Ontwikkelingspsychologie
Hoofdstuk 1
Psychologie = beschrijven en verklaren van het menselijk gedrag
Biopsychologie = nadruk op lichamelijke, biologische processen
Sociale psychologie = richt zich op de mens als groepslid
Klinische psychologie = kijkt naar afwijkend gedrag
Ontwikkelingsproces = aaneenschakeling van verandering
Ontwikkelen = het doorlopen van een reeks toestanden
Ontwikkeling -> rijping, verandering en vooruitgang
- Verandering is nodig om van de ene toestand in de ander te komen
- Rijping impliceert verandering en vooruitgang op twee niveaus
o Groei -> klein naar groot
o Differentiatie -> eenvoudig naar complex
- Ook leren is van belang. Verwijst naar het verwerven van kennis en vaardigheden d.m.v. ervaring
Ontwikkeling is een reeks progressieve veranderingen die tot hogere niveaus van differentiatie en
functioneren leiden
Een belangrijk element in de ontwikkelingspsychologie is TIJD
1. Baby periode 0-1
o Zolang het nog niet loopt
o Ontwikkelingstempo hoog (motoriek)
o Geheel afhankelijk van zorg en bescherming
o Eerste gehechtheidsrelatie
2. Peuter periode 1-4
o Nieuwe ervaringen zorgen voor toename verkenningsmogelijkheden en leerervaringen
o Taalontwikkeling zorgt voor toename sociale en communicatieve eigenschappen
o Egocentrisme
3. Kleuter periode 4-6
o Kleuter is al meer op een ander gericht -> sociale ontwikkeling neemt toe
o Rijke fantasie
o Spelend leren
4. School periode 6-12
o Cognitieve ontwikkelt
o Sociale contacten brede zich uit
5. Adolescentie periode 12-18
o Puberteit
o Ontwikkeling seksualiteit en volwassenheid
o Identiteitsontwikkeling
,Met levensloop ontwikkeling wordt doorgaans de psychologische ontwikkeling tijdens het gehele
leven bedoeld, dus ook kinder en jeugdjaren.
Met ontwikkelingspsychologie worden alleen de kinder en jeugdjaren beschreven.
Ontwikkelingswetenschappers (verlichte filosofen)
1. Locke
o Elk kind is onbeschreven blad
o Strike opvoeding met als gevolg zelfdiscipline en vorming van geest
Lockes Tabula Rasa theorie is de voorloper van het behaviorisme
2. Rousseau
o Aangeboren goedheid
o Het zelf ontdekken door nieuwsgierigheid en energie
Eerste onderzoek naar kinderen door Darwin om steun voor evolutietheorie te vinden.
Babybiografieën -> observeren, noteren en interpreteren. (niet betrouwbaar)
Correlatie = het verband van de ene eigenschap met de ander
Operationaliseren = het vertalen van de eigenschap zodat er meetbare gegevens aan gekoppeld
kunnen worden.
Een meeting moet…
- Betrouwbaar zijn = de meting levert ongeacht het tijdstip of persoon hetzelfde resultaat.
- Valide zijn = als het meetresultaat daadwerkelijk iets zegt over de eigenschap die men beoogt te
meten.
Onderzoekstechnieken
1. Dwarsdoorsnede onderzoek
o Gemakkelijk te realiseren
o Op ÉÉN moment worden kinderen met verschillende leeftijden (verschillende cohorten)
gemeten
o Cohorteffect = de invloed die specifieke, tijdsgebonden maatschappelijke gebeurtenissen op
een cohort kunnen hebben
o Geen individuele ontwikkeling te traceren
2. Longitudinaal onderzoek
o Het gedrag van kinderen op minstens TWEE verschillende tijdstippen wordt gemeten
o Kostbaar, tijdrovend en stuit op praktische problemen
Meetinstrumenten
Open interview = vragen worden geleid door antwoorden
Gesloten interview = vaste reeks vragen die in dezelfde volgorde gesteld worden
,Objectiviteit = bereikt men wanneer de verzamelede onderzoeksgegevens geheel recht doen aan het
object van onderzoek en niet beïnvloed worden door onderzoekers of instrumenten
Hoofdstuk 2
Nature VS Nurture
Nature = gedrag en ontwikkeling is bepaald door aangeboren en biologische factoren (aanleg)
Nurture = gedrag en ontwikkeling is bepaald door omgevingsfactoren (leren/omgeving)
Psychoseksuele ontwikkeling FREUD (nature)
Jonge kinderen beschikken over seksuele energie. Freud onderscheidt verschillende
ontwikkelingsfase/stadia van kinderen.
