PB1402 Biologische grondslagen: evolutionaire psychologie
Thema 1 Fundamenten..........................................................................................................................................................3
1.1 Perspectief..................................................................................................................................................................3
PDF – Asking the right questions (Barrett et al., 2002).............................................................................................3
PDF – Tinbergen's four questions: An appreciation and update (Bateson & Laland, 2013)......................................3
Webpresentaties: Darwin & Natuurlijke selectie.......................................................................................................5
1.2 Historie.......................................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 1 Introduction to evolutionary psychology (pp. 1-35)..............................................................................6
PDF – Evaluating the evidence of psychological adaptation (Schmidt & Pilchner, 2004)......................................11
Opdrachten 1.2.........................................................................................................................................................14
1.3 De moderne synthese...............................................................................................................................................16
Hoofdstuk 2 Mechanisms of evolutionary change (pp. 36-63)................................................................................16
PDF – The seductive allure of behavioral epigenetics (Miller, 2010)......................................................................21
Opdrachten 1.3.........................................................................................................................................................21
Thema 2 Relaties.................................................................................................................................................................24
2.1 Seksuele selectie......................................................................................................................................................24
Hoofdstuk 3 Seksual selection (pp. 64-87)..............................................................................................................24
Opdrachten 2.1.........................................................................................................................................................28
2.2 Partners.....................................................................................................................................................................30
Hoofdstuk 4 The evolution of human mate choice (pp. 88-123).............................................................................30
Webpresentatie: Seks en evolutie.............................................................................................................................37
Opdrachten 2.2.........................................................................................................................................................38
2.3 Verwantschap...........................................................................................................................................................42
Hoofdstuk 7 The evolutionary psychology of social behavior – kin relationships and conflict (pp. 198-221).......42
Opdrachten 2.3.........................................................................................................................................................47
2.4 Reciprociteit.............................................................................................................................................................49
Hoofdstuk 8 The evolutionary psychology of social behavior - reciprocity and group behaviour (pp. 222-247)...49
PDF – How animals do business (De Waal, 2005)..................................................................................................54
Opdrachten 2.4.........................................................................................................................................................56
Thema 3 Universaliteit........................................................................................................................................................59
3.1 Cognitieve ontwikkeling..........................................................................................................................................59
Hoofdstuk 5 Cognitive development and the innateness issue (pp. 124-157).........................................................59
PDF – Biological boundaries of learning (Seligman & Hager, 1972).....................................................................65
Opdrachten 3.1.........................................................................................................................................................67
3.2 Cognitieve functies..................................................................................................................................................70
Hoofdstuk 9 Evolution, thought and cognition (pp. 248-288).................................................................................70
PDF – Enhanced Memory for Faces of Cheaters (Mealy, Daaod, &Krage, 1996)..................................................77
Opdrachten 3.2.........................................................................................................................................................77
3.3 De rol van emotie.....................................................................................................................................................80
Hoofdstuk 11 The evolution of emotion (pp. 329-357)............................................................................................80
PDF – Neural systems in emotional processing (Gazzaniga et al., 2002)................................................................86
Opdrachten 3.3.........................................................................................................................................................88
Thema 4 Uniciteit................................................................................................................................................................89
4.1 Sociale ontwikkeling................................................................................................................................................89
Hoofdstuk 6 Social development (pp. 158-197)......................................................................................................89
Opdrachten 4.1.........................................................................................................................................................97
4.2 Individuele verschillen...........................................................................................................................................100
Hoofdstuk 13 Evolution and individual differences (pp. 398-437)........................................................................100
Opdrachten 4.2.......................................................................................................................................................107
4.3 Psychopathologie...................................................................................................................................................109
Hoofdstuk 12 Evolutionary psychopathology and Darwinian medicine (pp. 358-397).........................................109
Opdrachten 4.3.......................................................................................................................................................116
,Thema 5 Uitlopers.............................................................................................................................................................118
5.1 Cultuur....................................................................................................................................................................118
Hoofdstuk 14 Evolutionary psychology and culture (pp. 438-472).......................................................................118
PDF – Sexual selection for cultural displays (Miller, 1999)..................................................................................123
Opdrachten 5.1.......................................................................................................................................................126
Workman, L. (2014). Evolutionary Psychology (3de ed.). Cambridge University Press.
, Thema 1 Fundamenten
1.1 Perspectief
Pluriforme verklaringen: gedrag wordt vaak niet eendimensionaal verklaard, maar vanuit meerdere conceptueel
onafhankelijke oorzaken. Niko Tinbergen vond dat gedrag alleen begrepen kon worden vanuit vier perspectieven, en
bracht de verschillende verklaringsperspectieven onder in een taxonomie:
Verandering Tijdsmoment
Ultimaat (waarom) Fylogenese (historie) Functie
Proximaat (wat, hoe) Ontogenese (ontwikkeling) Mechanisme
PDF – Asking the right questions (Barrett et al., 2002)
Er zijn verschillende redenen om de waarom-vraag over gedrag te stellen. De reden begrijpen is belangrijk omdat het
bepaalt welk antwoord je kunt verwachten. Tinbergen identificeerde 4 manieren waarop de waarom-vraag gesteld wordt:
1. Proximate / mechanistische oorzaak
Omdat men wil weten wat motiveert tot bepaald gedrag. Het antwoord ligt dan in termen van de impact van stimuli op het
zenuwstelsel en de manier waarop dit leidt tot een geschikt respons.
2. Ontwikkeling / ontogenetische oorzaak
Omdat men wil weten waarom gedrag op een bepaalde manier uitgevoerd wordt. Het antwoord vereist onderzoek naar
factoren die de ontwikkeling gedurende het leven vormen, incl. genetische erfenis en de invloed van leren.
3. Historische / fylogenetische oorzaak
Omdat men de evolutionaire geschiedenis van gedrag wil weten. Om deze vraag te beantwoorden, moet m.b.v. fossiele
gegevens de evolutionaire veranderingen geïdentificeerd worden.
4. Functionele / ultimate oorzaak
Omdat men wil weten waarom het gedrag goed was voor de overleving en voortplanting van het organisme. Het antwoord
moet gezocht worden in natuurlijke selectie.
Begrip op één niveau veronderstelt niet dat je het ook op een ander niveau begrijpt. Toch kan het nuttig zijn om iets op
meer dan één niveau te begrijpen. Als verklaringen op de vier verschillende niveaus met elkaar overeenkomen, kunnen
we er vrij zeker van zijn dat we een volledige verklaring hebben van een bepaald fenomeen.
Het moet echter vermeden worden om verklaringsniveaus met elkaar te verwarren. Ook is geen enkel niveau is meer
correct of heeft voorrang boven het ander. Bij het bestuderen van mensen is het lastiger om de niveaus gescheiden te
houden dan bij dieren, omdat mensen bewustzijn en zelfbewustzijn hebben. Omdat we de langetermijngevolgen van ons
gedrag kennen en begrijpen, verwarren we vaak proximate en ultimate verklaringen met elkaar.
Omdat we ons bewust zijn van onze motieven, nemen we aan dat we ons ook bewust zijn van onze besluitvormings-
processen. Hierdoor gaan we gedrag verklaren dat al verklaard is door de evolutie, en vergeten we dat bepaalde aspecten
van het menselijk gedrag gevormd zijn door jarenlange evolutie i.p.v. door denkprocessen in ons hoofd.
Studie naar mensen moet daarom altijd expliciet zijn over twee dingen:
1. Het soort verklaring dat men 2. Of de evolutie een cognitief vermogen heeft geselecteerd of een onbewuste,
probeert te geven. voorgeprogrammeerde vuistregel.
PDF – Tinbergen's four questions: An appreciation and update (Bateson & Laland, 2013)
Oorsprong van de vragen van Tinbergen
Volgens Tinbergen zijn er vier fundamenteel verschillende soorten vraagstukken in de biologie:
1. Overlevingswaarde: waar is het voor? 3. Evolutie: hoe evolueerde het gedurende de
2. Ontogenese: hoe heeft het zich ontwikkeld tijdens het geschiedenis van de soort?
leven van het individu? 4. Causaliteit: hoe werkt het?
De overlevings- en evolutionaire vragen zijn meer ‘waarom’-vragen, terwijl de andere twee meer ‘hoe’-vragen zijn.
Ook Mayr maakte onderscheid tussen proximate en ultimate oorzaken, maar dat was wat ambigu en hij verwarde
‘functie’ met ‘uiteindelijke oorzaak’. Tinbergen maakt daarentegen zowel onderscheid tussen verleden en heden als
tussen functie en oorzaak, waardoor zijn kader beter bestand was tegen kritiek en de tand des tijds.
Dit artikel onderzoekt de conceptuele en empirische ontwikkelingen in de 50 jaar na Tinbergens formulering, en
beargumenteert dat het viervragenschema een nuttige heuristiek blijft, maar een wat genuanceerder interpretatie vereist.
Waar is het voor? (functie)
Tinbergen deed veel onderzoeken naar de functie van een kenmerk. Het woord ‘biologische functie’ heeft meerdere
betekenissen, sommigen zeggen daarom ‘adaptieve significantie’. Dit artikel gebruikt echter ‘huidig nut’ omdat het
,benadrukt hoe de huidige en de oorspronkelijke functie van een kenmerk kunnen verschillen, en geen aannames doet
over de processen die de functionaliteit hebben gegenereerd. Kenmerken kunnen gedurende de tijd ook van functie
veranderen, vanwege het vermogen van organismen om flexibel te reageren op omstandigheden. Daarom moeten we ons
ervan bewust zijn dat het huidige nut niet gelijk hoeft te zijn aan de oorspronkelijke functie, en dat functionaliteit niet
het directe product van natuurlijke selectie hoeft te zijn.
