1.1 Uitgangspunten van een nieuwe staat/beste regeringsvorm:
Historische context Mensbeeld Natuurtoestand Doel SC Inhoud SC
Hobbes Spaans-Engelse oorlog, Pessimistisch: mens is voor Pessimistisch: oorlog van Vrede en veiligheid. Overdracht van alle
1588-1679 godsdienst- en de mens een wolf (homo allen tegen allen (bellium Goede staat = staat die natuurlijke vrijheden aan
burgeroorlogen. Tijdperk homini lupus est) omnium contra omnes) vrede en veiligheid biedt absolute soeverein die
van angst. Onduidelijke namens ons het zwaard
bevoegdheidsverdeling draagt. Uitz.: individuele
vorst/parlement recht van zelfbehoud.
Soeverein is zelf geen
contractspartij en kan niet
worden gebonden
Locke Ontwikkeling richting Gematigd optimistisch: de Individuen beschikken Veiligheid en effectieve Overdragen twee
1632-1704 despotie t.t.v. Stuart- meesten willen over natuurlijke, bescherming van property bevoegdheden waardoor
monarchie, Glorious samenwerken voorstatelijke en (The great and chief end, property effectief kan
Revolution (1688). onvervreemdbare of men’s uniting into worden beschermd: (1)
Begrenzing i.p.v. legitimatie rechten: life, liberty and commonwealths and recht op zelfbehoud
van absolutistisch estate (= Property). putting themselves under wetgevende macht
overheidsgezag Kwetsbare vrede/ government, is the (parlement) (2) recht tot
ontbreken van organisatie preservation of their straffen uitvoerende
en van machtenscheiding: property) macht (vorst). Vorst
ontbreken van positief gebonden aan wetten, door
recht, uitvoerende en parlement uitgevaardigd
rechterlijke macht constitutionele monarchie.
pleidooi voor Overheid als contractspartij;
machtenscheiding bij schending mag volk in
opstand komen
Rousseau (Zwitserland/Frankrijk), Idealistisch/optimistisch Idyllisch/paradijselijk, Zelfwetgeving/vrijheid in Overdracht van alle
1712-1778 vooravond Franse (de edele wilde): de mens maar onmogelijk om er te de Algemene Wil. Hoe natuurlijke vrijheden aan
revolutie, nadagen ancien is van nature goed, maar is blijven (sociaal verband is samenleven en toch zo Algemene Wil. Deze is
régime. Kritiek op vervreemd geraakt door nodig): (1) introductie van vrij mogelijk blijven? Via soeverein (hoogste macht).
hofcultuur: corruptie, de cultuur (De mens wordt privébezit: criticus van zelfwetgeving heerst het Algemene Wil:
enorme kloof Versailles – vrij geboren, maar overal privébezit (tegenstander volk over het volk. o ≠ wil van allen bij elkaar
volk bevindt hij zich in ketenen) Locke) (2) t.b.v. ware ‘Algemeen belang’:
menswording: pas met de datgene dat een
vorming van de staat redelijk denkend mens
kunnen we pas echt mens zou moeten willen als
, worden, in de NT zijn we hij/zij het algemeen
slechts asociale dieren. belang voor ogen zou
Vrijheid = houden
gehoorzaamheid aan de o Kan niet worden
wet die je jezelf hebt gebonden (door bijv
opgelegd. constitutie)
o Is onvervreemdbaar en
ondeelbaar (geen
machtenscheiding)
o Is altijd op het juiste
gericht en kan niet
dwalen
Politieke theorie Grondrechten Verhouding PU/PS Actualiteitswaarde?
PU – horizontaal
PS – verticaal
Hobbes Absolutisme. Rule of man i.p.v. Niet mogelijk. Verlies van Alleen PS: t.b.v. vrede en veiligheid Geweldsmonopolie van de overheid + verbod
rule of law. Onbegrensde, alle moeten alle vrijheden worden eigenrichting. Recht op zelfbehoud =
ongedeelde en absolute macht vrijheden/grondrechten overgedragen aan de absoluut heerser noodweer.
van de Leviathan en geen m.u.v. recht van (Covenants without the sword are but Staatssoeverein op eigen grondgebied.
machtenscheiding. Leviathan zelfbehoud. words and are of no use to secure a man ‘America First’: Trump als Leviathan
heeft macht verkregen o.g.v. at all) Coronacrisis: burgers offeren al hun vrijheden
vrijwillige instemming burgers op voor een gevoel van veiligheid.
(bepaald ook godsdienst) Grapperhaus: boa’s moeten geen wapenstok
krijgen i.v.m. geweldsmonopolie politie.
Locke Rule of law, begrensde en Life, liberty and estate PU/PS zijn beide aanwezig. Eerst Locke’s theorie werd gebruikt ter legitimatie
gedeelde overheidsmacht, (Property), breed omvat samenwerken (onderling) en van overheersing native Americans:
voorwaardelijk contract, ook vrijheid van organisatiestructuur opzetten (PU). eigendom verwerf je pas door arbeid toe te
liberale rechtsstaat inclusief godsdienst en privacy Daarna bepaalde bevoegdheden voegen aan grond.
grondrechtenbescherming. overdragen aan overheid (PS) Inspirator American Declaration
Machtenscheiding en Locke pleitte voor grondrechtenbescherming
constitutionele monarchie (vrijheid van godsdienst, privacy).
Rule of law: ook overheid is gebonden aan de
wet
Rousseau Democratie: het volk heerst Niet nodig, staat = Alleen PU: burgers gaan samen en vormen Inspirator Franse revolutie
over het volk, geen aparte heilstaat. We dragen alle collectieve gemeenschap, daarna dragen Ideaal van directe democratie; opheffen kloof
bestuurslaag. Maar ook bevoegdheden over, wij zij hun bevoegdheden niet over aan een tussen burger – politiek.
, totalitair: overdracht alle stellen zelf de wet, dan is hogere macht. Geen AW ≠ optelsom individuele willen (utilisme),
vrijheden/rechten. grondrechtenbescherming onderwerpingsverdrag maar een normatief ideaal
Absolutistische soevereiniteit overbodig Overheid moet algemeen belang dienen.
van het volk.
Hobbes:
Ø Drie hoofdoorzaken onenigheid: wedijver (winst te behalen), wantrouwen (veilig te leven), trots (reputatie hoog te houden)
Ø Geen absolute macht allen tegen allen. And the life of man, solitary, poore, nasty, brutish, and short. Er is geen wet dus geen onrecht. Ook geen bezit/eigendom.
Ø Mensen onderwerpen zich aan gezag omdat dit hun eigen leven veiligstelt
Ø Covenants without the sword are but words and are of no use to secure a man at all.
Ø Enige manier om een gemeenschappelijke macht op te richten, is als iedereen hun macht aan 1 man overdraagt; ovk van iedereen met iedereen. Eén enkele
persoon, zodanig dat een grote menigte mensen zich ieder afzonderlijk, door onderlinge verdragen met elkaar, tot auteur van zijn handelingen heeft gemaakt,
teneinde hem in staat te stellen de kracht en de middelen van hen allen te gebruiken op de wijze die hij het meest bevorderlijk acht voor hun vrede en gezamenlijke
veiligheid.
Ø Bottom-upbenadering: het volk is in 1 persoon verenigd; de Leviathan is opgebouwd uit het volk. Wel sprake van absolutisme: de Leviathan is de staat (rule of man)
PU. Burgers zijn volledig ondergeschikt aan hun heerser. Ook de kerk is ondergeschikt aan de staat. Soevereiniteit van de staat is het hoogste, de staat kan niet
worden gestraft.
Locke:
Ø Mensen doen afstand van hun vrijheid vanwege de instandhouding van hun eigendom (property). In een natuurtoestand is het genot hiervan onveilig/onzeker
omdat iedereen gelijk is. Het ontbreekt er namelijk aan een vaste, algemeen bekende wet, een onpartijdige rechter en een macht om het vonnis te voltrekken. In
de natuurtoestand is de mens tot 2 dingen gemachtigd: recht om te straffen & recht van zelfbehoud (klassieke grondrechten). Deze twee machten worden
opgegeven aan de staat om zichzelf, zijn vrijheid en eigendom beter in stand te houden. De overheid is de beschermer van de rechten van het individu, aan wie
men deze taak heeft opgedragen (PU&PS).
Rousseau:
Ø Het gaat erom een vorm van samenleven te vinden die met alle gemeenschappelijke kracht de persoon en de goederen van iedere deelgenoot verdedigt en
beschermt, en waardoor ieder, in de vereniging met allen, toch slechts aan zichzelf gehoorzaamt en even vrij blijft als tevoren.
Ø Bij schending mag het volk in opstand komen.
Ø De soeverein sluit geen contract met het volk omdat hij het volk is. Hij kan daarom ook nooit een tegengesteld belang aan dat van het volk hebben. Het volk kan
onderling wel tegenstrijdige belangen hebben (in strijd met AW).
Ø AW ≠ wil van allen. AW = algemeen belang.
Ø PU: geen overdracht bevoegdheden aan hogere macht.
