Inleiding in de Geschiedenis van de Psychologie: Uitgebreide samenvatting (2020)
Ivyvanekert
Samenvatting Inleiding en geschiedenis van de
psychologie
--- Hoofdstuk 1: Ideeën uit de Oudheid ---
Het begin van de psychologie ligt bij de oude Grieken. Hierop is ook de westerse
wetenschap gebaseerd. Plato en Aristoteles de belangrijkste personen. Beide hadden
een andere benadering van waarheid, hoe weet ik dat wat ik ervaar, de waarheid is?
Plato en Aristoteles
Plato was een voorstander van nativisme en rationalisme. Nativisme: de kennis is
aangeboren, de waarheid zit in je geest. Kennis krijg je door je aangeboren ideeën
over de wereld rationeel te vertalen. Rationalisme: de wereld via de reden/logica te
vertalen. Tevens was hij voor deductie: dingen afleiden.
Aristoteles was een voorstander van het empirisme. Hierbij ging het om kennis uit de
wereld te halen door middel van waarneming en patronen zien. De kennis wordt
aangeleerd. Hierbij maakte hij gebruik van inductie: dingen waarnemen.
Plato en Aristoteles waren beide geïnteresseerd in de psyche (geest/ziel), maar ze
waren niet geïnteresseerd in wat die psyche is, maar juist wat deze doet en in ware
kennis. Ze hebben ondervonden dat er een discrepantie is tussen de mens binnen en
buitenwereld. Alle mensen reageren verschillend in bepaalde situaties. Plato denkt dat
de binnenwereld de leidende draad is, terwijl Aristoteles juist denkt dat de buitenwereld
de leidende draad is en je deze moet onderzoeken.
Plato stond ook voor het idealisme: verschijningsvorm en ideale vorm, je moet je
zintuigen niet vertrouwen om kennis te krijgen van de wereld. Kleuren veranderen na
mate er meer/minder licht op schijnt. Hierdoor krijgt je dus een abstract beeld over een
aspect, neem als voorbeeld een tafel. Dit toonde hij aan bij de allegory of the cave,
hij liet mensen naar een wand kijken, waar schaduwen te zien waren, zonder dat ze in
de gaten hadden wat er achter hun gebeurde. De mensen gebruikte de kennis uit hun
hoofd, om zo het schouwspel te begrijpen. Zijn psyche bestaat uit 3 onderdelen: lust,
moed en rede. De rede moet de lust en moed als een wagenmenner in balans
houden. Tevens richtte hij de academy op.
Aristoteles veronderstelde dat je een blanco geest hebt, de kennis vergaar je door
dingen te ervaren. Daarbij deed hij de eerste taxonomie: soorten dieren bij elkaar
halen, ordenen en classificeren. Psyche/zielen worden beïnvloed door de scale of
nature
• Vegatatief: planten, kunnen niet veel, alleen eten en voortplanten
• Sensitief: complex, zoals dieren, bewegen en ervaren. Hebben ook geheugen
en verbeelding
• Rationeel: meest complex, zoals de mens, actief met geheugen omgaan,
abstraheren en categoriseren.
Tevens waren er verschillende categorieën van ervaring, filters waardoor je de wereld
beleeft: substantie, kwantiteit, kwaliteit, plaats, tijd, relatie en activiteit. Hij richtte het
lyceum op.
, Inleiding in de Geschiedenis van de Psychologie: Uitgebreide samenvatting (2020)
Ivyvanekert
Hippocrates en Socrates
Hippocrates had een theorie over 4 vloeistoffen in het lichaam die het temperament
veroorzaken: the humoral theory. Bij deze theorie was het zichtbaar dat mensen al
verschillend waren. De 4 vloeistoffen zijn: bloed, gele gal, zwarte gal en slijm.
Wanneer er een vloeistof uit balans is, kan dit een gezondheid of een ziekte verklaren,
met name door het temperament. Wanneer alle 4 de vloeistoffen in balans zijn, ben je
gezond. Wanneer dit niet zo is kun je een sterker temperament krijgen of een andere
karakter. Het Griekse woord van gal was chole, wat hedendaags nog voorkomt in
cholera. De methode van Hippocrates niet goedgekeurd, maar het heeft wel de basis
gelegd voor de hedendaagse geneeskunde. Wanneer er bij iemand epilepsie wordt
gediagnostiseerd, wordt er gezegd dat ze geen evenwicht hebben in de vloeistoffen,
waardoor het bloed gezuiverd moet worden. Hierbij werden ook andere
herstelmogelijkheden zoals lichaamsbeweging en voeding voorgeschreven.
Socrates was de leermeester van Plato. Hij is een belangrijk persoon, omdat hij
geloofde in reïncarnatie en in een eeuwige ziel en tijdelijk lichaam. Tevens was hij
een nativist. Door vragen te stellen aan een kind dat nooit onderwijs had gehad en
alsnog een goede uitslag gaf, kwam hij tot de conclusie dat het kind al kennis in het
hoofd had, voordat er onderwijs was gegeven. Dit deed hij door zijn vraag-en-
antwoord proces. Het kind herinnerde zich deze eigenschap.
Al-Kinda, Alhazen en Avicenna
Al-Kindi bedacht de algebra en heeft het Indiase decimalen getallen systeem
geïntroduceerd in plaats van het Griekse decimalen getallen systeem. Dit is niet
belangrijk voor de psychologie, maar Alhazen zijn ideeën diende juist wel voor de
psychologie.
Alhazen bedacht het idee van perceptie, wat is zien? Hierbij had hij 2 ideeën:
• Idee 1: Stralen uit de ogen tasten een object aan, hierdoor kun je zien hoe iets
of iemand eruit ziet.
• Idee 2: Stralen van buitenaf komen je ogen binnen waardoor je iets kan zien:
het ontvangen.
Hij deed een experiment: camera obscura, een donkere kamer. In deze kamer kwam
door een klein gaatje, een straaltje licht. Waardoor er aan de andere kant het figuur
ondersteboven werd geprojecteerd. Dit leek veel op het oog, maar de hersenen
draaien het beeld om.
Avicenna probeerde theorieën continue aan te passen. Daarbij dacht hij aan externe
en interne zintuigen. Externe betekent naar buiten “kijken”, dus het waarnemen van
dingen die er om je heen gebeuren en interne betekent naar binnen “kijken”,
bijvoorbeeld emoties/gedachte herkennen van jezelf. Het proces gaat dus eerste via
de externe zintuigen, iets ruiken en daarna naar de interne zintuigen, wat ga ik doen
met die geur, vind ik het lekker ruiken of vies? Echter de buitenwereld is verstoord,
omdat er allerlei prikkels van buitenaf zijn.
2
, Inleiding in de Geschiedenis van de Psychologie: Uitgebreide samenvatting (2020)
Ivyvanekert
In de geest zijn er 2 manieren van waarnemen:
• Van binnen naar buiten: estimations: het inschatten van hoe de wereld is
(automatische functies)
• Van buiten naar binnen: appetites, zorgen dat de impulsen doen wat er
vanbinnen waargenomen wordt (vermijden of opzoeken)
Eerst wordt er iets waargenomen, iets verwacht, later wordt het door de impulsen
verwerkt en komt er bijv. een beweging.
Hij ondervond dat de mens van buiten naar binnen kon kijken, waardoor hij een
voorstander was van introspectie: men kijk/denkt in zichzelf om te ervaren wat er in
iemand omgaat. Om bewustzijn te bewijzen deed hij The Floating Men experience:
wanneer een man wordt geboren in het niets en daar zweeft, is hij dan bewust van
iets? Avicenna dacht van wel, want hij is bewust van zichzelf (zelfbewustzijn), zelfs
zonder zintuigelijke ervaring.
--- Hoofdstuk 2: Descartes, Locke en Leibniz ---
Descartes
Descartes was een Franse filosoof/psycholoog, hij was erg eigenwijs en was niet snel
tevreden met wat mensen tegen hem zeiden. Hij had veel verschillende ideeën over
hoe de wereld in elkaar zat en hoe je deze kan herkennen: methode van
kennisvergaring. Deze methode was erg platonisch: het had veel gemeen met de
denkwijze van Plato. In het nadenken over hoe je kennis kunt vergaren, ging hij ook
denken over wat nou eigenlijk de geest/ziel was. Dat was eigenlijk de eerste stap naar
de psychologie. Hoe relateert deze geest aan de materiële wereld? Hij gaat weg van
de denkwijze “de rol van de geest” naar “wat is de geest”. Hij komt daarbij uiteindelijk
uit op het dualisme: de opvatting over de geest (de geest is iets anders dan het
lichaam, ze zijn gescheiden).
Hij was niet tevreden over zijn opleiding, want hij vond dat deze mensen (de
klassieken), maar gewoon wat schreven. Echter, wilde hij erachter komen of dit wel de
échte waarheid was. Hij ging een methode ontwikkelen om de échte waarheid te
achterhalen. Zijn oplossing was dat jezelf moest nadenken, want jouw zintuigen
bedriegen. Met jouw geest denk je rationeel na, dus kun je abstractie principes
creëren. Hij bedacht ook de analytische geometrie: het assenstelsel: y-as, x-as, z-
as, hier mee kon je de exacte locatie herkennen van bijv. personen. De bewegingen
die hierbij gemaakt werden, kun je vaststellen door de verandering in de assen. Deze
dimensies zijn puur fictief, want in het dagelijks leven zijn er ook geen assen. De
indeling die je geest kan maken, is waar volgens Descartes. Dit is een middel op de
complexe perceptie te begrijpen.
3