Er wordt vaak gesproken over functies in termen van ‘schijnbare ontwerp’, hoewel dat door het ‘intellectueel ontwerp’
van creationisten een beladen term is geworden. Maar ook als men een schijnbaar ontwerp herkent, impliceert dat nog
geen adaptatie of selectie. Ook het concept ‘adaptatie’, de fit tussen een kenmerk en een uitdaging van de omgeving, is
verwarrend omdat de term adaptatie ook gebruikt wordt voor het proces waarmee die fit wordt bereikt.
Deze verwarring over termen kan worden voorkomen als er duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen het huidige nut
en de historische processen waarmee het tot stand is gekomen, zoals Tinbergen bepleitte.
Hoe heeft het zich ontwikkeld? (ontogenese)
Hier heeft Tinbergen relatief weinig onderzoek naar gedaan, maar onderzoek van anderen heeft geleidt tot sterke
verbanden. Tinbergen dacht dat organismen alleen aan het begin van zijn leven genetische informatie erft, maar er zijn
nieuwe onderzoeken die hebben ontdekt dat er ook extra-genetische overervingsprocessen zijn, die zich later in het
leven manifesteren, zoals sociaal leren bij complexere dieren.
De ontwikkelingsprocessen die vormend zijn voor een bepaald kenmerk, beginnen vaak al vóór de conceptie. Veel van
deze factoren zijn verzameld door de activiteiten van meerdere individuen gedurende meerdere generaties (culturele
kennis en ecologische erfenissen). Deze erfenissen kunnen zorgen voor epigenetische veranderingen in de nakomelingen,
en zijn daarom belangrijk om te onderzoeken. Daarom gaat het ontogenese-vraagstuk verder terug dan de conceptie.
Hierdoor is erfelijkheid veranderd van een eenmalige erfenis naar een veelzijdig proces gedurende de gehele levensduur.
Hoe is het geëvolueerd? (fylogenese)
Volgens Tinbergen zorgt natuurlijke selectie voor de basis van wat een individu erft, en dit blijkt inderdaad uit recente
bevindingen. De ‘eenheid van vorm’ van Gould stelt beperkingen aan wat wel en niet kan worden geërfd, en er lijkt een
‘ontwikkelingsbias’ voor de verspreiding van fenotypes die onderhevig zijn aan natuurlijke selectie. Ontogenetische
processen van zelfregulatie en plasticiteit suggereren dat willekeurige genetische mutaties zelden zorgen voor
willekeurige variatie in fenotypes, maar dat evolutie vaak plaatsvindt door de coöptatie van bestaande systemen. Gould
en Vrba bedachten de term ‘exaptation’ voor het evolutionaire proces waarmee een kenmerk wordt gecoöpteerd om te
voldoen aan een nieuwe eis van de omgeving. Een voorbeeld is de overeenkomst tussen het gesis van een holenuil en het
ratelen van een ratelslang; het gesis werd gecoöpteerd als verdedigingsfunctie.
Er wordt dus nagedacht over een actievere rol voor gedrag in evolutie. De recente nadruk op culturele evolutie bij het
verklaren van menselijke cognitieve en gedragskenmerken (zoals taal) betekent dat voor sommige kenmerken twee
soorten evolutionaire geschiedenis erkend moeten worden. De vraag wordt dan ‘welke historische processen waren
verantwoordelijk voor het personage?’ En ‘hoe kan het traject worden verklaard?’ Of culturele verandering het best kan
worden gekenmerkt als evolutie of als ontwikkeling, is nog een punt van discussie.
Omdat sociale overdracht zo wijdverspreid is, moeten we aannemen dat het niet alleen van toepassing is bij mensen,
maar ook bij dieren. Er zijn verschillende voorbeelden van sociale overdracht, m.n. bij vogels.
Hoe werkt het? (mechanisme)
In 1963 riep Tinbergen op tot een analyse op meerdere niveaus van het gedrag van het individu en samenlevingen tot aan
de moleculaire biologie. De verbanden tussen de analyseniveaus bleven vele jaren relatief zwak, maar recentelijk is er
enorme vooruitgang geboekt bij het begrijpen van de moleculaire, neurobiologische en hormonale basis van gedrag.
Onderzoekers kunnen reiken tot lagere (bv. moleculaire) niveaus of hogere (bv. gedragsmatige) niveaus, waarbij ze zich
beperken tot dat wat functioneel belangrijk is, waardoor ze niet worden overspoeld door complexiteit.
In vergelijking met de andere vragen van Tinbergen, is de studie van mechanismen relatief ongecompliceerd. Het enige
is dat Tinbergen de term ‘causaliteit’ gebruikte voor onderzoek naar mechanisme, en dat kan wat misleidend zijn. Een
betere term is ‘controlemechanismen’, wat de beoogde focus op het hier-en-nu beter weergeeft.
Onderlinge relaties tussen de vier problemen
Tinbergen beschouwde zijn onderscheiding als pragmatisch, maar ook logisch: antwoord op één van de vragen is niet
hetzelfde als een antwoord op een andere. Tinbergen vond ook dat het samenbrengen van de problemen een belangrijk
onderdeel was. Er zijn veel voorbeelden in de praktijk waarbij twee of meer problemen tegelijk aangepakt moeten
worden. Het ene onderzoek kan zo ook leiden tot het andere. Pogingen tot integratie moeten worden aangemoedigd.
Ontwikkeling en mechanisme lijken met elkaar verweven, omdat de vraag ‘hoe werkt het (nu)?’ de abstractie van een
moment in de tijd vereist, maar omdat ontwikkelingsverandering continu is, vereist het ook een volledig begrip van hoe
het personage op alle relevante momenten werkt.
Bijkomende vragen
In de loop van de jaren zijn er veel potentiële ‘vijfde vragen’ voorgesteld, zoals ‘hoe wordt het gedrag overgeërfd?’,
,‘hoe kunnen de vier vragen worden geïntegreerd?’ en ‘wat is het kenmerk?’. Die laatste vraag stelde Tinbergen zelf bijna
ook aan het begin van zijn artikel; hij schreef: ‘Minachting voor eenvoudige observatie is een dodelijke eigenschap in
elke wetenschap’. In die tijd was het een doel van ethologen om een volledige beschrijving van het gedrag van een soort
te geven; een ethogram. Sindsdien is de variatie binnen soorten en hun afhankelijkheid van omstandigheden duidelijker
geworden, waardoor de constructie van ethogrammen twijfelachtig werd. Het identificeren van betekenisvolle
gedragseenheden is belangrijk, maar ook de beschrijving van het kenmerk, ook al kan het afhangen van het probleem.
Projecties van dieren op mensen waren altijd onderhevig aan veel kritiek (antropomorfisme), waardoor het toeschrijven
van menselijke emoties en intenties aan dieren als ongeoorloofd werd beschouwd. Dit belemmerende het onderzoek,
omdat wetenschappers veel van het gedrag van dieren misten. De groeiende belangstelling voor dierenbewustzijn heeft
geleid tot een andere potentiële vijfde vraag: ‘waar is een dier zich bewust van?’
Praktische implicaties
1. Een focus op het huidige nut begint met de vraag ‘waar is het voor?’, waarbij veronderstellingen over historische
processen die ertoe hebben geleid, worden vermeden. Onderzoekers moeten zich ervan bewust zijn dat het huidige
nut niet hetzelfde hoeft te zijn als de oorspronkelijke functie, en dat functionaliteit niet het directe product van
natuurlijke selectie hoeft te zijn.
2. Processen die relevant zijn voor het begrijpen van de ontwikkeling, beginnen al vóór de conceptie, en de
ontwikkeling kan worden beïnvloed door transgenerationele erfeniseffecten. De 20e-eeuwse scheiding van
erfelijkheid en ontwikkeling wordt op de proef gesteld door recente gegevens die aantonen dat nakomelingen meer
erven dan genen, en dat het ouderfenotype actief betrokken is bij de ontwikkeling van de nakomelingen door
opname, synthese en overdracht van bronnen tijdens de vorming van eieren, embryonale ontwikkeling en daarna.
3. Een focus op evolutie moet erkennen dat er verschillende niveaus waarop natuurlijke selectie kan werken, met hun
beperkingen en bias op ontwikkeling. Men moet zich moeten afvragen welk evolutieproces en welk systeem van
overerving verantwoordelijk is voor het kenmerk. Gedrags- en ontwikkelingsprocessen in het algemeen, spelen
waarschijnlijk een actievere rol in de evolutie dan traditioneel werd gedacht.
4. De terminologie van Tinbergen moet worden bijgewerkt. ‘Causaliteit’ is te dubbelzinnige en de doelstellingen van
Tinbergen worden beter weergegeven door ‘controlemechanismen’. Evenzo kan ‘functie’ beter worden vervangen
door ‘huidig nut’, waardoor het gaat over zowel reproductief succes als overleving. In enkele gevallen kan het
huidige nut beter worden begrepen als het dienen van een functie die voortkomt uit een cultureel evolutieproces.
5. Integratieve oplossingen voor de vier problemen zijn nodig om een diep, overkoepelend begrip te genereren.
6. Hoewel formele ethogrammen van beperkt nut zijn, blijft het waardevol om gedragsanalyses te beginnen met een
observatieperiode, bedoeld om de onderzoeker in staat te stellen hun dieren te leren kennen en daardoor duidelijk te
specificeren wat er moet worden uitgelegd.
Conclusies
Tinbergen zag een groot voordeel in het aanpakken van alle vier zijn problemen. In eerste instantie miste men de
aandacht voor controlemechanismen en ontwikkeling, maar inmiddels is duidelijk dat de studie hiernaar belangrijk is bij
het stimuleren (en beperken) van ideeën over het huidige nut en de evolutie van gedrag.
