Biomedische kennis
Samenvatti ng thema 1: Circulati e
Anatomie en fysiologie
Hoofdstuk 12 Het cardiovasculaire stelsel: het hart
De functie van het hart in het cardiovasculaire stelsel
Bloed stroomt door een netwerk van bloedvaten die vanuit het hart naar de perifere weefsel lopen.
Bloedvaten worden onderverdeeld in de kleine bloedsomloop (pulmonaire circulatie), die bloed van
en naar de longen vervoert, en de grote bloedsomloop (systeemcirculatie), die bloed naar de rest
van het lichaam vervoert. Elke bloedsomloop begint en eindigt bij het hart en bloed verplaatst zich
beurtelings door deze twee bloedsomlopen. Bloed dat vanuit de grote bloedsomloop naar het hart
terugkeert, moet eerst de kleine bloedsomloop doorlopen voordat het weer in de grote
bloedsomloop terugkeert.
Arteriën (slagaders) of efferente bloedvaten, voeren bloed van het hart weg; venen (aders) of
afferente bloedvaten voeren bloed naar het hart terug. Capillairen (haarvaten) zijn kleine bloedvaten
tussen de kleinste arteriën en de kleinste venen. Hierdoor kan een uitwisseling plaatsvinden van
voedingsstoffen, opgeloste gassen en afvalstoffen tussen het bloed en de omringde weefsel.
Het hart heeft vier afdelingen: het rechteratrium (boezem), het rechterventrikel (kamer), het
linkeratrium (boezem) en het linkerventrikel (kamer).
12.1 Het hart is een orgaan met vier compartimenten en krijgt zijn bloed
toegevoerd door…
Het hart is omgeven door de pericardiale holte. De bekleding van de pericardiale holte is een sereuze
membraan, het zogenoemde hartzakje of pericardium. Het viscerale pericardium (of epicardium)
bedekt het buitenste oppervlak van het hart, terwijl het pariëtale pericardium het binnenste
oppervlak van het pericardium bekleedt, dat het hart omgeeft. De ruimte tussen het pariëtale en
viscerale oppervlak vormt de pericardiale holte. Deze holte bevat pericardiale vloeistof, dit werkt als
een soort van glijmiddel en vermindert wrijving tussen en tegen elkaar gelegen oppervlakken als het
hart klopt.
12.1.1 De uitwendige anatomie van het hart
De vier hartafdelingen zijn te herkennen aan verschillende uiterlijke kenmerken van het hart. De
twee atria hebben dunne, gespierde wanden en kunnen zich ver uitrekken, dus als een atrium niet
met bloed is gevuld, loopt het leeg en vormt een hobbelige, kronkelige flap die auricula wordt
genoemd.
De atrioventriculaire groeve, een diepe groeve, markeert de grens tussen de atria en de ventrikels.
De sulcus interventricularis anterior en posterior interventricularis anterior geven de grens aan
tussen het linker- en rechterventrikel.
Sulcus interventricularis anterior = ventrale interventriculaire groeve
Posterior interventricularis anterior = dorsale interventriculaire groeve
Behalve vetweefsel bevatten de groeven ook de belangrijkste arteriën van venen die bloed naar de
hartspier aanvoeren. De grote vaten zijn verbonden met het bovenste uiteinde van het hart: aan de
basis. Het onderste, puntige uiteinde van het hart is de apex.
Pagina 1 van 14
, 12.1.2 De hartwand
De wand van het hart heeft drie lagen:
1) De buitenste, het epicardium (viscerale pericardium);
2) De middelste, het myocardium of myocard;
3) De binnenste het endocardium of endocard.
Het epicardium is het viscerale pericardium dat het buitenste oppervlak van het hart bekleed. Dit
sereuze membraan bestaat uit een buitenste epitheel en een onderliggende laag van bindweefsel die
met het myocardium is verbonden. Het myocardium, de gespierde wand van het hart, bevat
hartspierweefsel, bloedvaten en zenuwen. De binnenste oppervlakken van het hart, ook de
hartkleppen, worden bekleed door het endocardium, een enkelvoudig plaveiselepitheel, en het
daaronder gelegen bindweefsel.
Hartspiercellen
Hartspiercellen zijn onderling verbonden door intercalaire schijven die de contractiekracht van de
ene naar de andere cel overbrengen en de actiepotentialen geleiden.
Deze cellen zijn kleiner dan skeletspiervezels en bevatten een centraal gelegen celkern.
Bindweefsel in het hart
De bindweefsels van het hart bestaan uit vele collagene en elastische vezels rond elke afzonderlijke
hartspiercel; door deze vezels worden aangrenzende cellen bij elkaar gehouden. Door vezels (1)
verstevigen de hartspiervezels, bloedvaten en zenuwen van het myocardium; (2) verstevigen het hart
en voorkomen dat het te veel wordt uitgerekt; en (3) helpen het hart na een contractie naar zijn
oorspronkelijke vorm terugkeren.
12.1.3 Inwendige anatomie en organisatie
De atria zijn gescheiden door het interatriale septum (septum = wand) en de vetrikels zijn
gescheiden door het interventriculaire septum. Het rechteratrium ontvangt bloed uit de grote
bloedsomloop via twee grote venen, v. cava superior (bovenste holle ader) en de v. cava inferior
(onderste holle ader). De bovenste holle ader voert bloed aan vanuit het hoofd, de hals, de armen en
de borst. De onderste holle ader voert bloed aan vanuit de rest van de romp, de ingewanden en de
benen. De coronaire venen (kransaders) van het hart voeren veneus bloed terug naar de sinus
coronarius, die iets onder de verbinding met de v. cava inferior in het rechteratrium uitmondt.
Bloed stroomt van het rechteratrium naar het rechterventrikel door de rechter atrioventriculaire
klep (AV-klep of drieslippige klep). Deze opening wordt begrensd door drie slippen van vezelig
weefsel die door de pezige chordae tendineae (peesdraden aan de hartkleppen) worden verstevigd.
Deze zijn met de papilspieren verbonden. Door de contractie van deze spieren komen de peesdragen
strak te staan, waardoor de kleppen niet kunnen ‘terugslaan’ en bloed niet naar het rechteratrium
kan terugstromen.
Nadat het bloed door de pulmonalisklep is gepasseerd komt het vanuit het rechterventrikel in de
truncus pulmonalis (longslagader) terecht. De truncus pulmonalis verdeelt zich in de linker en
rechter a. pulmonalis. De linker en rechter v. pulmonalis (longader) voeren zuurstofrijk bloed terug
naar het linkeratrium. Bloed dat het linkeratrium verlaat, stroomt het linkerventrikel binnen door de
aortaklep of linker atrioventriculaire klep (AV-klep of tweeslippige klap of
mitraalklep/mitralisklep). Bloed dat het linkerventrikel verlaat, stroomt via de halvemaanvormige
klep van de aorta en de aorta de grote bloedsomloop in.
Pagina 2 van 14