1. Orale fase 0-1 jaar:
o Zuigen en eten
o Eerste liefdesobject is moeder
o ES = driften baby zo spoedig mogelijk bevredigen -> buitenaf
o Mond -> erogene zone
2. Anale fase 1-3 jaar:
o Verlangens van kind botsen met verlangens ouder
o ICH (ego) = ervaren dat je driften beter kunt beteugelen. Driften worden omgezet tot gedrag
dat omgeving wil zien. -> bemiddelaar
o Anus -> erogene zone
3. Fallische fase 3-6 jaar:
o Peuters en kleuters beleven prettige gevoelens door masturbatie
o Kind voelt aangetrokken tot ouder ander geslacht. En andere ouder is rivaal.
o Castratieangst = vrees dat vader penis zou afnemen
o Oedispuscomplex = innerlijk conflict van een jongen
o Elektracomplex = innerlijk conflict van een meisje
o Penisnijd = voor meisjes missen van penis
o UBER-ICH (super-ego) = mens heeft niet alleen sturing nodig van buitenaf, maar dient ook
een innerlijke rechter te staan. -> innerlijk
o Genitale gebied -> erogene zone
4. Latentie fase 6-12 jaar:
o Vooral sociaal en cognitief ontwikkelen
o Latent = onzichtbaar aanwezig of sluimerend
5. Genitale fase na 12 jaar:
o Puberteit
o Bereidt voor op volwassenheid
, Cognitieve ontwikkelingsmodel PIAGET (nature)
Het gedrag van kinderen in een bepaalde leeftijdsfase is een weerspiegeling van hun denk- en
kennisniveau. Piaget beschouwde intelligentie als een levensfunctie van de mens die hem in staat
stelt zich aan de eisen van de omgeving aan te passen. De bouwstenen van de intelligentie zijn
schema’s/cognitieve structuren.
Schema = flexibele actie- of gedachtenpatroon dat bedoeld is om vat te krijgen op een ervaring.
-> denken begint met doen!
1. Assimilatie = proces waarin nieuwe ervaringen worden geïnterpreteerd door bestaande
schema’s. Het aanpassen/interpreteren van nieuwe ervaring zodat ze passen binnen het schema.
-> als de karbonade niet in de pan past, assimileren we en snijden we er een stuk vanaf.
2. Accommodatie = proces waarin onder invloed van nieuwe ervaring onze oude schema’s worden
verander. Schema wordt aangepast dat de ervaring erin opgenomen kan worden. -> de
karbonade in een grotere pan bakken.
Adaptie = assimilatie en accommodatie wisselen elkaar af. Adaptie heeft als doel een staat van
evenwicht te handhaven of te herstellen. Accommodatie en assimilatie stellen het kind in staat de
wereld om hem heen te begrijpen.
Piaget heeft zich beziggehouden met het cognitieve probleemoplossend denken. -> sociale cognitie
De leertheorie -> behaviorisme (nurture) -> Pavlov, Watson, Skinner, Bandura
De leertheorie stelt dat het merendeel van het menselijke gedrag, aangeleerd is. Leren = blijvende
gedragsveranderingen als gevolg van opgedane ervaring.
Black-box model = Input en output is van belang, maar de wijze van het leerproces is niet relevant.
leren doe je door ervaring, zien, horen en mee te maken. -> het heeft niet te maken met inzicht.
De leertheorie maakt geen onderscheid tussen mens en dier
-> nadenken is geen observeerbaar gedrag en daarom onbelangrijk om te verklaren (black-box)
1. Klassieke conditionering WATSON – PAVLOV (nurture)
Watson was geïnspireerd door Pavlov, die honden aan het kwijlen kreeg door een bel. Hierbij
staat de stimulus-respons relatie centraal.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkelemmen01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.