TRV College 2
Waarom is TRV belangrijk?
Amerika: typische angst voor een grote overheid. Angst voor Big Government -> komt door de
revolutie van vroeger. Strijd tegen overheidsbemoeienis.
Federalist papers: Gedachten over de inrichting van de amerikaanse staat en daarmee de
amerikaanse constitutie.
If men were angels, no government would be necessary. If angels were to govern men, neither
external nor internal controls on government would be necessary.”
-> Mensen maken misbruik van situaties en bevoegdheden. Daar is een government voor
nodig.
Daarnaast heb je ook een overheid nodig die de burger beschermd tegen diezelfde overheid.
Madison, Hamilton, Jay: Checks and Balances
- Wetgevende macht in toom houden
- Compleet verweven in de Amerikaanse constitutie
- Countervailing powers met verschillende ‘bronnen’
- Media, individuele burgers; bronnen buiten de staat
- Compound republic: verdeling van macht over ‘bestuurslagen’
- 1. Machtsdeling: deling van machten tussen verschillende organen (centraal,
nationaal en staten -> eigen autonomie)
- 2. Machtsscheiding: uitvoerende macht, wetgevende macht, rechtsprekende
macht van Montesquieu
- Deling + scheiding is compound republic
In the compound republic of America, the power surrendered by the people is first divided between two
distinct governments [NK: federale overheid en staten] [machtsdeling], and then the portion allotted to
each subdivided among distinct and separate departments [NK: that is, governor, legislator, cabinet, state
court, etc.] [machtenscheiding].
Montesquieu: Trias politica
- Machtenscheiding
Machtenscheiding staatsmacht = trias
Machtsdeling = compound republic, verdeling van macht binnen 1 van de staatsmachten
Controle op macht = checks van buiten de staatsmacht (Media, burgers, maatschappelijke
organisaties)
Machtsevenwicht of tegenmacht = balances of countervailing powers
Vier perspectieven op waarom TRV nodig is (Mulgan, Bovens en Schillemans):
1. Rechtsstatelijk perspectief: tegengaan van machtsconcentratie en corruptie. Checks and
balances
, 2. Democratische perspectief: rekenschap, maakt democratische controle mogelijk,
volkssoevereiniteit. Feedback vanuit het volk.
3. Cybernetische perspectief: maakt leren mogelijk. Evaluatie.
4. Bestuurlijk perspectief: bijdrage aan legitimiteit (steun en vertrouwen). Perspectief vanuit
bestuurder; die hoopt steun en vertrouwen te winnen.
Historische achtergrond TRV
1. Terugtrekkende beweging van de overheid vanaf de jaren 80
a. Streven naar efficiency en doelmatigheid
b. Scheiding van beleid en uitvoering: grotere rol voor ‘uitvoering op afstand’ (ZBO)
c. Privatisering
= New Public Management
Aandacht voor:
- Vraagstukken van aansturing en verantwoordelijkheid
- Toename extern en intern van opdrachtgever-opdrachtnemer(achtige) organisaties’
- Prestatie-afspraken en prestatie-indicatoren. (service level agreements)
- Meten is weten
- Verantwoording en toezicht, met name door onafhankelijke toezichthouders
Toezicht plakken in het proces door middel van onafhankelijke organisaties.
2. Fragmentatie van de overheid / de politieke verantwoordelijkheid
Tijd en plaats-onafhankelijkheid:
- geldhandel
- kennis
- productie en distributie (logistiek)
- milieuvraagstukken
a. Internationalisering van handel
b. Europeanisering
c. Verzelfstandiging, marktwerking, decentralisatie
d. Publiek - private samenwerking, netwerken
Dit Leidt tot
- Waar blijft de ministeriële verantwoordelijkheid
- Waar richt het toezicht zich op
- Wie verantwoordt zich aan wie en waarover
- Van resultaatverantwoordelijkheid naar proces- en systeemverantwoordelijkheid
3. Toenemende maatschappelijke eisen t.a.v. transparantie, zeggenschap en
maatschappeljike verantwoordelijkheid
Als gevolg van: burger als kritische klant, schandalen, toegenomen ict
mogeljikheden: controle is eenvoudiger
-> meer aandacht voor goed bestuur, verbreding van de puiblieke verantwoording, meer
aandacht voor ‘open data’ en ‘real time monitoring’ (als burger actief toezicht houden)
, Verantwoording
Verschillende vormen verantwoording: publiek, professioneel, rechterlijk, financieel
-> Kameleon begrip
Bovens: “Een sociale relatie tussen een actor en een forum, waarbij de actor zich verplicht voelt
om informatie en uitleg te geven over zijn optreden, het forum nadere vragen kan stellen, een
oordeel uit kan spreken en dit oordeel consequenties kan hebben voor de actor.”
Drie fasen van verantwoording:
1. Informatie verstrekken door actor
2. Nadere vragen stellen door forum
3. Beoordeling door forum, eventueel gevolgd door sancties
(Minister verantwoording aan kamer. Minister enige verantwoording richting media, maar
sancties onduidelijk en informeel)
Kanttekening Bovens:
“A is accountable with respect to M when some individual, body or institution Y, can require A to
inform and explain/justify his or her conduct with respect to M.” (Philp)
Niet alleen verplicht voelen, maar de mogelijkheid tot het afdwingen van verantwoording.
Toezicht
“In de meest algemene definitie is toezicht het verzamelen van informatie, het beoordelen van
die informatie en de besluitvorming over een eventuele interventie om het normconforme
gedrag af te dwingen.”(De Ridder, 2005)
•Spiegelbeeld van verantwoording (maar dan perspectief forum)
•Ook drie fases/aspecten
•Interventiemogelijkheid is essentieel
Accountability
“The concept of accountability implies potentiality (accountability), the possibility of being called
and held to account. Someone can therefore be accountable without actually being called to
account.”
Is het mogelijk om iemand tot verantwoording te roepen? Kan het?
Verantwoording is het actief afleggen van rekenschap
Accountability = toestand
Verantwoording = proces
