Complete, compacte en duidelijke samenvatting van Thema's Maatschappijleer voor VWO hoofdstuk 3: Parlementaire Democratie (5VWO). Alle rijtjes en begrippen/definities zijn duidelijk uitgewerkt en gesorteerd per hoofdstuk/paragraaf. Ik heb ook gebruik gemaakt van opsommingen, bullet points en schem...
Soevereiniteit: wanneer een staat op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het
hoogste gezag uitoefent en een monopolie op het gezag heeft.
Thomas Hobbes: zonder soevereiniteit een “poor, nasty, brutish and short life”.
Politiek: het maken van keuzes waarin iedereen in een staat is gebonden.
De politiek maakt overheidsbeleid en voert dit uit om maatschappelijke problemen
op te lossen. Dilemma van politiek: efficiënt besturen of maximale participatie?
In het oude Griekenland was er directe democratie via volksstemmingen.
Nederland heeft een representatieve democratie: het volk kiest
volksvertegenwoordigers die zich regelmatig bij verkiezingen moeten
verantwoorden.
Dit is praktischer dan een directe democratie omdat niet over elk onderwerp
gestemd hoeft te worden.
Kenmerken democratie:
1. trias politica
2. individuele vrijheid
3. politieke grondrechten
4. beperkte bevoegdheden van politie en leger
5. onafhankelijke rechtspraak
6. persvrijheid
7. minderheden worden beschermd
Twee soorten binnen representatieve democratie: parlementair en presidentiële
stelsel. Kenmerken parlementair stelsel (in NL):
1. gekozen parlement is hoogste orgaan
2. uitvoerende macht wordt gekozen door parlement en moet verantwoording
afleggen
3. staatshoofd is niet gekozen en heeft beperkte macht
a. constitutionele monarchie: land met een koning(in) als staatshoofd,
wiens macht wordt beperkt door grondwet (zoals in NL).
Kenmerken presidentieel stelsel (in bijv. VS):
1. volk kiest parlement en president
2. president heeft veel politieke macht
3. president is hoofd van de regering en kan ministers benoemen en ontslaan
4. president heeft geen ontbindingsrecht: recht om parlement te ontbinden
Nederland heeft een parlementaire democratie met een constitutioneel vorst.
, Vrijheid en gelijkheid zijn belangrijk voor een democratie want iedereen mag
meedoen en je mag zelf bepalen op welke manier je gebruik maakt van politieke
rechten.
We leven in een democratie, dat is te zien in de grondwet door:
1. taken en bevoegdheden van trias politica
2. politieke grondrechten (bijv. kiesrecht, recht om te demonstreren, op vrije
meningsuiting, etc.)
3. regels voor politieke besluitvorming zijn vastgelegd
4. persvrijheid en media beschikt over juiste informatie
Dictatuur: trias politica zijn niet van elkaar gescheiden maar in handen van een
kleine groep mensen.
Gewone burgers hebben weinig tot geen invloed en kunnen eventuele rechten
niet opeisen. Een dictatuur is nooit een rechtsstaat.
Andere kenmerken van een dictatuur:
1. beperkte individuele vrijheid
2. nauwelijks politieke vrijheid
3. vaak overheidsgeweld
4. geen onafhankelijke rechtspraak
5. censuur van media en kunst
Machthebbers kunnen snel besluiten nemen want er is geen tegenmacht.
Vormen van dictatuur:
1. ideologisch: bijvoorbeeld gericht op communisme (Noord-Korea)
2. religieus (of theocratie): wetgeving wordt door religie ingegeven (Iran)
3. militair: leger heeft de macht (Myanmar/Birma)
§ 2. Politieke stromingen
Ideologie: samenhangend geheel van de denkbeelden over de mens en de gewenste
inrichting van de samenleving. Een ideologie heeft standpunten over:
1. Normen en waarden
2. Sociaaleconomische verhoudingen (links / rechts)
Links en rechts over sociaaleconomische verhoudingen:
Links Rechts
Actieve overheid Passieve overheid
Eerlijke verdeling van inkomen Lage belastingen
Uitgebreide verzorgingsstaat Men heeft eigen verantwoordelijkheid
Gelijke kansen Economische vrijheid
Partijen in het politieke midden hebben een ideologie tussen links en rechts in.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mila444. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
