Samenvatting diagnostiek
Thema 3: Culturele sensitiviteit en bias in de diagnostiek
Leerdoelen:
1. Hoe een diagnosticus zich op moet stellen om ‘cultuurbewust’ hulpverlener te zijn
2. Wat culturele verschillen zijn in prevalentie, beleving en uiting van psychische
problemen
3. Welke bronnen van bias er zijn (mogelijkheden en beperkingen van cross culturele
diagnostiek)
Literatuur:
1. Borra, Van Dijk & Verboom (2016). Cultuur en psychodiagnostiek H1 en H2 =
leren , H8 = ter illustratie
2. Kortmann (2020). Culturele competenties in de GGZ H5 en H6
3. Van de Vijver (2017) Diagnostiek en testgebruik voor allochtonen H9
4. Verhulp et al. (2013) Understanding ethnic differences in metal health service use for
adolescents internalizing problems: the role of emotional problem identification
5. Van de vijver & Tanzer (2004) Bias and equivalence in cross-cultural assesment an
overview
Leerdoel 1: Hoe een diagnosticus zich op moet stellen om een
'cultuurbewust' hulpverlener te zijn;
Borra & Verboom (2016) Cultuur en psychodiagnostiek. Hoofdstuk 1
Interculturele diagnostiek in de afgelopen 40 jaar
Er zijn vier perioden aan te wijzen:
Jaren 60’ weinig behoefte aan en interesse in interculturele diagnostiek in NL,
relatieve rust en gebrek aan aandacht
Eind jaren ’80 meer belangstelling voor de bruikbaarheid van psychologische tests
bij allochtonen, deze fase is vooral probleem identificerend
Jaren ’90 ontwikkelen van twee fronten:
Studies naar vertekeningen in instrumenten die in NL gebruikt worden
Studies waarin nieuwe instrumenten gepresenteerd worden die
ontwikkeld zijn op bruikbaarheid in een interculturele samenleving
6. Jaren ’00 de ontwikkeling gaat nauwelijks vooruit, belangstelling vanuit
universiteit voor interculturele diagnostiek is minder geworden. De stagnatie komt
door politieke en maatschappelijke veranderingen en beperkte financiële
mogelijkheden voor groot onderzoek
7. Jaren ’10 belangstelling vanuit de praktijk is weer toegenomen. Er is meer
professionalisering in de diagnostische praktijk. Crossculturele diagnostiek is nu
onderdeel van opleidingen. Het is een belangrijk onderdeel van professionele skills
,Cultuurbewust hulpverlenen
Borra & Verboom (2016) Cultuur en psychodiagnostiek, Hoofdstuk 2
De meeste hulpverleners in NL zijn getraind op een opleiding die westers georiënteerd is. Ze
krijgen te maken met dilemma’s en taken. Ten eerste de tests en instrumenten die niet zijn
afgestemd op niet-NL cliënten. Ten tweede het interpreteren van onderzoeksresultaten dat
niet los kan van de culturele context
Deelidentiteiten
Cliënten worden in de hulpverlening vaak gereduceerd tot deelidentiteit. Bijvoorbeeld,
leeftijd, problematiek, sekse, etniciteit etc. Iedereen heeft meerdere deelidentiteiten en die
deelidentiteiten zorgen voor verschillen in iemands leven. Die verschillen spelen in
onderlinge samenhang een rol in ieders leven. De samenhang tussen deelidentiteiten noemen
we intersectionaliteit (soms ook kruispunt denken genoemd). Kenmerken zijn:
Intersectionaliteit voorkomt dat verschillen worden uitgedrukt in dichotomieën zoals
arm OF rijk, zwart OF wit. Bij intersectionaliteit zijn er verschillende assen,
bijvoorbeeld klasse loopt van arm tot rijkt. Het doorbreekt daarmee het denken in
stereotypen die kleven aan dichotomieën.
