Samenvatting
Samenvatting De Geo - Aarde Systeem aarde Studieboek vwo, ISBN: 9789006619331 Aardrijkskunde
Het hele boek systeem aarde "kort" samengevat
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Systeem aarde1 De actieve aarde
De hoofdvraag in dit hoofdstuk is:
Hoe kunnen de endogene processen die samenhangen met de
platentektoniek, worden verklaard?
1.1 Het ontstaan en de opbouw van de aarde
Deelvragen
1 Hoe kunnen wij het verre verleden van de aarde bestuderen en
begrijpen?
2 Hoe is de aarde ontstaan en opgebouwd?
Het verleden van de aarde
► De aarde is ongeveer 4,6 miljard jaar oud. Om de ontwikkelingen
en de processen (die soms miljoenen jaren duren) die geleid
hebben tot de huidige landschappen te achterhalen, wordt een
actualiteitsbeginsel speciaal principe gebruikt.
● Het actualiteitsbeginsel gaat ervan uit dat processen die we nu op
aarde zien, vroeger onder gelijke omstandigheden ook zo hebben
gewerkt. Het heden vormt de sleutel tot het verleden. Zo kunnen
geologen de ontstaanswijze van landschappen verklaren.
De kraamkamer van de aarde
► De zon is 4,6 miljard jaar geleden ontstaan uit samentrekking van
gas en stof. In de nevel rondom de zon ontstonden acht planeten,
waaronder onze aarde.
● De zon vormt met miljarden andere sterren het Melkwegstelsel.
In het heelal bevinden zich talloze sterrenstelsels.
Schillen
► De aarde is gelaagd, bestaat uit schillen en heeft vloeibaar water
aan de oppervlakte. Bij de gelaagdheid kun je kijken naar de
chemische én fysische eigenschappen.
● Chemische samenstelling: door inslag van een grote meteoriet,
miljarden jaren geleden, smolt de aarde en ontstond door afkoeling
een gelaagdheid van schillen met verschillende chemische
samenstelling:
■ Binnenste laag (aardkern): 5.000-6.000 °C, ijzer.
■ Aardmantel: 2.800-1.800 °C, magnesium en ijzer.
■ Buitenste dunne laag:
- aardkorst/continentale korst: 30-70 km dik, licht gesteente,
graniet.
lithosfeer - oceanische korst: 1-7 km dik: zwaar gesteente: basalt.
asthenosfeer ● Fysische eigenschap van lagen: hardheid van lagen.
,Systeem aarde Samenvatting H1
- De buitenste laag (lithosfeer: aardkorst en bovenlaag aardmantel)
is hard.
- Daaronder: asthenosfeer: zachtere laag: plastisch gesteente.
- Daaronder: binnenmantel: vast gesteente.
- Daaronder: buitenkern: vloeibaar.
- Binnenste laag: binnenkern: hard gesteente.
Inwendige warmte
► De aarde krijgt warmte uit inwendige en uitwendige bronnen.
● Inwendige bronnen: bij het ontstaan uit hete nevelgassen kreeg
de aarde warmte mee. Ook door vroegere inslagen van
meteorieten. Ten slotte wordt door radioactiviteit van gesteente
nog steeds warmte afgegeven. Daarom is de aarde nog geen koude
planeet.
● Uitwendige warmte: zon. Grote invloed op uitwendige processen
als exogene krachten.
1.2 Het verhaal van de gesteenten
Deelvragen
3 Welke soorten gesteenten komen voor op aarde?
4 Wat zegt een gesteente over de geologische geschiedenis van
een gebied?
Bouwstenen
► De lithosfeer is opgebouwd uit verschillende soorten gesteenten.
● Een gesteente bestaat uit verschillende mineralen en/of
organische stoffen. Een mineraal is een verbinding die in de natuur
voorkomt met bepaalde chemische/fysische eigenschappen
(bijvoorbeeld kristalvorm of hardheid).
Soorten gesteenten
► Er zijn drie hoofdgroepen: stollingsgesteenten,
sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten.
stollingsgesteenten ● Stollingsgesteenten: door afkoeling en stolling van magma.
Twee subgroepen:
- Dieptegesteente: langzame stolling in mantel: daardoor grote
graniet kristallen: graniet.
basalt - Uitvloeiingsgesteente: snelle stolling van lava aan aardoppervlak:
zeer kleine kristallen (niet te zien): basalt.
sedimentgesteenten ● Sedimentgesteenten: afzettingen van zand of klei worden
samengeperst.
zandsteen - Klastische sedimentgesteenten: door druk van bovenliggende
lagen worden zand en klei verhard tot zandsteen/kleisteen.
kalksteen - Chemische en organische sedimentgesteenten: door neerslaan
van mineralen, druk en verharding (zout in zee wordt steenzout) of
metamorfe ophoping van organisch materiaal (kalk in zee wordt kalksteen).
2
, Systeem aarde Samenvatting H1
gesteenten ● Metamorfe gesteenten: door grote druk en hoge temperaturen
verandert de samenstelling van het oorspronkelijke gesteente in
een ander gesteente. Dit kan gebeuren door gebergtevorming of
leisteen druk van tientallen kilometers dikke lagen. Zandsteen wordt
marmer kwartsiet; kleisteen wordt leisteen, kalksteen wordt marmer.
Wat een steen kan vertellen
gesteentekringloop ► De gesteentekringloop laat zien dat het ene hoofdtype van
gesteente kan overgaan in een ander hoofdtype van gesteente. Dit
gebeurt diep in de mantel, dan wel dicht bij het aardoppervlak.
Deze processen kosten erg veel tijd. Zo kan kalksteen, in zee
gevormd, door gebergtevormende krachten veranderen in marmer
en vervolgens door erosie van bovenliggende lagen hoog in de
bergen teruggevonden worden.
● Je kunt ook toekomstige processen met de gesteentekringloop
beschrijven: het marmer kan door verwering en erosie uiteenvallen
tot gruis, meegenomen worden door beken en rivieren en de
deeltjes kunnen in zee worden gesedimenteerd en verharden tot
sedimentgesteente.
1.3 Schuivende continenten
Deelvragen
5 Hoe oud is de aarde en hoe kunnen we dat meten?
6 Welke theorieën bewijzen de beweeglijkheid van de platen?
De leeftijd van de aarde
► Ouderdom van de aarde kan bepaald worden met volgende
feiten:
- sedimenten worden altijd horizontaal neergelegd. Daarna
superpositie eventueel nog geplooid of gekanteld.
- superpositie: de onderliggende gesteentelaag is ouder dan de
bovenliggende laag.
● Zo kun je de relatieve ouderdom bepalen (hoe dieper, hoe
geologische ouder). Lagen kunnen wegslijten en door gebergtevorming
tijdschaal omhooggeduwd worden. Dit kost veel tijd: de aarde is oud. Zo heeft
men eerst een relatieve geologische tijdschaal opgesteld.
● Via radioactief verval van elementen in gesteenten kun je de
absolute ouderdom van gesteenten bepalen: de ouderdom van de
aarde werd op 4,6 miljard jaar vastgesteld. De relatieve geologische
tijdschaal kon aangepast worden. Het werd een absolute tijdschaal.
De schuivende continenten van Wegener
► Vroeger zag men al de overeenkomst in vorm tussen Zuid-
Amerika en Afrika.
● Wegener ontdekte dat de flora en fauna van verschillende
continenten duidelijke overeenkomsten vertoonden.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 619399. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen