Samenvatting
Samenvatting geschiedenis boekje rechtstaat en democratie havo 5
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
Samenvatting geschiedenis boekje rechtstaat en democratie havo 5
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting geschiedenis rechtstaat en democratieHoofstuk 1 van gewesten naar eenheidsstaat
Paragraaf 1
Steden en staten
Er waren bijna geen steden meer in West-Europa in de tijd van de monniken en ridders.
Geestelijke en edelen heersten over de boeren. Later in de middeleeuwen ontstonden weer
steden zelfs met stadsrechten. Er begonnen ook staten te vormen met het bestuur vanuit
een hoofdstad en hulp van ambtenaren en er was een eigen leger. Geld kregen ze van de
stedelijke burgerij. Om afspraken te maken werden de Staten-Generaal of het parlement bij
één geroepen. In 1428 kreeg hertog Filips van Bourgondië veel Nederlandse gewesten in zijn
handen. Hij werd graaf van Holland en zeeland en hertog van Brabant. Filip kreeg hulp van
de staten. In 1464 riep Filips voor het eerst de Nederlandse Staten-Generaal bij één.
De Nederlandse opstand
De bourgondische vorsten voerden gelijke wetten en regels in alle gewesten door. Dit werd
in de 16e eeuw voortgezet door Karel V en zijn zoon Filips II. Er ontstond verzet toen Filips de
rechten wilde beperken. In 1568 was er verzet tegen de godsdienstdwang van Filips. Hij was
streng Katholiek. In de Nederlanden kreeg het protestantse calvinisme veel aanhang. Karel
en Filips hadden het protestantisme verboden maar mensen durfde toch hun geloof op te
volgen. In 1568 was Alva, de vertegenwoordiger van Filips meedogenloos tegen calvinisten
en ongehoorzame Nederlanders. De Nederlands opstand was onder leiding van Willem van
Oranje, een stadhouder in Holland, Zeeland en Utrecht. In 1572 zijn Holland en zeeland
veroverd door de opstandingen later ook andere gewesten en steden. In 1579 sloten de
opstandige gewesten en steden een militair bondgenootschap, de Unie van Utrecht. In 1588
was de stichting van de Republiek der Verenigde Nederlanden.
De republiek
De gewesten zagen zichzelf als soevereine landen. Elk gewest werd bestuurd door zijn eigen
staten, een vergadering met afgevaardigden van steden en adel. Ze regelde
gemeenschappelijke taken zoals defensie. Niemand was de baas over de hele republiek. De
stadhouder had een bijzondere plaats, hij was de hoogste dienaar van de gewesten. In de
Nederlandse staten maakte vooraanstaande families de dienst uit.
Vrijheid
Bij het vormen van de Unie van Utrecht is afgesproken dat de overheid geen onderdaan tot
een geloof mocht dwingen. Dat bleef zo in de republiek. Niet alle godsdiensten hadden
gelijken rechten. Het calvinisme mocht meer. De katholieke kerk was verboden.
Nederlanders hadden ook op andere vlakken meer vrijheid dan in andere landen. Een groot
deel van de boeren was vrij, de geestelijke stand was afgeschaft en de adel had alleen in het
oosten veel macht.
, Absolutisme
In de 17e en 18e eeuw was Nederland een van de weinige republieken in Europa. De Franse
koning Lodewijk XIV was zo machtig dat hij van niemand meer afhankelijk wilde zijn. Hij riep
de Staten-Generaal niet meer bij een. De Engelse koningen wilde ook de absolute macht
maar verloren hun machtsstrijd met het parlement.
Paragraaf 2
De verlichting
Eeuwen geloofde mensen dat god alles bepaalde. Hij zorgde voor ziekte, rampen, hij stelde
vorsten aan en zorgde voor oorlogen. Maar toen in de 18e eeuw de verlichting tot stand
kwam gingen mensen er anders over denken. Hij hadden de indruk dat mensen van nature
vrij zijn en verantwoordelijk voor hun eigen daden. De verlichte burgers dachten de
maatschappij wel wat veranderingen kon gebruiken (rationeel optimisme). Er ontstond ook
een verlicht optimisme. De verlichting leidde vooral tot kritiek op het ancien régime, de oude
orde met zijn voorrechten voor vorsten, edelen, geestelijken en regenten.
Democratische revoluties
Aan het eind van de 18e eeuw braken democratische revoluties uit onder invloed van de
verlichting. De democraten vonden dat de hoogste macht afkomstig moest zijn van het volk
en niet van god. Vanwege deze volkssoevereiniteit moesten burgers zelf hun bestuurders
kiezen. Regeringen moesten verbonden zijn aan een grondwet. In 1776 vond de eerste
democratische revolutie plaats in Amerika, toen de verenigde staten zich onafhankelijk
verklaarden. In 1789 brak de Franse revolutie uit. Het Franse leger zorgde er vervolgens voor
dat de revolutie zich ging verspreiden door Europa. In 1799 maakte napoleon een eind aan
de democratie en stelde een dictatuur in.
Aan het volk van Nederland
Rond 1790 werden democratische ideeën populair in Nederland. Het ging in die tijd niet
goed met de republiek. Toen in 1780 oorlog uitbrak bleek dat de Nederlandse vloot niks
meer waard was. De Britten legden de overzeese handel stil en dat leidde tot armoede en
achteruitgang. In 1781 verscheen er een pamflet waarin in stond dat Willem V
verantwoordelijk was voor de neergang van de ooit zo trotse republiek. Van der Cappellen
riep de Nederlanders tot een gewapend verzet. Het volk moest zijn eigen regeerders kiezen.
De patriotten
Na de oproep van Van der Capellen vormde burgers in veel steden vrijkorpsen, die
volksinvloed eisten, ze noemde zich de patriotten. In 1768 verjoegen gewapende patriotten
de regenten uit het stadhuis in Utrecht. In de maanden daarna grepen ze in veel andere
steden ook de macht. De koning van Pruisen, de broer van Wilhelmina stuurde een leger die
hardhandig een einde maakten aan de democratische revoluties.
De Bataafse republiek
In 1795 keerden de patriotten met het Franse leger terug en vond de Bataafse revolutie
plaats. De stadhouder vluchtte en de regenten droegen zonder tegenslag hun macht over.
De democratische Bataafse republiek werd uitgeroepen. Ze verklaarden dat iedere
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chloedekoning. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen