen te mogen verrichten.
5. Door het verlenen van een vergunning vervalt het strafbare karakter van de activiteit.
6. Om een activiteit goed te kunnen reguleren mag het bestuur ook voorschriften verbinden
aan de vergunning.
Doel van een vergunningstelsel: Het reguleren van activiteiten. Het gaat niet om het verlenen van
overheidstoestemming, maar om normstelling ‘ in concreto’, dit wil zeggen geen algemene regels,
maar maatwerk.
Handhavingsbevoegdheden:
- Last onder bestuursdwang: Deze bevoegdheid maakt het mogelijk om een illegale activiteit
te beëindigen.
- Vrijstelling of ontheffing van algemeen verbindende voorschriften verlenen: De gedachte is
dat er altijd bijzondere situaties denkbaar zijn waarin bepaalde wettelijke regels beter niet
kunnen worden toegepast.
Een van de fundamentele regels in de democratische rechtsstaat: Het bestuur mag in beginsel niet
handelen, tenzij de wetgever dit heeft toegestaan. Burgers mogen altijd rechtens handelen, tenzij
hun handelen in strijd is met het recht (onrechtmatig is).
Beginsel van wetmatigheid van bestuur of staatsrechtelijk legaliteitsbeginsel:
- Bestuurshandelingen moeten op een wettelijke grondslag steunen.
- Het bestuur mag niet in strijd met de wet handelen.
- Wetgever moet de bevoegdheden van het bestuur duidelijk afbakenen en inhoudelijk
begrenzen.
- De wetmatigheidseis dient de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid.
Kern van het bestuursrecht
2
Lin Lindenbergh
Open Universiteit
, Wat waarborgt het beginsel van wetmatigheid van bestuur?: De vrijheid van burgers en dient
tevens de rechtszekerheid. Doordat de wetgever bevoegdheden uitdrukkelijk moet toekennen en
afbakenen, wordt de uitoefening van deze bevoegdheden voor burgers voorspelbaar en
voorzienbaar en wordt de kans op willekeurig handelen beperkt.
Waar is het beginsel van wetmatigheid van bestuur van belang?:
- Op de bevoegdheden van het bestuur op basis waarvan de vrijheid van burgers kan worden
beperkt.
o Bijvoorbeeld: verbod om te demonstreren
- Het geldt ook voor bevoegdheden op basis waarvan een burger kan worden ‘begunstigd’.
o Bijvoorbeeld: Subsidiebevoegdheid (vlg. art. 4:23 lid 1 Awb). Hier dient de
wetmatigheidseis de rechtszekerheid en de rechtsgelijkheid. Doordat
subsidiebevoegdheden onder meer door de wet worden genormeerd, wordt voor
burgers duidelijk in welke gevallen zij aanspraak kunnen maken op ‘begunstiging’
door de overheid.
Bij begunstigde bestuursbevoegdheden geldt:
- Wetmatigheidseis
- Rechtszekerheid
- Rechtsgelijkheid
Specialiteitsbeginsel: Een bestuursbevoegdheid mag slechten worden uitgeoefend binnen het
doelgebonden kader van de wet die de bevoegdheid verleent. Het bestuursorgaan moet bij het
gebruik van een bestuursbevoegdheid de doelstelling van de desbetreffende wet in acht nemen.
Waaruit kan het doel van een bevoegdheid worden afgeleid?: Uit de parlementaire geschiedenis
van de wet, maar beter is dat de tekst van de wet zelf uitsluitsel geeft. Hiermee kan worden
voorkomen dat het bestuur zijn bevoegdheid voor alles en nog wat gebruikt.
Totalitaire samenleving: Wanneer het bestuur of de overheid over onbeperkte bevoegdheden
beschikt. Er kan op basis van eigen inzicht worden gehandeld.
Hoe wordt bestuursrecht gezien?: Als het recht dat waarborgen biedt tegen de onrechtmatige
uitoefening van bestuursbevoegdheid. Maar bestuursrecht verleent ook bestuursbevoegdheid aan
het bestuur.
Bestuursbevoegdheid: Publieke bevoegdheid die toekomst aan een bestuursorgaan.
Instrumentele dimensie van bestuursrecht: Verzameling van instrumenten voor het bestuur om te
kunnen besturen.
Waarborgdimensie: De normering van bestuursbevoegdheid.
Instrumentele dimensie: Bestuursbevoegdheid als instrument om te besturen.
Paragraaf 2.4 Wetmatigheid van bestuur
Rechtshandelingen: Een handeling die iemand uitvoert met als bedoeling een rechtsgevolg tot stand
te brengen.
Privaatrechtelijke rechtshandelingen: Rechtshandelingen tussen personen (burgers) onderling.
Kern van het bestuursrecht
3
Lin Lindenbergh
Open Universiteit
, Feitelijke handeling: Een rechtshandeling waarbij geen rechtsgevolg is beoogd.
Voorbeeld: Het aanleggen van straten of riolen, het verzorgen van groenvoorzieningen of het
ophalen van vuilnis.
Uitgangspunt democratische rechtsstaat: De overheid mag -net als de burger- niet onrechtmatig
handelen. Dit geldt altijd, als het bestuur publiek- of privaatrechtelijke rechtshandelingen verricht,
maar ook als er feitelijk wordt gehandeld. Grond- en mensenrechten en algemene rechtsbeginselen
zoals de algemene beginselen van behoorlijk bestuur moeten worden gerespecteerd.
Paragraaf 2.4.1 Belastende bestuursbevoegdheden
Belastende bestuursbevoegdheden: De eis van wetmatigheid van bestuur luistert nauw. Het vereist
dus een wettelijke grondslag. Als een bestuursorgaan een bevoegdheid uitoefent en de
bevoegdheidsuitoefening leidt tot het eenzijdig opleggen van verplichtingen aan burgers gaat het
vaak samen met een beperking of inbreuk op rechten (en vrijheid) van burgers.
Petroleumkachels Jamin arrest
Naam: Petroleumkachels Jamin (HR 25 januari 1926)
Rechterlijke instantie: Hoge raad
Casus: De winkel Jamin had zich niet gehouden aan de eis die door de hoofdinspecteur van de Arbeid
was gesteld. De winkel moest volgens die eis verwarmd worden door een verwarmingsinrichting
waarvan de verbrandingsproducten door een gesloten stel buizen en kanalen naar buiten werden
gevoerd en de winkel werd verwarmd door bijv. een elektrische kachel. Op 26 januari 1925 werd de
winkel alleen verwarmd door een petroleumkachel waarvan de verbrandingsgassen niet naar buiten
werden afgevoerd. Dit leidde tot strafvervolging. De eis van de hoofdinspecteur was gebaseerd op
art. 59 1 onder C Arbeidsbesluit (een AMvB) dat op zijn beurt was gebaseerd op art. 10 Arbeidswet
1919.
Rechtsregel: De Hoge Raad oordeelde dat AMvB’s grondslag moeten hebben in de wet in formele
zin.
2.4.2. Regelgevende bevoegdheden van het bestuur
Belangrijke categorie ‘belastende’ bevoegdheden van het bestuur: Bevoegdheden tot het
uitvaardigen van algemeen verbindende voorschriften.
Bestuurswetgeving: Bestuursorganen die regelgeving uitvaardigen op basis van hun regelgevende
bestuursbevoegdheden.
- Verschillende soorten verordeningen
- Algemene maatregelen van bestuur
Voorbeeld: Reglement verkeersregels en verkeerstekens (RVV, een AMvB). Is op basis van de
Wegenverkeerswet 1994 door de regering tot stand gebracht.
Waarom treft men vaak gedetailleerde regelgeving aan in AMvB’s?:
- Omdat de regels met enige regelmaat gewijzigd moeten worden.
- De procedure van het wijzigen van wetten in formele zin is veel ingewikkelder.
- Voorkomt dat de wet informele zin onoverzichtelijk wordt.
Kern van het bestuursrecht
4
Lin Lindenbergh
Open Universiteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lin1991. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,89. Je zit daarna nergens aan vast.
