Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over de ideale samenleving?
Nieuwe ideeën
- In de middeleeuwen was het denken ondergeschikt aan geloof en traditie, maar
vanaf 1650 kwam hier verandering in.
- Er waren twee filosofische stromingen die stelden dat traditie en geloof plaats
moesten maken voor waarneming en rede:
- Het rationalisme: het menselijk denkvermogen is de voornaamste bron van
kennis
- Het empirisme: kennis kom voort uit ervaring en waarneming
- Ontwikkelde mensen vonden dat de samenleving niet gebaseerd moest zijn op
erfelijke rechten of religieuze ideeën, maar op rede.
- Verlichte denkers verwierpen de standenmaatschappij en het absolutisme,
- Verlichte denkers streden:
- Tegen godsdienstige intolerantie
- Tegen kerkelijke dwang
- Tegen machtsmisbruik door de kerk en staat
- Voor onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak.
- Vorsten breidden in deze tijd ook hun macht uit met het ‘droit divin’, het idee dat
ze hun macht van god hadden gekregen en stelden dat alleen god over koningen
kon oordelen.
- Verlichte denkers benadrukten het belang van individuele vrijheid en tolerantie.
Gematigde en radicale verlichting
- Twee stromingen binnen de verlichting kwamen tegenover elkaar te staan:
- De gematigde verlichting: denkers die een evenwicht zochten tussen rede en
traditie.
- De radicale stroming: die de traditie wilde breken en een geheel nieuwe
maatschappij wilde creëren. De standenmaatschappij moest afgeschaft
worden. Alle mensen hadden dezelfde behoeften en moesten dezelfde rechten
hebben.
Verlichte filosofen
John Locke
- Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren en hebben recht van leven
- De macht van de staat is gebaseerd op een sociaal contract: burgers
moesten een deel van hun vrijheid afstaan terwijl de overheid in ruil
daarvoor hun leven, bezit en vrijheid moest beschermen.
- Burgers mochten hun vorst afzetten
- Voorstander constitutionele monarchie
- Scheiding van kerk en staat. De staat moest zich niet met het geloof van
onderdanen bemoeien.
1
, Rousseau
- Het volk was soeverein en de overheid moest de algemene wil van de
samenleving vertegenwoordigen.
- Mensen sloten een sociaal contract waarbij ze vrijheid overdroegen aan de
staat
Kant
- Je de moed moest hebben je eigen verstand te hebben, dus niet de leiding
van anderen te gebruiken
- puur rationalisme kan leiden tot immoreel gedrag en waadideeën, dus de
rede moest aangevuld worden met morele normen.
- Iedereen is verplicht zich te gehoorzamen aan de universele morele wet.
Voltaire
- Gematigde verlichting
- God had de wereld geschapen, dus de ongelijkheid van de
standenmaatschappij hoorde bij het menselijk bestaan.
- een kleine bovenlaag was geschikt voor het redelijk denken.
- De natuurwetten bewezen dat god de wereld ingenieus had gemaakt
- De wereld ontwikkelde zich naar Gods plan, maar bemoeide zich er niet mee.
Spinoza
- Radicale verlichting
- De natuur was niet gemaakt door god, maar god en de natuur waren
hetzelfde.
- De mens moest niet gehoorzamen aan god, maar aan zijn eigen verstand.
Politieke cultuur
- Verlichte vorsten zagen zichzelf als dienaren van het algemeen belang.
- Ze hielden vast aan hun absolute macht en aan de standenmaatschappij > verlicht
absolutisme
- Vorsten hielden de verspreiding van radicale ideeën angstig in de gaten.
- De censuur op bepaalde boeken was niet effectief.
- Hoewel de ideeën van de verlichtingsfilosofen door weinig mensen werden
gelezen, raakten hun ideeën wel verspreid.
- Onder invloed van de verlichting veranderde de politieke cultuur.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper islejansen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.