Samenvatting van alle colleges uit blok 1.2 & 1.3 en het gastcollege van logopedie. Compleet met voorbeelden.
LET OP: niet aanschaffen als je tijdens de lessen meeschrijft.
NEDERLANDS 1.2
LES 1
TAALKUNDIGE BEGRIPPEN:
1. Foneem
2. Grafeem
3. Syllabe
4. Morfeem
Foneem; spraakklank (horen)
/kus/ -> /k/ /u/ /s/
- Als je 1 foneem verandert heb je een andere betekenis.
/mos/ ➞ /m/ /o/ /s/
/baard/ ➞ /b/ /aa/ /r/ /t/
/Stoep/ ➞ /s/ /t/ /oe/ /p/
/lepel/ ➞ /l/ /ee/ /p/ /o/ /l/
Grafeem; enkele letters of een letter combinatie waarmee wij fonemen op schrift
weergeven (schrijven)
Gesproken woord Foneem Grafeem Letters
/kat/ /k/ /a/ /t/ k-a-t k-a-t
/doek/ /d/ /oe/ /k/ d-oe-k d-o-e-k
/uil/ /ui/ /l/ ui-l u-i-l
/schip/ /s/ /ch/ /i/ /p/ s-ch-i-p s-c-h-i-p
/bureau/ /b/ /uu/ /r/ /oo/ b-u-r-eau b-u-r-e-a-u
Problemen bij het alfabet;
Lastig om fonemen te herkennen en het juiste grafeem te noteren. Kind
schrijft /bir/ ipv /beer/
Lettercombinaties zijn niet duidelijk
De /u/ klank kan op 5 verschillende manieren worden geschreven; koppeling
foneem en grafeem is niet altijd hetzelfde
Syllaben; klanken die bij een opgedeelde uitspraak van woorden als 1 groep worden
uitgesproken (horen). Dit is niet hetzelfde als een lettergreep.
Woord Syllaben Lettergreep
Bakfiets /bak/ /fiets/ Bak-fiets
Bakker /ba/ /kur/ Bak-ker
Paddenstoel /pa/ /dun/ /stoel/ Pad-den-stoel
LES 2
Morfeem; hiermee kan je woorden uitbreiden en van betekenis laten veranderen.
Kast Red Aard
Koel-kast Red-t Aard-ig
Koel-kast-je Ge-red On-aard-ig
Koel-kast-je-s Red-(d)ing On-aard-ig-heid
‘d’ heeft geen betekenis
maar voor de correcte
spelling staat hij daar. Moet
tussen haakjes.
Vrij morfeem; kan als los woord voorkomen en is niet verder op te splitsen in
betekenisvolle delen.
Gebonden morfeem; geen los woord, voor- en achtervoegsels
, Groen + er
Ont + groen + ing groen = vrij morfeem, andere zijn gebonden
4 PRINCIPES;
1. Fonologisch principe; de klank bepaalt de spelling
2. Morfologisch principe; de vorm bepaalt de spelling
3. Etymologisch principe; herkomst bepaalt de spelling
4. Syllabisch principe; korte of lange klank van een syllabe bepaalt de spelling
Fonologisch principe;
- Woorden die je precies zo schrijft als ze klinken
- Basisprincipe van onze spelling
- Elk foneem wordt door het daarbij passend (afgesproken) grafeem geschreven
- Het bevat alleen fonemen die maar op 1 manier geschreven kunnen worden
Deze woorden zijn klankzuiver
Morfologisch principe;
Bij woorden die vanuit dit principe worden geschreven, wordt een morfeem altijd op
dezelfde manier gespeld, ongeacht de klank ervan.
Dit principe valt ineen in 2 regels;
1. Regel van gelijkvormigheid;
We schrijven een woord altijd in elke samenstelling op dezelfde manier
Hond
Hond je
Hond enleven
2. Regel van overeenkomst
Als woorden op dezelfde manier zijn gevormd, worden de gebonden morfemen
ook op dezelfde manier geschreven.
Ik werk
Hij werkt
Wij werken
LES 3
Etymologisch principe;
Bij woorden die onder dit principe vallen, is de herkomst bepalend voor de spelling. Dit
kan onze eigen taal zijn (hij of hei) of een vreemde taal. Het zijn woorden die niet gespeld
worden door middel van een klank of regel.
- Zijn afkomstig uit een andere taal
- Bevatten ij/ei, au/ou, g/ch
- Zijn afwijkend geschreven (erwt)
Syllabisch principe;
Spelling is te verklaren vanuit de syllaben in een woord;
- Een korte of lange klank aan het eind van een syllabe bepaalt de spelling
- 2 regels;
1. Verenkelingsregel
2. Verdubbelingsregel
SPELLINGSSTRATEGIEËN
= manieren die een speller gebruikt om tot de juiste schrijfwijze van een woord te komen.
- Directe spellingsstrategie; schrijfwijze is geautomatiseerd.
- Indirecte spellingsstrategie;
1. Fonologische spellingsstrategie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper alyssa2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
