In dit document worden behandeld:
- basisbehoeften relatie, competentie en autonomie
- waarom spel
- wat is spelen
- definities van spel
- kenmerken van spel
- ontwikkeling van spelvormen (fasen)
- didactische werkvormen
- organisatievormen
- speelleermateriaal
- spelend bewegen
- didact...
Basisbehoeften Rol van de leerkracht
Relatie Dialoog/ interactie
Beschikbaar zijn
Vertrouwen hebben
Sensitiviteit tonen en responsief zijn
Competentie Uitdaging en ruimte bieden
Eigen mogelijkheden laten ontdekken
Uitproberen en laten mislukken
Autonomie Respecteren van eigenheid
Autonomie vergroten waar mogelijk
Bieden van autonomie betekent niet loslaten van structuur
Waarom spel? Spelen is ontwikkelen.
Wat verstaan we onder spelen? > verschillende definities!
Tijdens het spel voeren jonge kinderen fictieve activiteiten uit in een werkelijke situatie.
Spel speelt een belangrijke rol in OGO.
Definities van spel, voorbeelden:
Via het spel oefent het kind de functies die hij later nodig heeft (van Oers, 2005)
Het spel is een uitlaatklep voor spanningen (Erik Erikson, 1977)
Spel is een weerspiegeling van de realiteit en wordt daarom ook sterk bepaald door de
heersende cultuur (Anna Ljublinkskaja, 1975)
Spel als uitingsvorm van de cognitieve ontwikkeling (Jean Piaget, 1970)
Het spel is de meest wezenlijke bezigheid van het veilige kind in een wereld die nog van alles kan
blijken te zijn (Martinus J. Langeveld, 1969)
Kenmerken van (vrij) spel:
1) Spel is plezierig en vreugdevol
2) Spel heeft geen extrinsieke doeleinden (het gaat vooral om proces)
3) Spel is spontaan
4) Spel wordt bepaald door de spelers
5) Spel is niet letterlijk te nemen (vaak ‘doen alsof’ elementen)
6) Spel heeft een eigen realiteit
7) Spel is vrij van regels die van buitenaf opgelegd worden
8) Spel roept actieve betrokkenheid op
Ontwikkeling van spelvormen (ontwikkeling loopt van ong. 3-6 jaar):
Fase 1 Bewegingsspel en manipulerend spel
Fase 2 Rolgebonden handelingen
Fase 3 Thematisch rollenspel
Fase 4 Regelspel
Fase 5 Bewuste leeractiviteiten
Waarom spelbegeleiding?
Centrale vragen bij het stimuleren van spel:
Wat zet je in aan materiaal?
Hoe ga je de dialoog aan met de kinderen?
Interventies zijn soms nodig om de kwaliteit van het spel te verbeteren.
Denk aan nieuwe materialen, veranderen van thema’s, impulsen geven aan een spel.
, Fase 1: Manipulerend spel. Vooral bij peuters (2-4 jaar)
Spel waarbij het kind zijn handelingen eindeloos herhaalt om de eigenschappen van de materialen te
leren kennen of om de soorten bewegingen onder de knie te krijgen (bewegingsspel), maar ook om
het plezier van de beweging en het leren kennen van de wereld en de objecten.
Spelbegeleiding: aanbieden van materialen + deelnemen aan het spel en woorden aan handelingen
verbinden.
Omgeving: veelsoortig materiaal aanbieden in een uitdagende omgeving.
Fase 2: Rolgebonden handelingen. Kinderen van 3-5 jaar.
Het verkennen van handelingen van mensen in relatie tot de dingen. Het is een losstaande activiteit
die ontstaat doordat het kind een attribuut associeert met een bijbehorende handeling.
Rolgebonden handelingen vormen een opstap tot het latere rollenspel. Het dient ook als oefening
voor het thematisch rollenspel.
Spelbegeleiding: rijke leeromgeving scheppen + dingen voordoen/meespelen + kinderen op elkaar
proberen te betrekken, samenspel en dialoog uitlokken.
Omgeving: materiaal ter ondersteuning voor de rollen aanbieden
Fase 3: Thematisch rollenspel. Kinderen van 4-7 jaar.
Rollenspel op hoger niveau, op basis van een gezamenlijk geaccepteerd spelidee. Typerende
kledingstukken helpen de kinderen de rollen te herkennen en onthouden. Vak gebruiken kinderen
‘toen was jij…’ > scheiding maken tussen fantasie en werkelijkheid. De stap van het rollenspel naar
een leeractiviteit is belangrijk. Bijv.: in de huishoek moeten boodschappen worden gekocht.
Spelbegeleiding: inrichting hoeken + gesprekken voeren over de voortgang van het spel.
Omgeving: niet-conventioneel materiaal aanbieden > materiaal dat niet specifiek voor onderwijs aan
jonge kinderen is ontworpen, maar volop spelmogelijkheden in zich heeft.
Fase 4: Regelspel. Kinderen van 5-8 jaar.
Kent min of meer vaste regels. Deze regels kunnen door de kinderen zelf gemaakt zijn. Het is
belangrijk te volgen hoe kinderen met een regelspel omgaan. Hoe gedraagt het zich in relatie met
anderen? Hoe gaat het om met dingen als: op de beurt wachten, samenspelen, beheersing van
geduld en emoties.
Spelbegeleiding: uitleg geven over het spel + meespelen.
Omgeving: naast de bestaande speelleermaterialen denken aan door de kinderen gemaakte regels.
Fase 5: Bewuste leeractiviteiten. Kinderen vanaf 6 jaar.
Het spelthema wordt als context gebruikt voor doelgerichte leerprocessen.
Spelbegeleiding: vaktaal aanbieden.
Omgeving: materiaal dat mogelijkheid biedt voor rollenspel met ‘leeraccenten’.
Type spel (stadium) Leeftijd Toelichting sociale contacten
solospel tot 2 jaar in je eentje spelen, zonder aandacht voor de ander
solospel met tot 2 à 3 jaar in je eentje spelen, maar wel met aandacht voor de ander
aandacht voor elkaar
parallelspel tot 3 à 4 jaar naast elkaar (in je eentje) hetzelfde spelen
samenspel vanaf 4 jaar samen spelen op basis van gezamenlijk gemaakte
afspraken
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mellanieh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
