Samenvatting
Samenvatting HC2 | Geschiedenis CE
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting geschiedenis van historische context 2, verlichting. Samengevat per paragraaf, met bijbehorende kenmerkende aspecten en begrippen.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Historische Context 2 – Verlichting (1650-1900)§HC2.1 – Verlichte ideeën over een betere samenleving
Kenmerkende aspecten
- Het streven van vorsten naar absolute macht. (tijdvak 6)
- De wetenschappelijke revolutie. (tijdvak 6)
- Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst,
politiek, economie en sociale verhoudingen. (tijdvak 7)
- Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur een eigentijdse verlichte vorm te geven
(verlicht absolutisme). (tijdvak 7)
Vooruitgang van de wetenschap
Oorzaak wetenschappelijke bloei:
1. Hernieuwde belangstelling klassieke cultuur; humanisten zochten naar werken van Griekse en Romeinse auteur,
leverden commentaar daarop en gaven die uit. Hierdoor ging God minder centraal staan, maar werd het individu
en het leven op aarde belangrijker. (humanisme)
2. Ontdekkingsreizen; de Europese overzeese expansie leidde tot handelscontacten over de hele wereld.
Europeanen kwamen meer te weten over andere volkeren en culturen, wat hun blik op de wereld veranderde.
Ook was er ontwikkeling in scheepstypes, navigatie en cartografie.
3. Vooruitgang ambachtelijke techniek; op alle vlakken vond er technische vooruitgang plaats.
Rationalisme en empirisme
Omdat de wetenschap zo snel vooruitging, was er een wetenschappelijke revolutie; mensen deden niet alleen onderzoek,
maar dachten ook na hoe dat moest. Dit werd voornamelijk gedaan met rationalisme en empirisme. René Descartes vond
dat waarnemingen die zintuigelijk werden gedaan subjectief waren, daarom vond hij de ratio het belangrijkst. John Locke
was het niet eens met Descartes; volgens Locke zou er door waarnemingen te vergelijken betrouwbare kennis ontstaan.
Natuurwetten en God
Isaac Newton combineerde het rationalisme en empirisme en zo ontstond er een nieuwe onderzoeksmethode. Gelovigen
waren het niet eens met het idee dat de natuurwetten onveranderlijk waren, omdat erbij zo’n wereldbeeld geen plaats was
voor God, die het heelal vanuit de hemel zou besturen. Ook zouden op die manier stukken uit de Bijbel niet meer kloppen.
Wetenschappers en filosofen zeiden dat ze juist de grootsheid van God wilden aantonen en zeiden dat God bij de schepping
de natuurwetten had bedacht, die nu zelfstandig zouden functioneren. Hiermee veranderde wel dat de vorsten invloed
hadden op het geloof van zijn onderdanen.
Rationeel optimisme
Door de wetenschap en techniek kwam er meer vertrouwen in het verstand van mensen. Daarnaast ontwikkelde de mens
zich steeds meer en leerde de natuur te beheersen. Volgens verlichte denkers zouden de methoden die gebruikt werden in
de natuurwetenschappen ook kunnen worden gebruikt om de samenleving te besturen. Zo kwam het rationeel optimisme
op; mensen dachten met hun verstand alle problemen op te kunnen lossen. Ook werd er getwijfeld aan sommige
uitspraken van koningen, edelen en geestelijken, die gebasseerd waren op traditie en geloof.
Opvoeding en grenzen aan de rede
Een goede opvoeding en onderwijs was heel belangrijk, omdat er zo een betere samenleving bereikt kon worden. Om
kinderen van jongs af alle nodige kennis te geven, konden zij redelijk denkende burgers worden. Verlichte denkers vonden
de verspreiding van wetenschappelijke kennis en verlichte ideeën heel belangrijk, om zo een goede samenleving te
creëren. Sommige verlichte denkers hadden hier wel hun vraagtekens bij; zoals Immanuel Kant. Maar toch was zijn motto
om je verstand te durven te gebruiken.
