INTRODUCTIE PSYCHOBIOLOGIE
HOOFDSTUK 13
"“Executieve functies (EFs) stellen ons in staat om mentaal te spelen met ideeën; geven ons de tijd
om te denken voor we handelen; zorgen ervoor dat we met nieuwe en onverwachte situaties en
uitdagingen kunnen omgaan; zorgen ervoor dat we verleidingen kunnen weerstaan; en dat we
gefocust kunnen blijven."
De executieve functies zijn essentieel voor flexibel en doelgericht gedrag. Bij schade aan de
prefrontale cortex verdwijnen de executieve functies als sneeuw voor de zon en worden mensen een
soort slaaf van hun omgeving: hun keuzes worden altijd gedicteerd door de omgeving en er is dus
geen vrije keuze of vrije wil meer mogelijk. Uit onderzoek (zie tabel 1 in Diamond, 2003) blijkt dat de
executieve functies de beste voorspellers zijn voor geestelijke en fysieke gezondheid, prestaties op
school en op werk, en de kwaliteit van leven.
Bestudeer de INTRODUCTORY BOX (blz. 430) voor meer informatie over het "environmental
dependency syndrome"
1. Leg uit wat twee kenmerkende eigenschappen zijn van mensen met het "environmental
dependency syndrome".
Imitation behavior – verschillende soorten ‘bewegingen’ worden nagedaan
Spraak, lichaamsbewegingen, acties met objecten, etc.
Utilization behavior – een abnormale afhankelijkheid van onmiddellijke prikkels uit de
omgeving om gedrag te triggeren
Bestudeer de sectie "A taxonomy of executive function" blz. 429-431
1. Twee aspecten staan centraal bij executieve functies: regels en controle. Leg uit waarom je
regels nodig hebt om doelgericht te kunnen handelen en waarom controle daarnaast
belangrijk is.
Regels zorgen voor de generalisatie om kwalitatief verschillende soorten gedrag te kunnen
uitvoeren
Controleprocessen stellen ons in staat regels te hanteren die passen bij een bepaalde context
Bekijk voordat we het de rest van het hoofdstuk gaan behandelen, deze vrij lange kennisclip.
Hierin leg ik uit hoe executieve functies samenwerken om doelgericht handelen mogelijk te maken.
Je ziet dat er een duidelijke cyclus in de executieve functies zit, die niet duidelijk naar voren komt in
het boek.
2. Welke hersendelen zijn verantwoordelijk voor WERKGEHEUGEN, INHIBITIE,
EVALUATIE/MONITOREN, MENTALE FLEXIBILITEIT (ook wel AANPASSINGSVERMOGEN
genoemd)?
WERKGEHEUGEN LPFC
INHIBITIE preSMA / IFG
EVALUATIE/MONITOREN ACC
MENTALE FLEXIBILITEIT ACC en DLPFC
, De prefrontale cortex van mensen is uitzonderlijk groot in vergelijking tot andere diersoorten (zie Box
13A blz. 432-433). Dit zorgt ervoor dat mensen veel flexibeler zijn in hun gedrag en dat ze bijzonder
complex doelgericht gedrag kunnen vertonen.
Bekijk eerst deze webclip en bestudeer daarna de sectie "Prefrontal cortex: a key contributor to
executive function" blz. 432-436 tot "Consequences of damage ...")
1. Om de executieve functies mogelijk te maken is niet alleen de prefrontale cortex van belang,
maar ook deze 3 structuren:
Basale ganglia
Posterieure pariëtale cortex
Anterieure cingulate gyrus
2. De prefrontale cortex heeft uitzonderlijk veel connecties met de rest van het brein. Maak een
overzicht van de belangrijkste connecties en geef ook de functie bij elke connectie.
LPFC – secundaire sensorische gebieden
DLPFC – PPC werkgeheugen
Hippocampus – PFC informatie uit langetermijn-geheugen
Amygdala – vmPFC emotie en regulatie van emotie
Ventral tegmental area - vmPFC beloning en straf in sociaal gedrag
Basale ganglia – PFC
3. Bepaalde delen van het brein lijken geen connectie met de prefrontale cortex te hebben,
namelijk:
Primaire sensorische gebieden (m.u.v. reuk, smaak en tast)
4. Welke neurale structuren zijn beschadigd bij het disinhibitie syndroom? En wat houdt dit
syndroom in?
vmPFC en orbitofrontaal cortex
Constant beweeglijk, euforisch/manisch, abnormaal gevoel voor humor, ongevoelig voor
sociale situaties, hyper-emotioneel
5. Welke neurale structuren zijn beschadigd bij het disexecutieve syndroom? En wat houdt dit
syndroom in?
LPFC
Problemen met plannen, werkgeheugen, taken uitvoeren, concentratievermogen, en vlak
affect
Confabulatie: onwaarschijnlijke verklaringen bedenken voor eigen acties
Bestudeer de sectie "Initiating rules for behavior" blz. 438-441
1. Leg uit wat er met het syndroom "abulia" wordt bedoeld.
Mensen met abulia kunnen wel bewegingen uitvoeren en vragen beantwoorden in reactie op
commando’s, maar ze handelen traag en zijn gemakkelijk afgeleid. Deze mensen hebben ook
moeite om de aandacht vast te houden of een motorische actie gedurende een langere
periode voort te zetten
Mensen zijn apathisch over hun nabije omgeving en hun toekomst
2. Leg het paradigma uit figuur 13.6 uit. Wat moesten de apen doen?
In elke trial werd een visuele stimulus en een cue gepresenteerd tegelijkertijd. De cue gaf aan
of er een matchende of een niet-matchende regel actief was op die trial. Ongeveer 2
seconden later werd een tweede stimulus aangeboden. De apen waren getraind om te
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkesouren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
