‘Ons brein bepaalt wat we doen. Onze gedachten, meningen en intenties hobbelen daar achteraan.’
We hebben géén vrije wil
‘Ons gedrag en de keuzes die wij maken zijn een optelsom van vooral onbewust drijfveren en
emoties.’
Boek: De vrije wil bestaat niet
Dick Swaab: hersenonderzoeker
Definitie vrije wil volgens hem: dat je onder precies dezelfde omstandigheden ook een andere keuze
had kunnen maken
‘Het gevoel van vrije wil ontstaat doordat onze rechter hersenhelft onbewust een beslissing neemt
en de linker hemisfeer, achteraf, een al dan niet logisch verhaaltje maakt over de vraag waarom we
dit besluiten hebben genomen.’
We hebben géén vrije wil
Boek: wij zijn ons brein: vrije wil is een illusie
‘Dat je een keuze maakt, wil nog niet zeggen dat het een vrije keuze is.’
Interactie met de omgeving is heel belangrijk
Van Marle:
De vrije wil is geen hersenfunctie die met empirische middelen of gedragsdeskundig onderzoek
zichtbaar gemaakt kan worden
- ‘een filosofisch begrip is niet iets wat gediagnosticeerd kan worden, laat staan de mate van
vrijheid ervan’.
Daniel Dennett: filosoof
We hebben wél een vrije wil
Je kunt geen dingen beslissen terwijl al je zintuigen worden geblokkeerd, zodat je niet weet wat er
om je heen gebeurt mensen willen geïnformeerd kunnen beslissen
Hij is een compatibilist – hij meent dat vrije wil te verenigen is met determinisme
, - Determinisme stelt dat elke gebeurtenis vastligt omdat hij veroorzaakt is door eerdere
gebeurtenissen volgens de wetten van oorzaak en gevolg
‘Vrije wil, kleuren en euro’s zijn vergelijkbaar: ze maken onderdeel uit van ons dagelijks leven, maar
hebben geen duidelijke, heldere identiteit.’
Dennets mening over experimenten waarbij sommige door ons zelfgeïnitieerde acties enkele
seconden van tevoren te voorspellen zijn, die lijken aan te tonen dat ons brein beslissingen neemt
voor wij ons daar bewust van zijn:
- ‘ze illustreren dat het soms mogelijk is om onze keuzes te voorspellen. Voorspelbaarheid
betekent echter niet dat vrije wil niet bestaat.’
Vrije wil = autonoom beslissingen nemen om goede redenen
- Redeneren is erg belangrijk voor het hebben van een vrije wil
TOETSVRAGEN EN ANTWOORDEN
Vraag: definitie van een vrije keuze volgens DICK SWAAB
Antwoord: of je onder dezelfde omstandigheden net zo goed een andere keuze kan maken
Vraag: vrije wil kan je volgens DANIEL DENNETT ook vergelijken met
Antwoord: kleuren en euro’s
SAMENVATTING OPGENOMEN HOORCOLLEGE 1
LEERDOELEN:
- Inzicht verkrijgen in het vrije wil-debat
- De verschillende posities en argumenten in het vrije wil-debat kritisch kunnen onderzoeken
door middel van filosofische vaardigheden (argumentatie evalueren, aannames en bias
identificeren)
- Voorbeelden geven van manieren waarop de filosofie neurowetenschappelijk onderzoek kan
verbeteren
Victor Lamme en Dick Swaab de vrije wil bestaat niet
Victor Lamme in zijn boek ‘de vrije wil bestaat niet’
- Het brein is een computer: veel van onze handelingen doen we onbewust
- Dan hebben we er geen controle over, dus zijn ze niet uit vrije wil
- Het bewustzijn is een kwebbeldoos, de vrije wil bestaat niet
Dick Swaab in zijn boek ‘wij zijn ons brein’
- Wij zijn ons brein: alle kenmerken van ieder individu liggen vast in de hersenen
- Onze huidige kennis van het brein leidt tot de conclusie dat we geen vrije wil hebben
,De drie stellingen die filosofen hebben opgesteld:
- Alles in de wereld gebeurt volgens deterministische wetten – deterministische wetten =
natuurwetten van oorzaak en gevolg
- Vrije wil is de mogelijkheid om anders te handelen dan deze wetten
- Vrije wil bestaat
Libertarianisme: we hebben een vrije wil, dus we zijn niet gedetermineerd (1,2,3)
- De overtuiging dat sommige menselijke handelingen vrij gekozen zijn
We voelen ons vrij
Hard determinisme: determinisme is waar, dus er is geen vrije wil (1,2,3)
- De overtuiging dat alle gebeurtenissen worden veroorzaakt door gebeurtenissen daarvóór,
zodat alles wat gebeurt, niet anders had kunnen gebeuren
Je kunt niet vasthouden aan beide bovengenoemde overtuigingen vanwege het ‘principe van
alternatieve mogelijkheden’
- Principe van alternatieve mogelijkheden: dit principe zegt dat een actie vrij is alleen als de
‘agent’ – de persoon die de actie uitvoert – ook iets anders had kunnen doen
Problemen bij libertarianisme:
- Waar komen ‘vrije’ keuzes en handelingen vandaan? Zijn ze random?
- Waarom zouden de wetten die gelden in het hele universum niet op ons van toepassing zijn?
- Klopt met intuïtie, maar geen goede argumenten
, Event oorzakelijk verband: geen fysieke gebeurtenis kan voorkomen zonder dat het veroorzaakt
wordt door een voorgaand fysieke gebeurtenis
- Dit is een vorm van determinisme – de libertarianismen erkennen dit niet
Agent oorzakelijk verband: een agent – iets wat een geest heeft – kan een hele keten van oorzaken
beginnen zonder dat het veroorzaakt wordt door iets anders
- De libertarianismen geloven dit
Problemen bij hard determinisme:
- Waarom voelt het dan toch alsof we een vrije wil hebben?
Antwoord: onzichtbare oorzaken in ons brein: overtuigingen + verlangens +
persoonlijkheid = handeling
- Geen ruimte voor morele verantwoordelijkheid
Reductionisme is de opvatting dat alle delen van de wereld, en naar onze eigen ervaring, kunnen
worden teruggevoerd - of gereduceerd - tot één enkel ding
Brain states = mind states = biological states = physical states physical world = deterministisch
We voelen ons vrij – we menen vrije wil te hebben – doordat menselijke acties allerlei onzichtbare
oorzaken hebben die gebeuren in onze breinen
Geloof + verlangen + temperament = actie
Compatibalisme: we hebben een vrije wil én we zijn gedetermineerd, dus we moeten vrije wil anders
definiëren (1,2,3)
- De overtuiging dat het universum werkt volgens de wet, en dat het verleden de toekomst
bepaalt
- De overtuiging dat sommige menselijke handelingen wél vrij genomen zijn
Compatibalisme: al onze keuzes en handelingen zijn gedetermineerd, maar sommige van onze
handelingen zich toch echt vrij
- ‘vrij’ betekent hier:
Interne oorzaak (vs externe): springen vs geduwd worden
Frankfurt: kiezen in lijn met wat je wilt/wie je bent
Churchland: mate van controle bepaalt of je keuze vrij is of niet
Compatibalismen zeggen dat handelingen bepaald worden – het kon niet níet gebeuren – maar
wanneer de handeling van deze persoon zelfbepaald is of bepaald door oorzaken intern (in de
persoon) dan wordt de handeling beschouwd als vrij
Frankfurt cases = cases waarbij een persoon een handeling uitvoert waarvoor hij wel moreel
verantwoordelijk is, maar hij het simpelweg geen andere mogelijkheid
- Principe van alternatieve mogelijkheden is geen noodzakelijke voorwaarde voor morele
verantwoordelijkheid
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkesouren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.