Chemie van het leven
Paragraaf 14.2 ‘Koolhydraten’
Koolhydraten
Koolhydraten (sachariden/suikers) hebben 5 of meer C-atomen en minstens 3 OH-groepen. Zij
worden gevormd uit water + koolstofdioxide Zuurstof + koolhydraat.
Monosachariden en hun structuur
Monosachariden bestaat uit een één ringvormige eenheid van 5/6 C-atomen zoals glucose/
druivensuiker (C6H12O6). De koolstofatomen zijn hierin asymmetrisch. De α-D-glucose en β-D-glucose
hebben betrekking op het C-atoom op plaats 1.
Binas Tabel 67F1: structuurformules van glucose en belangrijke monosachariden.
Monosachariden en reacties
Aldose: glucose in de lineaire structuur door de aldehydegroep. D-glucose kan reageren
als reductie door lineaire ketenstructuur en als oxidator door de aldehydegroep bij C1.
Ketose: fructose in de lineaire structuur door de ketongroep. D-fructose kan
alleen als oxidator reageren door de lineaire ketenstructuur met de ketongroep bij C2.
Disachariden
Twee monosacharide-eenheden kunnen door een condensatiereactie waarbij water ontstaat een
disacharide ontstaan. Hydrolyse: uit een reactie met water en een disacharide ontstaan twee
monosachariden. Binas Tabel 67F2
Polysachariden
Een biopolymeer wordt gevormd door een condensatiereactie met een monosacharide.
- Cellulose geeft stevigheid aan celwanden van planten, wordt niet afgebroken in de
spijsvertering.
- Zetmeel wordt wel afgebroken (maïs, aardappelen) en is een grondstof industrie.
- Glycogeen wordt in je lichaam gevormd uit de glucose-eenheden die door de hydrolyse van
zetmeel is ontstaan en is een glucosevoorraad in de lever en spierweefsel.
Bouw van de bekendste polysachariden
Cellulose
- Lineaire moleculen;
- Monomeer is bèta-D-glucose;
- Condensatiepolymeer met C-O-C-groep tussen 1e en 4e atoom van twee naburige
glucosemoleculen esterbinding.
Zetmeel
- Zetmeelmoleculen bestaat uit:
o Amylose: 2000-4000 eenheden
o Amylopectine: meer eenheden + vertak (zijketen)
o Alfa-D-glucose is monomeer.
Glycogeen
- Glycogeenmoleculen zijn zeer grote vertakte polymeren van alfa-D-glucose.
Vertering van zetmeel
Van alle koolhydraten uit de voeding blijven uiteindelijk de monosachariden glucose en fructose over
en worden via de darmwand opgenomen in het bloed.
, Paragraaf 14.3 Vetten
Oliën en vetten
Oliën en vetten zijn esters van glycerol en vetzuren (carbonzuren met een lange koolstofketen).
Meestal tri-esters van glycerol: triglyceriden (lipiden). Een vet is vast bij kamertemperatuur en een
olie is vloeibaar.
Natuurlijke tri-gliceriden:
- Vetzuur met lange onvertakte keten met even aantal C-atomen;
- Soms een vetzuur met één of meer dubbele bindingen, altijd cis-vorm qua ruimtelijke
oriëntatie.
In Binas tabel 67G2 staan de structuurformules van de bekendste vetzuren.
Een triglyceridemolecuul met verzadigde vetzuurresten: regelmatig patroon kleine ruimte tussen
moleculen sterke vanderwaalsbinding + hoger smeltpunt + vast kamertemperatuur.
Een triglyceridemolecuul met onverzadigde vetzuurresten heeft een grotere afstand tussen de C-
ketens van hetzelfde molecuul (intramoleculair) en tussen de moleculen (intermoleculair) groter en is
vloeibaar bij kamertemperatuur.
Vetering van oliën en vetten
Triglyceriden worden door hydrolyse (met enzym ‘lipase’) omgezet in glycerol en vrije vetzuren.
De molecuulstructuur van een eiwit
Harden van oliën: door additie van waterstof kan een onverzadigd vetzuurmolecuul in een
oliemolecuul worden omgezet in een verzadigd molecuul. Er kunnen trans-vetzuren ontstaan die
meteen worden verwijderd doordat het heel slecht voor je is.
Omegavetzuren
Essentiële vetzuren: vetzuren die je uit voedsel moet opnemen omdat je ze zelf niet hebt; omega 3-
en omega-6-vetzuren. Omega geeft dubbele binding aan de verkeerde kant aan als je telt, niet de vanaf de zuurgroep.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauragerritsen2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.