samenvatting van hoofdstuk/thema 23 van de online methode 10voorBiologie. Deze samenvatting kan worden gebruikt door leerlingen in de bovenbouw van het vwo. Het onderwerp dat aan bod komt in dit hoofdstuk is ecologie. Deelonderwerpen als (a)biotische factoren, stikstofkringloop en de koolstofkringl...
Ecologie = relaties die organismen hebben met elkaar en hun omgeving.
Niveaus waarin de ecologie wordt onderzocht (van klein naar groot):
1. Per individu
2. Per populatie
3. Per levensgemeenschap= alle levende organismen in een ecosysteem
4. Per ecosysteem = enigszins begrensd gebied waarin abiotische en biotische factoren een
eenheid vormen. Hierbij worden kringlopen en energiestromen bestudeerd. Een
ecosysteem bestaat uit subecosystemen.
5. Per vegetatiegordel= biomen = grote ecosytemen
6. De aarde als geheel
Biotische factoren = factoren van de levende omgeving (ook organismen die zijn gestorven)
Abiotische factoren = factoren van niet-levende omgeving. Er wordt onderscheid gemaakt in
het macroklimaat (gemiddelde weersgesteldheid van een gebeid) en het microklimaat
(klimaat in de buurt van een organisme)
- De optimumwaarde van een bepaalde abiotische factor ligt daar waar de
omstandigheden het gunstigst zijn.
- Tolerantiegrenzen worden bepaald door het de maximum en minimum waarde waarbij
een organisme nog net kan overleven.
- Een optimumkromme weergeeft het tolerantiegebied van een abiotische factor
- De beperkende factor is de abiotische factor die het verst van het optimum ligt en dus
de levenskansen van het organisme bepaald
- Als een organisme aangepast is aan zijn omgeving, is het in staat bepaalde enzymen te
maken die ervoor zorgen dat het organisme in de omgeving kan leven.
Abiotische factoren:
- Licht
o Planten hebben licht nodig voor fotosynthese. De optimale lichtintensiteit
verschilt per plant. Zo hebben zonneplanten veel licht nodig en schaduwplanten
juist minder. De bladeren van schaduwplanten zijn zo aangepast (groot & veel
bladgroen) dat ze met weinig licht kunnen groeien.
o Als de daglengte langer wordt worden veel dieren seksueel actief en als de
daglengte korter wordt vertrekken veel dieren naar andere landen.
- Temperatuur
o De optimumkromme bepaalt of een dier beschikt over bepaalde enzymen
o Ectotherme dieren (diersoorten met wisselende lichaamstemperatuur) =
koudbloedig. Hun lichaamstemperatuur past zich aan tot de temperatuur van de
omgeving. Ze functioneren beter bij warme temperaturen.
o Endotherme dieren (diersoorten met een constante lichaamstemperatuur) =
warmbloedig. Hebben veel energie nodig om warm te blijven. Hoe groter het
oppervlakte hoe meer warme er wordt uitgestraald en des te moeilijker het is
om warm te blijven.
o Extremofielen kunnen overleven bij extreme temperaturen.
- Lucht
, o Is nodig voor de fotosynthese in planten
o Wind is verantwoordelijk voor het verspreiden van stuifmeel en zaden, maar ook
voor het verversen van de verbruikte lucht
- Water
o Water is bij planten verantwoordelijk voor natuurlijke selectie
Waterplanten hebben smalle, dunne bladeren en slappe stengels
Waterplanten die nog gedeeltelijk boven water leven hebben holle
stengels met luchtkanalen en bladeren met huidmondjes.
Landplanten in een gematigd milieu hebben een cuticula op de bladeren
en aan de onderkant huidmondjes
Landplanten in een vochtig milieu hebben een dunnere cuticula en de
huidmondjes zijn overal op de bladeren te vinden.
Landplanten in een droog milieu hebben dikkere cuticula en weinig
huidmondjes.
Dieren met een waterdicht pantser en geconcentreerde urine kunnen
overleven in een droge omgeving
Sommige diersoorten kunnen overleven zonder water, ze maken gebruik
van het water dat vrijkomt bij stofwisselingsprocessen en waterdamp in
de lucht.
Hoe warmer het water, hoe minder zuurstof
Stilstaand water bevat minder zuurstof dan stromend water
- Bodem
o Sedimentatie = afzetten van lagen zand, klei of gesteenten (door water, wind &
ijs)
o Erosie = lagen zand, klei of gesteenten worden afgesleten (door water, wind &
ijs)
o Humus = laag dode plantaardige en dierlijke resten dat de bodemstructuur
verandert. Doordat het water vasthoudt worden zandgronden vochtiger end
kleigronden juist korreliger.
o Een kleibodem heeft kleine korrels die tegen elkaar aanplakken. Het heeft dus
ook weinig lucht en houdt voedingstoffen lang vast. Wortels kunnen er moeilijk
doordringen.
o Een zandbodem heeft grote korrels met daartussen veel lucht. Hierdoor zinkt
water met voedingstoffen snel diep de bodem in.
Biotische factoren:
- Intraspecifieke relaties = relaties tussen soortgenoten
Voortplanting zorgt er voor dat variatie blijft bestaan.
Doordat er concurrentie is binnen de soort is teritoriumgedrag ontstaan
Ook planten beconcurreren elkaar om licht
- Interspecifieke relaties = relaties tussen verschillende soorten
Voedselrelaties
Vraat = het opeten van planten
Predator-prooi-relatie = predator (natuurlijjke vijand) eet prooi
Aanpassingen die de pakkans kleiner maken
o Leven in groepen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabeerkens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
