Het is een samenvatting van hoofdstuk 3 tot en met hoofdstuk 8 van het vak psychosociaal handelen, onderdeel sociologie in de ergotherapie. Het boek is samengesteld door David van Bunder, docent aan HoGent. Dit vak wordt gegeven in het tweede semester van eerste jaar bachelor in de ergotherapie.
Hoofdstuk 3: cultuur
3.1 Wat is cultuur?
= wijzen van denken, de wijzen van handelen en de materiële objecten die in combinatie de
levenswijze van een volk vormen
= systeem van waarden, opvattingen, gewoonten en objecten die onze manier van leven
bepalen
verschillen in samenlevingspatronen en opvattingen over samenleven bij verschillende
groepen
niet over het product van een individu maar van een groep cultuur
- Immateriële cultuur
= door de leden van een samenleving ontwikkelde ideeën, variërend van
kunstuitingen en tot mediatie
- Materiële cultuur
= materiële objecten gecreëerd door de leden van de samenleving, variërend van
bankstellen tot ritssluitingen
Cultuur en samenleving
Samenleving
= de mensen die in een bepaald gebied leven en een bepaalde cultuur delen
kunnen niet los van elkaar staan
Beïnvloeding
- wat we doen
- wat we denken en voelen
= elementen die we (vaak maar ten onrechte) als eigenschappen van de menselijke
natuur beschouwen
Voorbeelden
- Braziliaanse regenwouden: menselijke natuur = agressief
- Maleisië: leven als uiterst vreedzaam volk
- Europa en Japan: nadruk op presteren en hard werken
- De leden van de Europese samenleving hechten meer waarde aan individualisme dan
de leden van de Japanse samenleving, die meer waarde hechten aan collectieve
harmonie
Cultuurshock: Bruno Latour
Gezien de bestaande culturele verschillen en de neiging van mensen om hun eigen manier
van leven als ‘normaal’ te beschouwen, is het geen wonder dat we vaak een cultuurshock
krijgen.
Cultuurshock
= een gevoel van desoriëntatie als we met een ons onbekende levenswijze geconfronteerd
worden
we kunnen in onze eigen samenleving een cultuurshock ervaren, maar de meeste interne
cultuurschokken ervaren we in andere landen.
,Gevolg van gebrek aan instincten
- Verschillen in bepaalde culturen zijn het gevolg van het feit dat we culturele wezens
zijn die zich met elkaar verenigen om een eigen levenswijze te creëren grote
creatieve vermogens
- Alle andere levende wezens gedragen zich waar ook ter wereld hetzelfde, omdat hun
gedrag bepaald wordt door instincten, biologische programma’s waarover zij geen
enkele zeggenschap hebben
alleen de mens vertrouwt, met het oog op zijn voortbestaan, op zijn eigen cultuur en
niet op zijn instincten
(3.1.1 geschiedenis: cultuur en intelligentie)
- Dinosaurussen
- Als deze enorme wezens van de aardbodem verdwenen waren = primaten
o Belang = ze hebben in verhouding tot de omvang van hun lichaam de grootste
hersenen van alle levende wezens
o Volgens 2 verschillende lijnen evolueren
Lijn van menselijke soort
Lijn van de apen, onze naast verwanten
- Onze voorouders klommen uit bomen en belandden in het hoge gras
o Ze gingen rechtop lopen
o Ontdekten de voordelen van het jagen in groepen
o Gingen vuur, gereedschap en wapens gebruiken
o Bouwden eenvoudige nederzettingen
o Maakten hun eigen kledij
- Cultuur = primaire overlevingsstrategie
- Homo sapiens
o Door grotere hersenomvang kwam de ontwikkeling van de cultuur in een
versnelling
o Dat blijkt uit de vele vormen van gereedschap en de grottekeningen die uit
deze periode stammen
- Bouw van permanente nederzettingen en de ontwikkeling van gespecialiseerde
beroepen
- De plaats van de biologische krachten die wij instincten noemen, werd ingenomen
door een meer efficiënte overlevingsstrategie
= de natuurlijke omgeving aanpassen aan onze doelen
- Sinds die tijd heeft de mens zijn wereld talloze malen vormgegeven en weer
veranderd
- Nu = fascinerende culturele diversiteit die onze wereld kenmerkt
(3.1.2 hoeveel culturen?)
- Taal is 1 van de indicatoren voor het bestaan van een cultuur
- Deskundigen stellen dat er wereldwijd gezien bijna 7000 talen bestaan evenveel
verschillende culturen, omdat een taal een belangrijk cultuurelement is
- Maar het aantal talen neemt af en ongeveer de helft van de levende talen wordt
door minder dan 10 000 mensen gesproken
- Deskundigen verwachten dat er komende decennia nog honderden talen zullen
verdwijnen
,(Redenen van het verdwijnen van de wereldwijde culturele diversiteit)
- De voortschrijdende communicatietechnologie
- De toegenomen internationale migratie
- Groeiende wereldeconomie
3.2 cultuurelementen
- Mensen en andere levende wezens worden zich gewaar van hun omgeving
- Maar wij geven onze omgeving betekenis
= cultuur bestaat uit:
3.2.1 Symbolen
= tekens waarvan de betekenis gedeeld wordt door leden van eenzelfde cultuur
= een verschijnsel dat een bepaalde betekenis heeft die door mensen met dezelfde
culturele achtergrond herkend wordt
Voorbeelden
Een woord
Geluid van een fluitje
Een zwaailicht
Een muur vol graffiti
En geheven vuist
Kenmerken
Het menselijk vermogen om symbolen te creëren en te manipuleren kent
geen grenzen
Een eenvoudige handeling (symbool: knipoog) kan meerdere betekenissen
hebben
Samenleving creëert voortdurend nieuwe symbolen
Vaak worden symbolen vanzelfsprekend aangenomen
= we worden ons weer bewust van de betekenis van een symbool als het op
een ongebruikelijke manier wordt gebruikt
Bv: als tijdens een politieke demonstratie de nationale vlag wordt verbrand
We worden ons ook weer bewust van de invloed van symbolen als we met
ons onbekende cultuur te maken krijgen
Cultuurshock: niets anders dan het onvermogen om de betekenissen van een
vreemde omgeving te begrijpen = we voelen ons verloren, geïsoleerd en soms
angstig als we de symbolen van een cultuur niet begrijpen
Een symbool kan ook binnen dezelfde cultuur verschillende betekenissen
hebben
, 3.2.2 Taal
= vormt de kern van een symbolenstelsel
= een systeem van symbolen dat mensen in staat stelt om met elkaar te
communiceren
via alfabetten
Cultuuroverdracht
= het proces waarmee een generatie een cultuur doorgeeft aan de volgende
generatie of aan mensen elders
taal is de sleutel waarmee de kennis die eeuwenlang verzameld is,
ontsloten kan worden
Stimuleren onze verbeeldingskracht
= we kunnen symbolen op andere wijzen met elkaar in verbinding brengen en
nieuwe mogelijkheden bedenken
Door de taal zijn wij de enige levende wezens die zich van zichzelf bewust zijn,
die hun beperkingen en hun sterfelijkheid kennen en die kunnen dromen van
een betere toekomst
(Creëert taal de werkelijkheid?)
Elke taal heeft zijn eigen symbolen die de bouwstenen van de werkelijkheid
vormen
Elke symbolensysteem kent woorden of uitdrukkingen die in geen enkel ander
systeem voorkomen
Elke taal koppelt bepaalde symbolen aan bepaalde gevoelens
(Sapir-Whorfthese)
= mensen zien en begrijpen de wereld door het culturele perspectief van de taal
het standpunt wordt tegenwoordig ingenomen dat we de werkelijkheid door
middel van symbolen vormgeven, maar dat niet gebleken is dat de taal de
werkelijkheid determineert op de manier van Sapir-whorfthese.
nog steeds zijn er sociologen die uitgaan van de construerende betekenis van
taal
= gedachten die worden uitgesproken in verschillende talen, voelen verschillen
3.2.3 Waarden
= cultureel gedefinieerde standaarden waarmee mensen bepalen wat wenselijk,
goed en mooi is en die algemene richtlijnen voor het maatschappelijk leven fungeren
= waarden zijn abstracte maatstaven voor wat goed en slecht is
= de diepliggende normen aan de hand waarvan mensen met een
gemeenschappelijke culturele achtergrond beslissingen over hun manier van leven
nemen
waarden zijn algemene beginselen die ten grondslag liggen aan overtuigingen
De kernwaarden van de westerse wereld
a. Gelijke kansen
= samenleving moet iedereen de mogelijkheid bieden om zich in
overeenstemming met zijn talenten en inspanningen te ontwikkelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisegesquiere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