Locke en Montesquieu
De verlichte denkers vonden de natuurlijke rechten heel belangrijk.
Natuurlijke rechten volgens Locke:
Recht op leven
Recht op vrijheid
Recht op eigendom
Ook was hij van mening dat mensen een staat konden vormen, waarin de meerderheid de beslissingen neemt waar
iedereen zich dan aan moet houden. Als bestuurders zich niet aan de macht zouden houden, mocht het volk hen afzetten
en vervangen. De afspraak om dit te doen is een sociaal contract. Montesquieu bouwde voort op de ideeën van Locke. Hij
wilde een monarchie, maar wilde ook de macht scheiden zodat er geen machtsmisbruik zou plaatsvinden. De
machtenscheiding zou de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht zijn. Deze trias politica wordt tegenwoordig nog
in veel Europese landen gebruikt.
, Historische Context 2 – Verlichting (1650-1900)
Het sociaal contract volgens Rousseau
Rousseau wilde niet alleen de bourgeoisie inspraak geven, maar de hele bevolking, omdat zij altijd geneigd waren tot het
goede. Het volk zou dan het best de algemene wil verwoorden. Deze was alleen niet altijd de wil van de meerderheid,
omdat mensen omgekocht of misleid konden worden. Ook vond Rousseau dat elk mens vrij werd geboren en niemand het
recht had met geweld iemand te laten gehoorzamen. Daarom was hij ook tegen de slavernij en het absolute koningschap.
De enige manier voor een goede staat was door middel van een sociaal contract
Directe democratie
Rousseau was voorstander van directe democratie; het volk mocht stemmen en meebeslissen over wetten en andere
maatregelen. Hij besefte wel dat in een groot land als Frankrijk dat niet mogelijk was, en daarom had hij afgevaardigden als
oplossing bedacht. Volgens hem kon de macht ook niet overgedragen worden aan een vorst of volksvertegenwoordigers,
omdat het volk dan slaaf zou zijn van de heerser en er geen sprake meer zou zijn van een echte staat.
Adam Smith en het rationele eigenbelang
Verlichte denkers richtten zich ook op politiek, de belangrijkste is Adam Smith geweest. Smith was tegen het mercantilisme
(hoeveelheid goederen ligt vast, volk moet zoveel mogelijk bemachtigen); hij was van mening dat de overheid zich zo min
mogelijk moest bemoeien met de economie, zodat vraag en aanbod de markt bepaalden. Dit omdat, volgens Smith, ieder
mens op zijn eigen belangen let en daardoor verstandig gaat werken. Uiteindelijk zou dit leiden tot betere producten en
diensten, economische groei en dus meer welvaart.
De publieke opinie en censuur
Tot de 18e eeuw hoefde de politiek zich niks aan te trekken van de mening van het volk, maar dit veranderde toen meer
mensen konden lezen en schrijven. Overal werden verlichte ideeën op basis van geloof, politiek en economie verspreid.
Hierdoor konden vorsten de publieke opinie niet meer zo negeren als eerst. In sommige landen waren er vorsten die veel
macht hadden en hielden zich aan het droit divin. De vorsten lieten boeken en kranten controleren, maar omdat
ambtenaren zelf ook beïnvloed waren werd de censuur niet echt uitgevoerd. Ook tijdens het ancien régime werden er
gewaagde teksten geschreven en gepubliceerd.
Verlicht absolutisme
Sommige vorsten waren wel blij met de verlichte ideeën en namen praktische maatregelen die positief waren voor het land.
Aan de andere kant hielden ze de macht, zo was er niks anders dan het absolutisme mogelijk en zo ontstond er een verlicht
absolutisme. Maar de adel en de kerk was hier fel tegen, waardoor er vaak niet veel veranderd werd in de praktijk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sewijnen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62491 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen