Hoofdstuk 1: De oudheid
Belangrijke personen uit dit hoofdstuk:
Plato
Aristotelis
Socrates
Alhazen
Avicenna
Belangrijke begrippen dit hoofdstuk
Nativisme Gedachten dat kennis is aangeboren
Rationalisme Manier om de wereld te snappen door rationeel nadenken (geen
gevoel)
Idealisme Het ideale beeld zit in je hoofd, zintuigen zijn onbetrouwbaar
Deductie Dingen van elkaar afleiden d.m.v. aannames
Empiristme Leren door naar buiten te kijken, bijv. naar de wereld
Inductie Je neemt veel waar en trekt daar een conclusie uit
Camera obscura Donkere kamer met een gat in de muur
Externe zintuigen Alles waarmee je de wereld waarneemt (ruiken, zien, horen)
Interne zintuigen Alle schattingen van binnenuit, introspectie, gevoelens enz.
Estimations Afweging wat je wel en niet wil, info van buiten naar binnen
Appetites Verlangens van binnen naar buiten, wensen (muffin eten)
Socrates
Was de leermeester van Plato en was ook een nativist. Hij deed een experiment waarbij hij
vragen bleef stellen over wiskunde aan een kind. Dit kind wist nog niks van wiskunde, maar
na lang vragen stellen aan het kind kon het kind toch tot oplossingen komen. Dit was voor
Socrates het bewijs dat mensen al kennis bezitten en dat dit dus aangeboren is.
Plato beweerde hierop dat alles dat in het hoofd af zou spelen “echt” is in (de
binnenwereld). Aristoteles sprak dit tegen en beweerde het tegenovergestelde,
alles wat buiten je hoofd zou afspelen was echt (de buitenwereld).
1
,Plato (filosoof) Leermeester van Aristotelis
Hield zich bezig met wat echt is. Hij was een nativist, hij geloofde dat alles is aangeboren.
Hierbij was hij ervan overtuigt dat men de wereld snapt door middel van rationeel na te
denken, rationalisme. Hij geloofde dat de echte versie van alles in ons hoofd zit en alles wat
we waarnemen slechts een afgeleide is, dit maakte hem een idealist. Hij voelde zich
geroepen om als filosoof te laten zien hoe de wereld echt is.
Ook geloofde hij dat we de psyche als een wagenmenner moesten zien. Het zou uit drie
onderdelen bestaan; de lust (directe verlangens zwarte paard), de moed (strevend het goede
en rationele wat je moet doen en goed is, wit paard) en de reden (de wagenmenner om
beide paarden in toom te houden)
Allegorie van de grot (gedachten experiment)
Plato schetst de vraag of iemand die alleen schaduwen gezien heeft
ook in staat is te weten wat die schaduwen creëert. Zijn antwoord was
hierop nee, die persoon heeft enkel geleerd dat schaduwen echt zijn en
heeft dus geen weet van wat die schaduwen veroorzaakt. Later maakt
hij de vergelijking met de filosofen uit die tijd. Daarin zouden de
filosofen weten wat er echt speelt en de ‘normale’ mensen enkel de representatie zien van
wat er zich ‘echt’ zou afspelen.
Aristotelis (leerling van Plato en dacht precies anders om)
Gelooft dat je kennis juist wel uit de wereld kan halen door middel van patroonherkenning
en waarnemingen, Empirisme. Hierbij deed hij aan inductie, zag veel dingen overlappen en
concludeerde daaruit. Anders dan bij deductie, dat past dingen toe op dingen die erop lijken.
Hij was ook de eerste die de wereld ging ordenen d.m.v. een taxonomie (Biologie). Een
voorbeeld hiervan is taxonomie van de psyche waarin een rangorde van drie was
opgenomen.
1. Vegetatief: planten → eten en voortplanten
2. Sensitief: dieren → bewegen en dingen onthouden
3. Rationeel: mens → abstraheren en categoriseren
2
,Arabische Perzische personages
Namen de ideeën van Aristotelis over, zij creëerden ook de eerste kenniscentra
(universiteiten uit die tijd).
