Mens en maatschappij.
Jaëlle Straat, Mondzorgkunde, Hanze Hogeschool, 2020-2021.
COLLEGE 1: PREVENTIE EN DETERMINANTEN VAN
GEZONDHEID.
Leerdoelen.
- Beschrijft hoe verschillende determinanten met elkaar samenhangen en de mondgezondheid van
patiënten beïnvloeden
- Beschrijft strategieën voor het bevorderen van preventie en zelfmanagement in relatie tot de
gezondheid.
Wat is gezondheid
Volgens de WHO: Een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet van
louter het ontbreken van ziekte.
Volgens Huber: “Gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en de regie te
voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van
het leven
Ervaren gezondheid.
Ervaren gezondheid is de beleving van eigen gezondheid.
De gezondheidsindicator die kwaliteit van leven weergeeft in brede zin
79,3% van de mensen ervaart de gezondheid als (zeer) goed
Bij kinderen tot en met 17 jaar is dit 95%
Vanaf 75+ is dit 59%
Determinanten.
Zijn factoren die de gezondheid van mensen beïnvloeden.
Endogeen intern milieu
Exogeen omgeving
Leefstijl en gezond gedrag lifestyle
Medische zorg/preventie health care Organisation.
Deze komen tot uiting in het model van lalonde
Endogeen.
Zijn fysiologische en psychische factoren die invloed hebben op de gezondheid
- Genetische factoren. Genetische afwijkingen, aanleg en multifactoriële problemen
- Verworven eigenschappen. Veroudering, hoge bloeddruk, overgewicht, psychisch.
Veroudering en invloed op de mondgezondheid.
- Meer kans op wortelcariës
- Verlies van elementen
- Terugtrekken van de gingiva
,Leefstijl en gezondheidsgedrag.
Allerlei gedragingen die een positieve of negatieve invloed hebben op de gezondheid.
- Zowel intenties als het werkelijke gedrag
Gedragsverandering stimuleren om gezondheid te verbeteren
Verandering op individueel niveau ondersteunen met aanpassingen in de omgeving.
Gedragingen in relatie met de gezondheid.
- Gezondheidsvaardigheden
- Voedingsgedrag en gezondheidsproblemen
- Alcohol- en drugsgebruik
- Roken
- Beweging.
Exogeen
(Fysieke omgeving)
Voorbeelden zijn bodem, water, de lucht, het klimaat en organismen.
- Fysische factoren. Fijnstof, straling, verkeersgeluid, inrichting omgeving.
- Chemische factoren. Dioxinen, pcb’s. Smog en stank
- Biotische factoren. Micro-organismen, huisstofmijt, schimmel, virussen, bacteriën
(Invloed van de maatschappij)
- Werk. Psychische belasting, werkdruk.
- School. Verantwoordelijkheid bevorderen
- Sociale relaties eenzaamheid, sociale steun
, COLLEGE 2: EN ZELFMANAGEMENT.
Wat is preventie?
Het totaal van maatregelen, zowel binnen als buiten de gezondheidszorg, die tot doel hebben de
gezondheid te bewaken en te bevorderen door ziekte en gezondheidsproblemen te voorkomen.
- De omslag van zorg -> preventie en zelfmanagement support in behandeling door paramedici.
De onderverdeling.
Individueel.
- Zorg gerelateerd.
- Geïndiceerd.
Collectief.
- Selectief.
- Universeel.
Universeel/primaire preventie.
Is gericht op de gezondheid van de bevolking of een deel ervan.
- Ziekte en aandoeningen voorkomen of terugdringen
- Inzicht brengen in oorzaken van het gezondheidsprobleem
De aanpak.
- Gericht op groepen en individuen
- Bevorderen van het individueel gedrag
- Nudging factoren in de omgeving zorgen voor gezond gedrag (fietspaden, looproutes)
Secundaire preventie.
Is gericht op mensen met een verhoogd risico en/of beperkte symptomen.
- Een combinatie t.a.v. gezondheidsfactoren, gedrag en/of gezondheidsprobleem
Case finding: Het opsporen van aandoeningen in een beginstadium en vroegtijdig behandelen
Screening: Het opsporen van klachten en aandoeningen in bevolkingsgroepen.
Bevolkingsonderzoek.
Voorbeelden: Mondgezondheid en scheelzien bij schoolkinderen, screening op kankersoorten
- De betrouwbaarheid van de screeningsmethode is 90-95%
Fout-positief: Wel diagnose maar geen aandoening.
Fout-negatief: Geen diagnose maar wel aandoening.
Patiënt delay: Patiënt zoekt te laat de juiste zorg.
Dokter delay: Huisarts die niet snel genoeg doorverwijst, voorbeeld.
Tertiaire preventie.
Is gericht op een zo goed mogelijke gezondheid als je moet leven met ziekte of aandoening.
- Kwaliteit van leven ondanks beperkingen of problemen en voorkomen dat complicaties
verergeren
Casuïstische preventie.
Is gekoppeld aan de individuele patiënt en betreft een specifieke interventie of behandeling.
Wanneer werkt preventie?
Bij een goede kennis van endogene en exogene gezondheidsdeterminanten.
- Zijn de determinanten veranderbaar en beïnvloedbaar.
