1. Wat is democratie?
Wereld bedekt met staten
❃ Soeverein = een staat die op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste
gezag uitoefent en het monopolie van geweldsuitoefening heeft (alleen overheid)
❃ Soevereine staat → je bepaalt zelf over de staat —> niet afhankelijk van andere landen
❃ Staten verschillen veel in politiek
Het belang van politiek
❃ Politiek = het maken van keuzes waaraan allen in een staat zijn gebonden
❃ Politiek houdt zich bezig met algemeen belang: onderwijs, welzijn, infrastructuur
❃ Besluiten maken kost veel tijd dus kiezen tussen:
- Snel, daadkrachtig en efficiënt: doelmatig resultaat
- Maximale participatie van burgers in politiek: democratisch, verschillende belangen
Democratie
❃ Democratie = macht van velen → volk en regeren
❃ Directe democratie = volk heeft het voor het zeggen
❃ Referendum → volksstemming over een bepaald wetsvoorstel (directe democratie)
Kenmerken
❃ Representatieve democratie = volk kiest de volksvertegenwoordigers die met een
zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over
hun beleid
❃ Handiger dan directe → kleinere groep sneller tot besluit
→ volksvertegenwoordigers kunnen zich meer verdiepen
❃ Macht verdeeld over meerdere personen & instituties→ elkaar controleren:trias
politica: Wetgevende: volksvertegenwoordiging, uitvoerende: regering &
rechterlijke: rechters
❃ Kenmerken democratie:
- Individuele vrijheid (meningsuiting)
- Politieke grondrechten (kiesrecht, recht om een partij te beginnen/protesteren)
- Politie en leger hebben beperkte bevoegdheden (niet zomaar burger aanhouden)
- Rechtspraak is onafhankelijk (rechters staan los van regering en parlement:
uitspraken niet verantwoorden → politici en bestuurders moeten beslissingen
respecteren)
- Persvrijheid
Parlementair of presidentieel stelsel
❃ Landen met representatieve democratie: parlementair of presidentieel stelsel
❃ Parlementaire stelsel
- Hoogste macht: parlement (volksvertegenwoordiging)
- Op basis van de samenstelling → kabinet (ministers en staatssecretarissen) →
verantwoording afleggen aan parlement (dus eigenlijk indirect aan het volk)
- Staatshoofd: koning(in) → constitutionele monarchie (beperkte macht)
❃ Presidentieel stelsel
, - Volk kiest parlement en president
- Voorbeeld: VS
- President heeft de hoogste macht
- President kan ministers benoemen en ontslaan
- Dit kan niet met de volksvertegenwoordigers (parlement) → geen ontbindingsrecht
De Nederlandse staat
❃ NL → constitutionele monarchie → bevoegdheden staatshoofd in grondwet vastgelegd
❃ NL → parlementaire democratie
❃ We kunnen zien dat we in een democratie leven:
- Taken en bevoegdheden van 3 politieke machten staan nauwkeurig omschreven
(minister mag niet en lid van de Raad van State of lid van…. etc.→ teveel macht)
- NL'ers vanaf 18 jaar → recht op stemmen → iedereen mag partij
oprichten/demonstreren en mening uiten
- Regels politieke besluitvorming zijn vastgelegd→door regering en staten-generaal
- Media is vrij, maar juiste informatie
Dictatuur
❃ De 3 machten zijn niet gescheiden, een kleine groep mensen heeft de macht
❃ Burgers nauwelijks invloed op politiek
❃ Geen rechtstaat (geen gelijkheid, vrijheid etc.)
❃ Kenmerken:
- Beperkte individuele vrijheid
- Nauwelijks politieke vrijheid → tegenstanders → vermoord, gevangen etc.
- Overheidsgeweld (politie en leger wel veel bevoegdheden)
- Geen onafhankelijke rechtspraak
- Strenge media controle
❃ Geen tegenmacht (kritische burgers, journalisten en onafhankelijke rechters) → snel
besluiten nemen
Soorten dictaturen
❃ Ideologie
- Cuba en Noord-Korea
- Communistische partij alle macht
- Burgers weinig invloed
- Indoctrinatie → ‘de bevolking krijg partij-ideologie met de paplepel ingegoten’ /
een vorm van manipulatie
❃ Religieuze/theocratie
- Iran
- Het volk kiest soms parlement en president → maar besluiten door niet-gekozen
geestelijk leiders
❃ Militaire
- Birma
- Leger alle macht
- Bijv. na WO2 → VS steunden deze uit angst voor communisme
-
, 2. Politieke stromingen
Wat is ideologie?
❃ Ideologie = een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste
inrichting van de samenleving
❃ Bij ideologieën → 2 aspecten
- Normen en waarden
- vb: waarde gelijkheid → rijken meer belasting betalen
- Sociaaleconomische verhouding (links, rechts en politieke midden)
- Wat is rechtvaardige verdeling van welvaart?
Links Rechts
Gelijkwaardigheid Vrijheid van mensen
Zwakke mensen beschermen Eigen verantwoordelijkheid
Actieve overheid Passieve overheid
Gelijke kansen voor iedereen Vrije markt
Progressief Conservatief
Vooruitstrevend Behoudend
(maatschappij veranderen) (verandering is niet altijd verbetering)
Soms achteruitstrevend → reactionair
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meganlips. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