Het kruispunt wordt gevormd door belangrijke assen van persoonlijke en
maatschappelijke betekenisgeving. De verschillen zijn dynamisch en macht geladen
Alle mensen kunnen gelijktijdig op verschillende assen een plaats hebben. Het is
nooit de ene of de andere as maar altijd een combinatie van assen. De persoonlijke
combinatie is belangrijk
Afhankelijk van de context kan het ene of andere culturele repetoire van iemand
vooropstaan, of zelfs een mix ervan, dus dat verschilt per context. Door
intersectioneel denken zij hybride identiteiten makkelijker te traceren en in kaart te
brengen.
Als iemand wordt benaderd op één specifieke deelidentiteit worden de andere
uitgesloten. Het is belangrijk te onthouden dat gedrag niet persé problematisch is
alleen omdat het niet voldoet aan de dominante opvattingen. Als hulpverlener ga je
nieuwe combinaties van deelidentiteiten zien hiervoor is de andere vraag of
anderende vraag. Bijvoorbeeld: hoe zou het verhaal van de cliënt eruit zien als hij een
andere etniciteit had en hogere opleiding. Deze vragen belichten andere kanten van de
persoon
Intersectionaliteit is de basis voor cultuurbewuste hulpverlening. Omgaan met
culturele verschillen vraagt namelijk om te gaan met verschillen in hun samenhang.
Kruispunt denken biedt hiervoor een belangrijk kader.
Cultuurbewuste zorg
Er zijn veel begrippen om cultuurbewuste zorg te omschrijven. Deze begrippen worden vaak
door elkaar gebruikt en omvatten een geheel aan kennis, houding, inzicht en vaardigheden
van hulpverleners om constructief met de culturele diversiteit van hun cliënten om te gaan.
Er zijn meerdere modellen ontwikkeld als hulpmiddel in interculturele hulpverlening. Vaak
zijn ze gebaseerd op klassiek antropologisch vertoog. Dat betekent dat ze er vanuit gaan dat
mensen uit een land direct een groep vormen en cultuur delen. Andere modellen leggen het
accent op specifieke componenten zoals interculturele communicatie of interculturele
competenties. Terwijl cultuurbewuste zorg alle componenten in samenhang omvat.
Model van Papadopoulos, Tilki en Taylor (1998) gelijk aan veel andere modellen
, Vier cyclische begrippen worden gezien als opeenvolgende stadia van goed,
intercultureel hulpverlenerschap. 1. Cultureelbewustzijn, 2. Culturele kennis 3.
Culturele sensitiviteit en 4. Cultureel competent zijn
Pluspunt: alle onderdelen per stadium zijn richtinggevend en kunnen aangepast
worden aan het specifieke beroep of kennisniveau van de hulpverlener
Nadeel: rigide. Het lijkt alsof cultureel bewustzijn het begin punt moet zijn, terwijl het
bijvoorbeeld ook kan beginnen bij culturele sensitiviteit als iemand groot empathisch
vermogen heeft
Nadeel: het model suggereert (net als veel andere modellen) dat er afzonderlijke
componenten zijn, terwijl deze in de praktijk juist vaak lijken te overlappen
Competenties
Een competentie is een geïntegreerd geheel van kennis, inzicht, vaardigheden, houding en
eigenschappen waarmee op een goede manier resultaten worden behaald in de
beroepscontext. Competenties zijn aan te leren maar zijn ook afhankelijk van kernkwaliteiten
van de persoon.
Interculturele competenties zijn belangrijk bij interculturele hulpverlening. Het beheersen
ervan wordt vaak als oplossing gezien van het gebrekkig aansluitende hulpverleningsaanbod
voor de migrantencliënt. Shadid noemt hierbij een aantal misvattingen
Interculturele competenties zijn alleen nodig voor autochtone hulpverleners
Je kunt ze alleen inzetten in interetnische situaties
Ze bestaan uit kennis van andere culturen
Alleen onontbeerlijk in werksituaties
De allochtone hulpverlener kan allochtone cliënten beter helpen er bestaat niet één
allochtone cultuur, het is heel talrijk en divers ook binnen één etnische groep
Het bovenstaande klopt dus niet!
Interculturele competenties zijn noodzakelijk voor iedere hulpverlener, ongeacht de
herkomst. Ze gaan over culturele én SES verschillen, vereisen een bepaalde houding,
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anneeeltink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,29. Je zit daarna nergens aan vast.
