Onderzoek naar de fysieke
activiteit tijdens covid-19
Christelijke Hogeschool Windesheim
Locatie: Zwolle
Opleiding: HBO-V
Vak: onderzoek,
verpleegkundig professional
VPK-PROF3.2.V020
Versie 1
Docent: Yoram Levy Daphne Visser (s1157844),
Britt Heij (s1140636),
Melanie Hofsink (s1142450),
Sam de Vries (s1146504)
19-01-2021
,De inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – Inleiding...........................................................................................................................3
De norm van bewegen........................................................................................................................4
Probleemstelling ................................................................................................................................5
Onderzoeksvraag ...............................................................................................................................5
Deelvragen.........................................................................................................................................5
Hoofdstuk 2 – Methoden en technieken................................................................................................6
Hoofdstuk 3 – Resultaten.......................................................................................................................8
3.1 Resultaten tijdsperiode vóór de intelligente lockdown................................................................8
3.1.1 Werk activiteiten...................................................................................................................8
3.1.2 Reisgedrag...........................................................................................................................12
3.1.3 Recreatieve activiteiten.......................................................................................................13
3.1.4 Sedentair gedrag..................................................................................................................17
3.2 Resultaten tijdsperiode tijdens de lockdown..............................................................................18
3.2.1 Werk activiteiten.................................................................................................................18
3.2.2 Reisgedrag...........................................................................................................................22
3.2.3 Recreatieve activiteiten.......................................................................................................23
3.2.4 Sedentair gedrag..................................................................................................................27
Hoofdstuk 4 – Discussie en conclusie...................................................................................................28
Hoofdstuk 5 – Aanbevelingen...............................................................................................................30
Literatuurlijst........................................................................................................................................31
Bijlagen.................................................................................................................................................32
Bijlage 1 –Beoordelingsformulier.....................................................................................................32
Bijlage 2 – Enquête...........................................................................................................................33
Bijlage 3 – Ruwe data.......................................................................................................................44
Voor de lockdown.........................................................................................................................44
Tijdens de lockdown.....................................................................................................................49
,Hoofdstuk 1 – Inleiding
2020 is een raar jaar voor iedereen. Het is een jaar waarin de pandemie is uitgebroken door het
corona-virus. Wereldwijd kwamen er steeds meer en meer maatregelen. En zo ook kregen wij ermee
te maken. Opeens kregen we online-lessen/colleges. Dit had voor ons persoonlijk als nadeel dat we
minder buiten kwamen en minder gingen bewegen, vooral omdat we zoveel binnen moeten werken.
Normaal gesproken moest je natuurlijk naar school reizen en kreeg je daar al een beetje beweging
mee. Daarnaast moesten ook tijdelijk de sportscholen dicht. Dit zorgde er ook weer voor dat wij
minder beweging kregen. Iedereen weet wel dat beweging erg belangrijk is voor een goede
gezondheid, en dat inactief zijn dus nadelige effecten kan hebben. Hierdoor werden wij wel
nieuwsgierig hoe het dan met de rest van Nederland is. Wij vonden dit een interessant onderwerp en
wilde hier wel meer over weten. Hoe zit dat nou bij andere Nederlanders en Nederlandse studenten?
Sinds half maart 2020 heeft Nederland voor het eerst een intelligente lockdown afgegeven om zo
ongecontroleerde verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Tijdens deze intelligente
lockdown werd vanaf 12 maart een verzoek gedaan aan alle hogescholen en universiteiten om het
onderwijs online aan te bieden in plaats van in grootschalige colleges. In de periode van 16 maart tot
en met 11 mei werden alle scholen gesloten en was in de periode van 16 maart tot en met 29 april
het georganiseerde sport- en beweegaanbod stilgelegd.
Sinds 14 oktober is er in Nederland een tweede gedeeltelijke lockdown afgegeven. Het verzoek aan
de hogescholen en universiteiten om zoveel mogelijk onlineonderwijs aan te bieden was nog steeds
van kracht, al mochten studenten voor bepaalde lessen weer naar school komen als de anderhalve
meter afstand kon worden waar geborgd. Verder geldt er voor iedereen vanaf 18 jaar dat sporten
alleen mag op anderhalve meter afstand en alleen individueel of in teamverband met niet meer dan
vier personen.
Genoeg fysieke beweging staat volgens de richtlijnen gelijk aan 2.5 uur per week matig intensief
bewegen, verspreid over meerdere dagen, twee tot drie keer per week spier- en botversterkende
activiteiten en balansoefeningen bij ouderen. (samengezond.nl, 2020)
Bewegen heeft naast onze gezondheid ook direct invloed op de snelheid waarin we fysiek
verouderen. Er ontstaat een energiecrisis in ons lichaam ten gevolge van te weinig bewegen.
Hierdoor is er meer risico om ziek te worden en vroegtijdig te overlijden. De gevolgen van
bewegingsarmoede op onze gezondheid is onder andere een aantasting van het circadiane ritme
(bioritme) en wordt ons afweersysteem aangetast door het bevorderen van systemische inflammatie
(Greef, M de., 2009).
Door te bewegen blijven je botten ook stevig en stimuleert het de natuurlijke afweer. Dat je afweer
beter wordt komt doordat bewegen de bloeddoorstroming verbetert. Daardoor worden
afweercellen sneller door het lichaam vervoerd en zo ziektekiemen eerder kunnen uitschakelen. Bij
het bewegen is er ook vaak een tijdelijke verhoging van de lichaamstemperatuur. Dit kan de groei
van bacteriën indammen, waardoor het lichaam de infectie beter kan bestrijden (Steinmetz, A &
Leijenhorst, L. 2016)
Genoeg fysieke beweging heeft grote positieve gevolgen voor de gezondheid. Voldoende fysieke
beweging is goed voor het gewicht, bloeddruk, cholesterol, de spieren en botten en
bloedsuikerspiegel. Verder kan voldoende fysieke beweging zorgen voor minder (rug)pijn, minder
vermoeide ogen en minder gewrichtsklachten en geeft het minder kans op darmkanker, borstkanker,
oesteoporose, diabetes type twee, hart- en vaatziekten en valincidenten. Goede fysieke beweging
kan dus de druk op de zorg verminderen. (gezondleven.de, 2020)
3
, Naast de fysieke voordelen van bewegen, is beweging ook goed voor de psychische/emotionele
gezondheid. Voldoende en regelmatig bewegen vermindert psychische klachten, zoals depressiviteit
en angstgevoelens. Dit geldt voor mensen met milde mentale klachten, maar ook voor mensen met
een psychische stoornis. Bij deze groep zijn de positieve effecten zelfs groter (Webmaster Motion,
2020).
Onderzoek toont aan dat sporters minder depressieve klachten hebben, minder stress ervaren en
meer zelfvertrouwen hebben, dan leeftijdsgenoten die niet sporten. Daarnaast hebben sporters ook
betere sociale vaardigheden en hebben meer positieve contacten. Sporten kan iemand meer
zelfvertrouwen geven en structuur in het dagelijks leven (Webmaster Motion, 2020).
‘Sporten kan net zo effectief zijn als antidepressiva’ is wat psychiater Wiepke Cahn ooit zei. Sporten
vergroot de mentale gezondheid en weerbaarheid. Dit komt doordat je tijdens het bewegen
neurotransmitters e endorfine aanmaakt, waardoor je je beter voelt. En op lange termijn versterkt
beweging de wittestofbanen in de hersenen. Dit verbetert je geheugen en brengt chemische
processen op gang die je je beter laten voelen (gids in gezondheid, 2020).
Beweging kan stress tegengaan of verminderen. Vooral nu tijdens de tijden waarin corona de wereld
beheerst kunnen mensen vaker last hebben van stress. Het is dan belangrijk om elke dag actief te
zijn, dit houdt de zorgen en angst tegen. Tijdens het bewegen zet je neurotransmitters aan, raakt het
brein beter doorbloed en voel je je na het bewegen meer ontspannen (gids in gezondheid, 2020).
Ons onderzoek gaat over het beweeggedrag van studenten tijdens de intelligente lockdown.
Studenten kunnen door de gevolgen van de intelligente lockdown minder fysiek onderwijs volgen,
reizen minder met de trein en kunnen niet meer sporten in groepsverband. Uit eerder onderzoek
naar de fysieke activiteit van volwassenen tijdens de lockdown blijkt dat er zelfs een kleine
verhoogde fysieke activiteit was waargenomen (Heukelum, 2020).
Uit het literatuuronderzoek is gebleken dat er echter nog weinig bekend is over de veranderingen in
het beweeggedrag van studenten tijdens de intelligente lockdown. Daarom is het doel van ons
onderzoek om erachter te komen wat er is veranderd in het beweeggedrag van studenten die online
onderwijs volgen tijdens de intelligente lockdown.
De norm van bewegen
Op de site van Rijksoverheid (Rijksoverheid, z.d.) staat het volgende over de norm van bewegen:
“Minstens 150 minuten per week matig intensieve inspanning. Bijvoorbeeld door te zwemmen,
wandelen of fietsen.” Hierbij staat ook dat beweging overgewicht tegengaat en je zo blessures kunt
voorkomen.
De hartstichting (Hartstichting, z.d.) geeft op hun site de volgende norm aan: “Volwassenen: Beweeg
minimaal 2,5 uur per week matig intensief en kinderen: beweeg elke dag minstens 1 uur”.
De studenten aan wie wij de enquête willen sturen hebben over het algemeen een leeftijd van boven
de 18, dus wij hanteren de norm van Rijksoverheid (150 minuten per week matig intensieve
inspanning).
4
