Samenvatting
Samenvatting collegestof en literatuur vak Juridische en Ethische aspecten van opvoeding
- Instelling
- Universiteit Leiden (UL)
Samenvatting collegestof en literatuur vak Juridische en Ethische aspecten van opvoeding.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 44 pagina's
Voorbeeld 4 van de 44 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
JURIDISCHE EN ETHISCHE ASPECTENThema 1 – afstamming en gezag (H2, H3, H6 (6.2 tm toestemming)
Leerdoelen
• Wat is afstamming en gezag?
• Hoe ‘ontstaat’ afstamming en gezag?
• Welke rechten en plichten komen voort uit afstamming en gezag?
• Wat is voogdij en hoe kan dit ontstaan?
• Wanneer is (ook) toestemming van kinderen vereist?
H2 De ouders van de jeugdige
Juridische moeder
De juridische moeder is de vrouw uit wie het kind geboren is. Het BW kent
draagmoederschap niet, dus de draagmoeder is na de bevalling de juridische moeder van
het kind i.p.v. de wensmoeder. Ook als de draagmoeder haar kind ‘afstaat’ aan de
wensmoeder, is de wensmoeder nog geen juridische moeder.
-> alleenstaande draagmoeder : de wensmoeder moet het kind erkennen, de rechtbank moet
het gezag over het kind naar de wensmoeder overzetten en dan na 1 jaar kan de
wensmoeder het kind adopteren.
-> getrouwde draagmoeder : rechtbank moet gezag van de draagmoeder en vader
beëindigen, wensmoeder kan het kind als pleegkind in haar gezin opnemen, na 1 jaar kan de
wensmoeder het kind adopteren.
Juridische vader
De juridische vader is de man die bij de geboorte met de moeder is gehuwd (of een
geregistreerd partnerschap heeft), die de jeugdige heeft erkend (als geen huwelijk), van wie
door de rechter het vaderschap is vastgesteld (gerechtelijke vaststelling) of de man die de
jeugdige heeft geadopteerd.
Vaderschap dat is ontstaan door een huwelijk, kan worden ontkent. Dat kan als wordt
aangetoond (via DNA- of bloedproeven) dat de gehuwde man niet de biologische vader van
het kind is. Dit kan alleen als de vader door de moeder is bedrogen, niet als de vader
akkoord is gegaan met kunstmatige inseminatie.
-> het kind kan in al deze gevallen wél het vaderschap ontkennen,
Erkenning
Een jeugdige die geen juridische vader heeft (moeder was alleenstaand) kan door een man
worden erkend. Hij wordt dan de juridische vader. Erkenning is dus alleen mogelijk als het
kind nog geen juridische vader heeft. Zo’n 50% van alle kinderen heeft geen juridische
vader.
-> als een kind zijn juridische vader overlijdt, kan het kind niet meer worden erkend. De
juridische vader blijft de juridische vader, ook na overlijden. Een nieuw huwelijk met de
moeder, maakt de stiefvader géén juridische vader. Hij kan alleen gezag aanvragen
-> ook na een scheiding blijft de vader de juridische vader (ook al hebben ze geen contact).
-> een man die de jeugdige erkent, is daarmee dus niet de biologische vader, maar kan de
juridische vader worden (als die er nog niet was).
Procedure van erkenning
● man moet bij burgerlijke stand verklaren dat hij de juridische vader van het kind wil zijn
● kind onder 12 jaar; toestemming van moeder nodig voor erkenning. Kind 12-16;
toestemming van moeder én kind nodig voor erkenning. Kind boven 16; alleen toestemming
,van kind nodig voor erkenning
● bij weigering van moeder en/of kind, kan de man (alleen als hij de biologische vader is)
toch erkenning krijgen. Dit kan de rechtbank doen. De rechter geeft toestemming voor de
erkenning als; de belangen van het kind niet worden geschaad en de belangen van de
moeder die zij heeft bij een ongestoorde verhouding met haar kind, niet worden geschaad
● het verzoek om vervangende toestemming door de rechtbank wordt vaak goedgekeurd, als
de man de biologische vader is, de man en de vrouw een relatie hebben gehad en als er
geen geschiedenis is van geweld tussen de man en vrouw
● als een eicel- of spermadonor vervangende toestemming aan de rechtbank vraagt, wordt
dit goedgekeurd als de donor in ‘nauwe persoonlijke betrekking’ tot het moeder of het kind
staat/heeft gestaan. Alleen dus als er meer was/is dan louter donorschap.
Erkenning is niet mogelijk dor
- een man die vanwege te nauwe verwantschap niet met de moeder zou mogen trouwen;
broer, vader, zoon
- een man jonger is dan 16 jaar
- een man die onder curatele staat, tenzij hij toestemming heeft v.d. kantonrechter
- als de jeugdige al twee juridische ouders heeft!
Erkenning betekent alleen juridisch ouderschap, geen gezag! Dat moet je daarna nog
aanvragen!
Ongedaan maken van erkenning kan alleen als een kind ontdekt dat zijn erkenner niet zijn
biologische vader is. Het kind kan de rechtbank dan vragen om vernietiging van de
erkenning. Dit kan ook als de moeder de vader verteld dat hij de biologische vader is, maar
dit niet zo blijkt te zijn (= dwaling of bedrog). De vader kan dan vragen om vernietiging van
de erkenning.
Als de moeder zo erg onder druk (dwang/geweld) is gezet om toestemming te geven aan de
erkenning, kan zij deze ook nietig laten verklaren (= misbruik van omstandigheden).
Als de moeder om vaderschapsactie vraagt, verklaard de rechter de vader niet juridische
vader, maar legt de rechter de vader de plicht op om mee te betalen aan studie en
levensonderhoud van zijn kind.
Duo-ouderschap kan sinds 2014 ook voor een tweede vrouw:
- de vrouw met wie de moeder bij de geboorte getrouwd is wordt automatisch de tweede
ouder v.h. kind
- een vrouw kan in alle andere gevallen een kind erkennen (als toestemming is gegeven)
- een vrouw die als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met verwekking v.h. kind,
kan de rechtbank om vervangende toestemming voor erkenning vragen
- de moeder en het kind kunnen de vrouw laten aanstellen voor duo-ouderschap.
-> de donor én de vrouw kunnen niet beide juridische ouder worden. Een kind kan maximaal
twee juridische ouders hebben.
Gevolgen ouderschap
● gezag – juridische ouders hebben het gezag over hun kind. Gezag = dat ouders hun kind
mogen opvoeden en zeggenschap over hem hebben.
● omgang – als de juridische ouder gezag heeft, heeft hij recht op omgang met zijn kind.
Omgang = dat de ouder en het kind elkaar regelmatig mogen zien.
● onderhoud – juridische ouders hebben onderhoudsplicht; ze zijn verplicht om de kosten te
dragen van de verzorging en opvoeding van hun kind. Als het kind een opleiding volgt, loopt
deze plicht door tot zijn 21e verjaardag. Als het kind trouwt vervalt deze onderhoudsplicht. Dit
geldt overigens ook voor de verwekker van het kind (zelfs als hij zijn kind niet erkent) en de
,stiefouder.
● familienaam – de jeugdige draagt de achternaam van een van zijn juridische ouders.
● wettelijk erfgenaam – de jeugdige is wettelijk erfgenaam van zijn juridische ouders.
● nationaliteit – als een van de ouders Nederlandse nationaliteit heeft, krijgt het kind ook
recht op de Nederlandse nationaliteit.
● positie in juridische procedures – de juridische ouder heeft bij procedures bepaalde
rechten m.b.t. zijn minderjarige kind.
Tot 2004 kon een donor anoniem blijven t.o.v. van de jeugdige die hij verwekt heeft. Vanaf
zijn 16e verjaardag kan een kind echter een verzoek indienen bij de Stichting Donorgegevens
Kunstmatige Bevruchting, om de identiteit van zijn donor bekend te maken. De donor kan dit
weigeren, dan moet de stichting de belangen van beide partijen tegen elkaar afwegen.
Meestal wegen de belangen van de jeugdige zwaarder en moet de donor zich bekend
maken.
H3 Het gezag over de jeugdige (p48, p53, 3.9 niet)
Bij gezag gaat het om wie de zeggenschap heeft over een kind. Vaak is dit de juridische
ouder, maar niet altijd. Het gezag over een kind eindigt automatisch als het kind 18 jaar
wordt.
Gezag bestaat uit een mengeling van:
- opvoeden en verzorgen
- beheer van het eventuele vermogen en de bezittingen van de jeugdige
- verrichten van juridische handelingen namens de jeugdige, zoals toestemming geven voor
. hulpverlening.
Als gezag door de ouders wordt uitgeoefend, heet het gezag ouderlijk gezag. Als er geen
ouders (meer) zijn om gezag uit te oefenen, dan oefent een voogd gezag uit. Het gezag dat
de voogd uitoefent, heet voogdij.
Ouders en voogden zijn in sommige gevallen onbevoegd om het gezag uit te oefenen;
- gezag kan niet worden uitgevoerd door een minderjarige (dus <18 jaar). Een tienermoeder
van 16 jaar of ouder die zelf haar kind wil opvoeden, kan bij de kinderrechter vragen of hij
haar meerderjarig wil verklaren. Zo kan ze zelf gezag uitoefenen. Bij deze zaak is het meisje
handelingsbekwaam en hoeft ze zich niet door haar ouders te laten vertegenwoordigen. Als
de rechter het verzoek niet inwilligt, komt er een voogd om gezag uit te oefenen (deze voogd
is vaak binnen de familie; moeder, tante etc).
- gezag kan niet worden uitgevoerd door ouders die onder curatele zijn gesteld (= de
rechter geeft een meerderjarige de positie van een minderjarige; bij ernstige verslaving of
stoornissen) of langdurig in een zeer slechte psychologische toestand verkeren en
, bijvoorbeeld zijn opgenomen in een instelling. Als één ouder onbevoegd raakt, houdt de
andere ouder alleen het gezag.
Ouderlijk gezag
ouderlijk gezag is niet alleen een juridische term, maar staat voor een verantwoorde en
betrokken wijze van opvoeden, en dat kindermishandeling op geen enkele wijze is
toegestaan. Na een breuk tussen de ouders heeft het kind nog steeds recht op
gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders.
De gezaghebbenden beheren het vermogen van hun kind, en mogen bv de rente zelf
houden. De ouders mogen het vermogen van het kind echter niet gebruiken voor zijn eigen
opvoeding.
Ook vertegenwoordigen de gezaghebbende ouders het kind in het rechtsverkeer. Zij
verrichten juridische handelingen namens het kind.
Ouderlijk gezag door twee ouders
Ouders v.d. jeugdige zijn getrouwd
als een getrouwde vrouw een kind ter wereld brengt, oefenen de vader en de moeder
automatisch samen het gezag uit. Dit geldt ook voor twee vrouwen die getrouwd zijn.
Dit geldt ook voor ouders met een geregistreerd partnerschap.
Moeder en haar partner hebben een informele relatie
als de moeder niet getrouwd is en ook geen geregistreerd partnerschap heeft, oefent de
moeder alleen gezag uit. Haar vriend/vriendin heeft dus niet automatisch gezag. Als die
vriend/vriendin wel gezag wil, moet de partner van de moeder eerst het kind erkennen (1),
waardoor hij/zij de vader of duo-partner (juridisch ouder) van de moeder wordt (nog zonder
gezag). Daarna schrijven de moeder en haar partner digitaal hun gezamenlijke gezag in, in
het Centraal gezagsregister (2). Daarna hebben ze samen gezag!
Gezag nadat relatie is verbroken
na scheiding of uit elkaar gaan van twee ouders met beide gezag, dan geldt dat zij ook na
hun relatie samen het gezag blijven uitoefenen. Als een ouder na een scheiding alleen het
gezag wil hebben, moet hij een verzoek indienen om eenhoofdig gezag. Dit wordt alleen
toegewezen in gevallen waar duidelijk is dat de kinderen door gezamenlijke
gezagsuitoefening beklemd of verloren dreigen te raken.
Conflicten over de uitoefening van het gezamenlijk gezag
als de ouders die samen het gezag hebben een meningsverschil hebben over de opvoeding
van hun kind, dan kunnen zij dit aan de rechtsbank voorleggen. Bv over de vraag waar het
kind gaat wonen, welke school hij heet gaat, welke studie etc.
Ouderlijk gezag door één ouder
Een van de ouders van de jeugdige is overleden
als de een overlijdt, zet de ander het gezag alleen voort.
De jeugdige heeft alleen een moeder
een meerjarige moeder krijgt automatisch gezag over haar kind.
Ouders van de jeugdige verbreken hun relatie
ook na het einde van de relatie zetten de twee ouders het gezag samen voort. Alleen bij het
klemcriterium is een rechter bereid om het verzoek van een ouder voor alleenstaand gezag,
toe te wijzen.
Gezag door een ouder en een niet-ouder
als één ouder alleen het gezag uitoefent, kan deze ouder samen met een niet-ouder de
rechtbank verzoeken het gezag voortaan samen te mogen uitoefenen. Die niet-partner is
eerst alleen een ‘sociale ouder’. Om zijn positie te versterken, kan deze ouder ook gezag
krijgen over de kinderen. de partner is dan niet de juridische ouder, maar oefent wel het
gezag uit met de moeder/vader.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Jannaberg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75057 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen