In deze mega samenvatting wordt de hele eindexamen stof van geschiedenis behandeld: tijdvak 5/10 + hc britse rijk, hc duitsland en hc nederland. Ook de Kenmerkende aspecten worden hierin uitgelegd. Deze samenvatting is perfect. Met het leren van deze heb je gegrarandeerd alle stof die je moet kenne...
Geschiedenis eindexamen tv5-10 +hc
Nederland, Hc Duitsland en Hc Britse
Rijk
Tijdvak 5 tijd van de ontdekkers en hervormers (1500-
1600)
Kenmerkend aspect: Begin Europese overzeese expansie
Deze periode wordt ook wel de renaissance genoemd. Wedergeboorte dus. Deze periode werd ook
wel gekenmerkt door ontdekkingsreizen. Er waren verschillende redenen om op ontdekkingsreis te
gaan:
1. Handel
2. Verspreiding van Christendom
3. Wetenschap en nieuwsgierigheid
Portugal en Spanje begonnen als eerste met deze ontdekkingsreizen. De bekendste 2
ontdekkingsreizigers waren Bartolomeu Dias en Christoffel Colombus. De Spanjaarden veroverde
met veel geweld allerlei gebieden, zo kwam heel centraal-Amerika onder Spaans gezag te vallen.
West-Europese landen kregen controle door kolonisatie. Portugal en Spanje werden de politieke
macht van Europa.
Kenmerkend aspect: renaissance
Tijdens de renaissance veranderde het wereldbeeld, de mens kwam meer centraal te staan en men
werd meer individualistisch.
Vanuit de samenleving kwam er steeds meer kritiek op de kerk. Vóór de renaissance stonden vooral
de kerk en het geloof centraal, maar tijdens de renaissance veranderde dit. Het humanisme
ontstond. Dit was een stroming die zich richtte op het individu. Het humanisme ontstond in 1450 in
Italië en werd verspreid door de boekdrukkunst.
Daarnaast veranderde het wereldbeeld van mensen, door het perongeluk ontdekken van Amerika,
besefte veel mensen dat het bestaande wereldbeeld vaak niet klopte.
Ook veranderde het wetenschappelijk denken. Mensen gingen alles bekijken vanuit het verstand en
herontdekten zo oude geschriften uit de tijd van de Grieken en Romeinen en gingen dit kritisch
bekijken.
Ontdekkingsreizen droegen dus bij aan het nieuwe wereldbeeld: er werd steeds meer bekend hoe de
wereld er precies uitzag.
Kenmerkend aspect: Hernieuwde oriëntatie op klassieke erfgoed
Ook de kunst veranderde en werd geïnspireerd op de Grieken en Romeinen. Alles werd zo realistisch
mogelijk gemaakt.
Kenmerkend aspect: Protestantse reformatie
Door het veranderde mens- en wereldbeeld wilde mensen terug naar het oude zuivere geloof.
,Tijdens de renaissance ontstond er een splitsing van de Christelijke kerk in een rooms-katholieke kerk
en een protestantse kerk. Deze splitsing werd ook wel de reformatie genoemd.
3 personen stonden centraal in deze reformatie:
1. Erasmus: hij was een humanist die kritisch over de kerk schreef. Hij vond dat het echte geloof
te vinden was in de bijbel alleen.
2. Luther: luther vond de bijbel zo belangrijk dat deze in de volkstaal verspreid moest worden.
Hij vond dat er in de katholieke kerk veel misstanden waren. Hij had kritiek op de
aflaathandel en het teveel geld hebben.
3. Calvijn: hij vond dat vorsten niets te zeggen hadden over de kerk.
Kenmerkend aspect: Nederlandse opstand
In 1515 was Karel V de koning van de Nederlanden. Hij was ook landsheer van Frankrijk, Duitsland en
Spanje. Hij voerde een centralisatiepolitiek. Ook voerde hij een erg strenge godsdienstpolitiek: door
ketters te vervolgen wilde hij het protestantsisme bestrijden.
In 1555 werd Filips II koning van de Nederlanden. Hij ging door met deze centralisatiepolitiek. Filips II
verliet de Nederlanden en de Spaanse Margaretha van Parma werd de landvoogdes. Een
landvoogdes is de plaatsvervangster van de koning in een bepaald gebied.
Veel mensen waren boos omdat ze veel belastingen moesten betalen, ze hadden beperkte privileges
en ze hadden geen godsdienstvrijheid. De stadhouder Willem van Oranje werd de leider van dit
verzet. Hij stond vooral voor godsdienstvrijheid.
De edelen overhandigde in 1566 een smeekschrift aan Margaretha van Palma, hierin vroegen ze de
kettervervolgingen te stoppen en de oude privileges te respecteren. Margaretha stemde hiermee in.
Hierdoor durfden Calvinisten bijeenkomsten te houden in de open lucht. Vanuit een van deze
‘’hagenpreken’’ ontstond de Beeldenstorm in 1566.
Als reactie hierop stuurde Filips II de Spaanse hertog van Alva naar de Nederlanden, om orde te
stellen.
Willem van Oranje was gevlucht naar Duitsland en vormde een leger om tegen Alva en de
Spanjaarden te vechten.
Spaanse schatkist bijna leeg spaanse leger trekt weg naar rijke vlaamse handelsstelen en
plunderen daar bevolking daar boos en ook tegen spanje keren pacificatie van Gent
/Unie van utrecht: regel dat de 17 gewesten allemaal in opstand komen tegen Spanje.
Calvijn zei dat je in opstand mocht komen tegen een vorst die niet naar je luisterde op
geloofsgebied, en dit deden ze. In de Act van Verlatinghe zetten ze Filips II af.
De Nederlanden wordt een republiek zonder koning.
In de Vrede van Münster herkent Spanje voor het eerst de afhankelijkheid van Nederland!!!!!
De republiek der zeven verenigde Nederlanden is ontstaan.
Tijdvak 6 tijd van de regenten en vorsten (1600-1700) /
gouden eeuw
Kenmerkend aspect: absolutisme
In Nederland lag de macht bij de rijke burgers, de regenten dus. In Frankrijk was dit anders. Lodewijk
XIV was de koning van Frankrijk van 1643 tot 1715 hij was daar de absolute vorst. Dit hield in dat hij
alles alleen besloot, en zelf boven de wet en alles stond. Ook iedereen MOEST katholiek zijn.
, Hij had vele ideeën, hij wilde dat Frankrijk uitblonk in wetenschap en kunst. Dit al kostte veel geld. hij
wou hierdoor zo veel mogelijk export, en zo min mogelijk import. Hij gebruikte voor zijn macht het
driot divin: het goddelijke recht. Hij verklaarde hierbij zijn macht van God te hebben gekregen.
Hierdoor mocht niemand tegen hem in opstand komen, en werd hij gesteund door de kerk, die door
hem verschillende privileges kreeg.
Kenmerkend aspect: de gouden eeuw
Van 1625 tot 1675 was de Republiek een wereldmacht door de leidende centrale positie in de
wereldeconomie. De 17e eeuw werd voor de Nederlanden ook wel de gouden eeuw genoemd.
Er waren verschillende redenen voor deze voorsprong van de Nederlanden:
De natuurlijke ligging aan waterroutes
De handelscontacten over de wereld , de VOC en de WIC
Goede scheepsbouw
Vruchtbare platteland en steden
Hoge opleidingsniveau van de bevolking’
Etc.
In de Republiek was er geen sprake van een vorst, maar lag de macht in de handen van de rijke
burgers.
Alle aparte gewesten hadden een zelfstandig bestuur: de Gewestelijke staten.
Als ze iets samen moesten oplossen, kwamen ze bijeen in de Staten-Generaal. Waar alle
vertegenwoordigers samenkomen. De voorzitter van de Staten van Holland was de raadspensionaris.
Deze onderhield het contact met het buitenland.
Kenmerkend aspect: begin van de wereldeconomie
Tussen 1600 en 1700 werden vele zeereizen ondernomen. Er werden handelscontacten en
handelsroutes aangelegd over zee tussen Europa, Afrika, Azië en Amerika. Er begon voor het eerst
een wereldeconomie te ontstaan.
Deze reizen leverden super veel winst op, totdat ze in de Nederlanden concurrentie kregen, wat
ervoor zorgde dat de winsten daalden. Hierdoor werd de VOC opgesteld, dat een handelsmonopolie
kreeg. De grootste concurrent van de VOC was de EIC.
In 1621 werd de WIC opgericht die zich bezig hield met specerijhanden vanuit indië, ze hielden zich
bezig met de driehoekshandel met slaven.
Er kwam een handelskapitalisme op: het investeren van je winst om nog meer winst te creeëren.
Kenmerkend aspect: de wetenschappelijke revolutie
Wetenschappelijke kennis kwam in de 17e eeuw tot stand door redeneren, waarnemen en
experimenteren. Er kwamen vele doorbraken voor natuurkunde, wiskunde en sterrenkunde. De
overheid supporte ook de wetenschap door tijdschriften en acedemies.
Er werd altijd gedacht dat de aarde het middelpunt van ons zonnestelsel was. Copernicus twijfelde
hier aan, maar niemand geloofde hem. Maar zijn idee werd ondersteund door de uitvinding van de
telescoop van galileo. Hij kwam hierdoor wel in conflict met de rooms-katholieke kerk, omdat hun
nogsteeds de aarde als middelpunt zagen.
Met de ontdekking van Copernicus begon de wetenschappelijke revolutie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisedevree. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,29. Je zit daarna nergens aan vast.