Al-kindi
Heeft het Indiase getallensysteem ingevoerd 1234567 en toevoeging van 0
Alhazen
Deed onderzoek naar perceptie, hoe we zien. Vroeg zich af of je ogen
iets uitstraalden waarmee we zouden kunnen zien of dat er licht in je
ogen zou komen waarna we dat zouden kunnen waarnemen. Dit
onderzocht hij door middel van de camera obscura, een donkere
kamer met een gat in de muur. Hiermee ondervond hij dat zien licht
was dat in het oog kwam.
Avicenna
Was een geneeskundige, evidence based, en was Aristoteliaan. Geloofde dus dat we kennis
uit de wereld halen, empirisme. Hij concludeerde dat er twee soorten zintuigen waren:
- Externe zintuigen: alle basiszintuigen voor waarneming (kijken,
voelen etc.)
- Interne zintuigen: wat je doet met die externe zintuigen, naar binnen
kijken
(Introspectie, schatting, herinnering)
Hierbij splitste hij twee manieren van redeneren:
- Estimations: afwegingen van buiten naar binnen hoe de wereld eruitziet (rationeel
afwegen)
- Appetites: verlangens van binnen naar buiten (zin in muffin, vooral emotie) wensen
Ook deed hij onderzoek naar zelfbewustzijn. Hierbij deed hij een gedachte-experiment ‘the
floating man’, waarin iemand in het niets zou zweven zonder zintuigelijke ervaringen. De
vraag hierbij was is hij zich bewust van iets. Het antwoord was volgens hem ja, hij was zich
bewust van zichzelf, zelfbewustzijn dus.
Minder belangrijk
Hippocrates
Dacht systematisch na over medicijnen en geloofde dat er 4 vloeistoffen in het lichaam zaten
die zorgden voor temperament. Bloed, zwarte gal, groene gal, flerm (slijm)
3
, Hoofdstuk 2: Descartes, Locke en Leibniz
Belangrijke personen uit dit hoofdstuk:
Descartes
Locke
Leibniz
Belangrijke begrippen dit hoofdstuk
Dualistme Geest staat los van het lichaam
Deductie Dingen van elkaar afleiden d.m.v. aannames
Mechanistische fysiologie Gedachten dat zintuigen werken d.m.v. holle buizen met vloeistof
Aangeboren reflex Hand wegtrekken van vuur
Aangeleerde relfex ‘Auw’ roepen
Simple natures Natuurkundige fenomenen die niet betwijfeld kunnen worden
Extension Alle ruimte is opgenomen door deeltjes
Motion Beweging van de extension deeltjes
Inductie Leren door te constateren en te concluderen
Tabula rasa Gedachte dat de geest een leeg blad is bij de geboorte
Innates ideas Aangeboren ideeën, bijv. God
Simpel idee Eén waarneming, rood, hard, zacht, groot enz.
Complex idee Samenvoeging van meerdere simpele ideeën
Contiguity Wanneer dingen zich tegelijk voor doen
Similarity Wanneer dingen op elkaar lijken (generaliseren)
Descartes
Was een man die alles in twijfel trok (dat was zijn methode), hij wilde alles zeker weten.
Hierom werkte hij liever alleen dan samen, dit bracht volgens hem minder kans op fouten of
miscommunicaties. Hij had een methode van kennisvergaring die heel erg platonisch was.
Hij vond dat je geest het goed had en je zintuigen vertekend waren, je deed kennis op de
ratio/reden. Hiernaast kwam hij tot de conclusie dat de geest los stond van het lichaam,
dualisme.
Ook bedacht hij de geometrie, wiskundige assen in een raster. Volgens Descartes moest je
nooit iets voor waar aannemen, tenzij het zo logisch en fundamenteel waar is, dat er geen
reden is om te twijfelen. Dit zijn simple natures, er waren er slechts twee:
- Extension: de ruimte die wordt ingenomen door een fysiek deeltje of lichaam (alles zou
bestaan uit kleine deeltjes)
- Motion: de beweging van een extension deeltje of lichaam door de ruimte
4