In het algemeen worden de vier vragen van Tinbergen onafhankelijk bestudeerd, hoewel de andere vragen vaak tussen
haakjes worden geplaatst. In relatief weinig gevallen zijn alle vier de vragen beantwoord voor één kenmerk (behalve
zangvogels, zie artikel). Dit komt waarschijnlijk omdat onderzoekers meestal op één bepaald probleem gericht zijn.
Webpresentaties: Darwin & Natuurlijke selectie
Natuurlijke selectie: variatie & overleven + voortplanting & erfelijkheid = aanpassing aan de omgeving. De natuur
selecteert telkens het fenotype dat het best is aangepast.
Fenotype: de verzameling adaptaties aan de omgeving als resultaat van natuurlijke selectie. Hoe dat eruit ziet, wordt
grotendeels bepaald door genetische informatie → de eikenboom.
Genotype: de genetische informatie die bij de voortplanting wordt doorgegeven → de eikel waarin de informatie over
de eikelboom wel ligt opgeslagen, maar omstandigheden zorgen ervoor of het bv. een grote of kleine boom wordt.
Proximate oorzaken: factoren tijdens de ontwikkeling van het individu die het fenotype beïnvloeden.
Ultimate oorzaken: factoren die zorgen voor de aanpassing van de soort als geheel; beïnvloeden het genotype.
Fylogenese Ontogenese Proximate causaliteit Ultimate functies
Wat is de evolutionaire Wat is de aanpassing van het Wat is de directe oorzaak, het Wat is de functie van het
oorsprong van het genotype fenotype in de ontwikkeling specifieke signaal uit de gedrag, het doel waar het op
onder druk van de omgeving? gedurende de levensloop? omgeving dat de reactie uitlokt? gericht is?
,1.2 Historie
Hoofdstuk 1 Introduction to evolutionary psychology (pp. 1-35)
1.1 De oorsprong van evolutionaire psychologie
De basisaanname van evolutionaire psychologie is dat de menselijke geest net als elk ander orgaan het product van
evolutie is, en dat we het beter begrijpen als we onderzoek doen naar de evolutionaire druk die het gevormd heeft. Er
kunnen verschillende vragen gesteld worden:
1. Ultimate vragen: waarom bepaald gedrag eigenlijk bestaat.
2. Proximate vragen: hoe bepaald gedrag zich ontwikkelt, de neurologische/cognitieve basis ervan en of het verworven of
aangeboren is.
Het probleem is dat de traditionele psychologie zich meestal niet bezig hield met waarom we bepaald gedrag vertonen,
maar met welke voordelen dat gedrag oplevert voor het individu. Maar door Darwins theorie is dat veranderd: we zijn
niet noodzakelijk de begunstigden van ons eigen gedrag, de begunstigden van gedrag zijn in veel gevallen onze genen.
Het individu staat niet meer centraal. Richard Dawkins beschreef het als: ‘wij zijn overlevingsmachines – robots die
blindelings zijn geprogrammeerd om de zelfzuchtige moleculen, die bekend staan als genen, te behouden’.
Bovenstaande geldt echter alleen voor geëvolueerd gedrag. Gedrag dat niet is geëvolueerd, zoals aangeleerd gedrag, staat
niet ten gunste van de genen. Hoewel het onderscheid tussen geëvolueerd en niet-geëvolueerd gedrag moeilijk te maken is.
Ze zeggen wel eens dat de wetenschap de mensheid drie klappen gegeven heeft:
Copernicus leerde ons dat de aarde Freud liet zien dat onze instincten emotioneel Darwin liet zien dat we niet van
niet het centrum van het universum is, en seksueel zijn i.p.v. rationeel en goddelijk. engelen maar van apen afstammen.
1.2 Geschiedenis van evolutionair denken
Evolutie voor Darwin
Lange tijd was het gangbaar om te geloven dat de natuur met al haar complexiteit geschapen was door een almachtig
wezen. Ook tegenwoordig zijn er nog creationisten en mensen die in ‘intelligent design’ geloven, en is er debat over de
wetenschappelijk status ervan. De ‘nieuwe atheïsten’, zoals Dawkins, zijn provocatief anti-religieus. Religie houdt zich
echter met dezelfde vragen bezig als de wetenschap: begrijpen waar het leven vandaan komt en wat het betekent.
Thales: Griekse filosoof, probeerde oorsprong van het leven uit te leggen in natuurlijke termen (i.p.v. bovennatuurlijke).
Stelde dat leven was ‘geëvolueerd’ uit simpelere elementen, met water als het meest basale element.
Empedocles: stelde dat de wereld was begonnen vol organen die elkaar tegenkwamen en samen verder gingen, gedreven
door ‘liefdeskracht’. De meeste van deze eenheden waren ‘monsterlijk’ en stierven, maar enkelen waren succesvol en
ging zichzelf vermenigvuldigen. Dit heeft overeenkomsten met natuurlijke selectie.
Aristoteles: stopte het evolutionaire denken door te stellen dat elke soort een plek heeft in een hiërarchie: scala natura
(‘Great Chain of Being’). Dit werd later door het christelijk geloof overgenomen. God had de hoogste positie, gevolgd
door engelen, edele mannen, edele vrouwen, normale mannen, normale vrouwen, dieren, planten en uiteindelijk
levenloze objecten. Het was niet mogelijk om op-en-neer te bewegen in de hiërarchie. Deze visie was niet alleen
descriptief, maar ook prescriptief. Verandering zou leiden tot chaos, tot de orde weer hersteld was. Hiermee sloot
Aristoteles effectief het evolutionaire debat; het werd moreel verkeerd om vragen te stellen over de huidige norm.
Immanuel Kant: Duitse filosoof, 18e eeuw, stelde zich voor hoe een organisme gedurende de tijd kan veranderen en
kenmerken van een ander organisme kan krijgen (fysiek en mentaal). Schreef in ‘Anthropology’ dat apen in de loop van de
tijd ‘een orgaan voor het gebruik van de rede’ kunnen ontwikkelen. Ging daarmee in tegen het doctrine van Aristoteles.
Erasmus Darwin: 18e eeuw, opa van Darwin, schreef dat alle levende dingen voortgekomen zouden kunnen zijn uit een
gemeenschappelijke voorouder (levend filament), en suggereerde dat competitie tussen en binnen soorten de drijvende
kracht was achter evolutie. Hij had echter géén plausibel mechanisme hiervoor bedacht.
Jean-Baptiste Lamarck: tijdgenoot van Erasmus Darwin, stelde wel een verklarend mechanisme voor. Zijn eerste wet
was dat veranderingen in de omgeving kunnen leiden tot veranderingen in gedrag, wat ertoe leidt dat een orgaan meer of
minder wordt gebruikt. De tweede wet was dat dergelijke veranderingen overerfbaar waren. Dit beschreef hoe een
organisme gradueel kan veranderen als gevolg van de interactie tussen behoeften en de omgeving → de overerving van
verworven eigenschappen. Deze theorie is echter onjuist; hoewel de omgeving inderdaad invloed kan hebben op de
organen, kunnen deze veranderingen niet doorgegeven worden. Maar deze theorie had wel invloed op Darwin.
Darwin en natuurlijke selectie
Charles Darwin: natuurlijke selectie hangt af van twee componenten:
Erfelijke variatie Differentieel reproductief succes
Individuen binnen een populatie verschillen van elkaar op Het resultaat van deze verschillen is dat sommige individuen meer
manieren die doorgegeven worden aan hun nageslacht. overlevend nageslacht hebben dan anderen.
Aseksuele soorten planten zich voort door zichzelf te kopiëren. De meeste nakomelingen zijn perfecte kopieën, maar er
,kunnen ook kopieerfouten ontstaan. Deze fouten hebben meestal geen gevolgen of leiden tot een individu dat zijn
genen niet kan doorgeven. Maar in zeldzame gevallen zorgt een fout ervoor dat een organisme beter past in een
omgeving dan zijn ouders, waardoor het meer nageslacht kan produceren en de ‘fout’ spoedig de norm wordt. Soms
neemt de nieuwe versie de oude over, maar soms zijn beide versies geografisch van elkaar gescheiden, waardoor beide
versies naast elkaar blijven bestaan en uiteindelijk twee nieuwe soorten ontstaan.
Bij aseksuele soorten ontstaat variatie alleen door kopieerfouten – mutaties – maar bij seksuele soorten is dit ingewikkelder
omdat de genen van twee individuen gecombineerd worden, waardoor elke nakomeling anders is dan zijn ouders. Hierdoor
ontstaat meer variatie, en dat is één van de redenen dat seks ontstaan is.
Mendel en de geboorte van genetica
Gregor Mendel: Oostenrijkse monnik die in de 19e eeuw experimenteerde met erwtenplanten. Een van zijn inzichten
was dat erfenis afzonderlijk (particulate) was, terwijl Darwin stelde dat een kenmerk van een individu een mix was van
dat van zijn vader en moeder, zoals je verf mengt (rood + wit = roze). Mendel liet zien dat dit niet klopte, maar dat de
nakomelingen van een rode en witte plant soms rode en soms witte bloemen krijgen, maar nooit roze. Bij kenmerken die
veroorzaakt worden door een enkele gen, is de erfenis altijd afzonderlijk.
Het is ook wel logisch dat kenmerken niet gemixt worden, want dan zou iedereen een soort gemiddelde worden. Omdat
natuurlijke selectie afhankelijk is van variatie, zou de evolutie dan vanzelf stoppen. Maar hoewel Darwin de
tekortkomingen van zijn theorie erkende, kwam hij zelf niet met een betere theorie. Hij was zich ook niet bewust van
Mendels werk. Dat werd pas in de 20e eeuw door wetenschappers herontdekt en op waarde geschat.
De daaropvolgende fusie van genetica en evolutionaire theorie leidde in de biologie tot de ‘moderne synthese’.
Van evolutie naar evolutionaire psychologie
Hoewel Darwin in ‘The Origing of Species’ schreef over de evolutie van fysieke kenmerken, geloofde hij ook in de
evolutie van gedrag door natuurlijke selectie. Daarvoor was een stabiele basis nodig: materialisme: de geest kan
gereduceerd worden tot pure hersenactiviteit. Dit idee is overgenomen door de moderne cognitieve psychologie. Het
materialisme is belangrijk voor de evolutionaire psychologie, want als het brein, net als alle andere organen
onderworpen is aan de druk van natuurlijke selectie, geldt dat ook voor de geest en dus gedrag.
Darwin beschreef dit in ‘The Expression of Emotions in Man and Animals’ en ‘A Biographical Sketch of an Infant’.
Vroege pogingen tot een evolutionaire psychologie
Francis Galton en de eugenetica
Francis Galton: neef van Darwin, werd beïnvloed door Darwins theorie van natuurlijke selectie. Hij stelde dat karakter
en intelligentie erfelijke eigenschappen zijn, en ontwikkelde de eerste intelligentietest. Was vader van de psychometrie;
methode van experimentele psychologie en kwantitatieve data uit grote steekproeven. Hij stelde ook dat eigenschappen
die voorheen nuttig waren, dat nu mogelijk niet meer zijn.
Galtons argument dat kenmerken die belangrijk waren voor jagers-verzamelaars, in de huidige maatschappij niet goed
werken, is ook bekend in de moderne evolutionaire psychologie. Andere ideeën van Galton zijn nu wel controversieel,
zoals dat de maatschappij zou verbeteren door selectieve voortplanting. Mensen met voordelige eigenschappen (bv. zeer
intelligent) zouden aangemoedigd moeten worden om veel kinderen te krijgen, en mensen met minder voordelige
eigenschappen juist niet. Hij noemde dit programma: eugenetica.
Box 1.1 Eugenetica
Eugenetica komt van het Grieks: ‘goed geboren’. Volgens Plato moest voortplanting onder toezicht van de overheid staan om een
betere maatschappij te krijgen. Maar onbewust doen alle seksuele wezens aan voortplanting, omdat men een seksuele partner kiest
op basis van eigenschappen die wijzen op goede genen. Eugenetica gaat echter verder en wil bepalen wie zich wel (en met wie) mag
voortplanten en wie niet. Er zijn twee vormen: positieve en negatieve eugenetica:
Positieve eugenetica Negatieve eugenetica
Mensen met eigenschappen die goed zijn voor de samenleving Voortplanting ontmoedigen of verbieden voor mensen die
(hoge ‘fitness’) stimuleren om samen veel kinderen te krijgen. ongeschikt worden geacht (‘unfit’).
Met zijn Eugenics Education Society (later Galton Society) wilde Galton met positieve middelen de menselijke soort verbeteren.
Darwins zoon Major Leonard Darwin nam het later over, en zorgde voor een overgang naar negatieve eugenetica. In het begin van
de 20e eeuw werden wereldwijd honderdduizenden mensen gesteriliseerd, maar Nazi-Duitsland had het grootste en meest
systematische programma, waarin m.n. Joden als ongeschikt werden geacht.
Het is nauwelijks meer voor te stellen dat eugenetica ooit een respectabel onderneming was, met prominente mensen die oprecht
dachten dat ze er de mensheid mee dienden. Tegenwoordig denken we er anders over, hoewel we ook een vorm van positieve
eugenetica kennen in de vorm van het genetisch manipuleren van menselijke eigenschappen. Het is inmiddels mogelijk om
foetussen te screenen op erfelijke aandoeningen, en binnenkort kunnen ‘defecte’ genen mogelijk vervangen worden. Dit roept
allerlei morele vragen op over hoe ver we daarmee kunnen gaan.
De eugenetische controverse werpt een schaduw over het gebruik van de darwinistische theorie bij het verklaren van menselijk
gedrag, en wordt soms weggezet als racistisch. Dat is jammer, omdat het een kader zou kunnen zijn om de sociale wetenschappen te
verbinden, net zoals het diverse gebieden van de biologie heeft samengebracht.
,William James en het instinct-concept
William James: was zeer invloedrijk, maakte onderscheid tussen het lange- en kortetermijngeheugen, bestudeerde
aandacht, perceptie en bewustzijn, en paste Darwins ideeën toe op de menselijke psychologie. Hij zag instincten als
angst, liefde en nieuwsgierigheid als belangrijke drijfveren van gedrag, en dacht dat mensen door méér instincten
worden gedreven dan dieren. James’ ideeën over instincten zijn minder bekend dan zijn andere ideeën. Men liet het
concept ‘instinct’ in de 20e eeuw vallen, om drie redenen:
1. Men vond dat het te onnauwkeurig 2. Omdat het moeilijk is om het 3. Omdat de sociale wetenschap vond
was om wetenschappelijk van verschil te zien tussen instincten en dat cultuur bepalend is voor
betekenis te kunnen zijn. door ervaringen geleerd gedrag. menselijk gedrag (i.p.v. biologie).
De opkomst van cultuur als causale kracht in menselijk gedrag
Standard Social Science Model (SSSM): traditionele, niet-evolutionaire sociaalwetenschappelijke benadering die de
volgende aannames had over menselijk gedrag en cultuur:
1. Mensen worden geboren als een onbeschreven blad. 4. Menselijk gedrag wordt bepaald door een proces van
2. Menselijke gedrag is oneindig kneedbaar. leren, socialisatie en doctrine.
3. Cultuur als autonome kracht onafhankelijk van 5. Leerprocessen zijn algemeen en op allerlei
mensen. verschijnselen van toepassing.
Deze ideeën zijn te zien in het werk van antropologen (Mead), sociologen (Durkheim) en psychologen (Bandura), en was
een reactie op het biologisch determinisme van eind 19e begin 20e eeuw. Men gebruikte Darwins theorie om te laten
zien dat bepaalde rassen beter geëvolueerd waren dan andere. Ze gebruikten westerse intelligentietests om daarmee aan
te tonen dat niet-westerse mensen lager op de evolutionaire ladder stonden, en gebruiken het als rechtvaardiging voor
wreedheden zoals gedwongen sterilisatie.
Dit doet echter geen recht aan Darwins ideeën; het idee dat sommige organismen ‘meer geëvolueerd’ zijn dan andere
lijkt op de ‘scala natura’ van Aristoteles. Darwin verwierp dergelijke gedachten; mensen stammen niet af van
chimpansees, maar hebben een gemeenschappelijke voorouder. Chimpansees zijn geen primitieve versies van mensen,
ze hebben hun eigen evolutionaire adaptaties, die wij niet hebben.
Culturele relativiteit
Franz Boas: grondlegger van het cultureel relativisme: verschillen tussen mensen zijn terug te leiden naar hun cultuur,
en om mensen te begrijpen, moet je hun cultuur begrijpen. Dit ging het denken dusdanig domineren dat sommige sociale
wetenschappers een pathologische angst ontwikkelden voor biologische verklaringen van gedrag: biofobie (Lee Ellis).
Hier zijn verschillende redenen voor:
1. Het is voor onderzoekers moeilijk om buiten een 2. Mensen waren na WO-II bang voor biologische
gevestigd paradigma naar alternatieve verklaringen te verklaringen omdat die werden gezien als uitingen van
zoeken. determinisme en eugenetica.
Buiten de psychologie, in disciplines als ethologie en gedragsecologie, was het darwinistische denken wel aanwezig,
maar binnen de psychologie overheerste het cultureel relativisme. Leertheoretici als Pavlov, Watson en Skinner zagen
mensen slechts als complexe versies van dieren en dachten dat begrip van eenvoudige organismen zou leiden tot begrip
van de mens. Keller en Marian Breland ontdekten echter dat dierlijke instincten soms in de weg zaten bij processen van
associatie en bekrachtiging. Ondanks hun inspanningen bleven de dieren terugvallen in instinctief gedrag.
Het is onjuist om te stellen dat de psychologie Darwin negeerde vanwege de dominantie van het culturele relativisme.
Psychologen waren ook geneigd zich te richten op proximate vragen (hoe iets werkt) dan op ultimate vragen, waarvoor
het darwinistische kader geschikt is. Voor het soort vragen waarmee zij zich bezighielden was het cultureel relativisme,
of SSSM, ruimschoots voldoende, waardoor er geen noodzaak was voor een darwinistische psychologie.
Box 1.2 De toepassing van evolutionair denken in vier disciplines
Ethologie Gedragsecologie Sociobiologie Evolutionaire psychologie
‘Ethos’: kenmerk/gewoonte. Voortgekomen uit klassieke Term bestond al 20 jaar (Santa Barbara school)
Lorenz, Tinbergen en Von Frisch ethologie. Maakt kosten- voordat Wilson het definieerde Begon met publicatie ‘The
gezien als grondleggers, maar baten-modellen om gedrag te als de systematische studie Adapted Mind’. Combineert
bestond al 300 jaar. Zij gaven het voorspellen. Nadruk op de van de biologische basis van sociobiologie een cognitieve
wetenschappelijke stevigheid flexibiliteit van genen: sociaal gedrag. Voortgekomen mechanistische visie op de
d.m.v. systematische observatie en ecologische druk selecteert uit ethologie en overlapt met geest (modulariteit). Onderzoekt
analyse van gedrag. gedragsrespons. gedragsecologie. m.n. menselijk gedrag.
Observatie gedrag in omgeving Combineert principes van Bestudeert evolutie van Gebruikt experimentele studies
waarin het geëvolueerd is. ecologie en ethologie. sociaal gedrag en gebruikt en naturalistische data (surveys)
Combineert evolutionaire met Bestudeert de mogelijkheden functionele voor pro- en om voorspellingen uit evolutie-
causale verklaringen. Vroege van dieren om ‘economische antisociaal gedrag. Meest theorie te testen. Gebruikt soms
ethologen m.n. geïnteresseerd in beslissingen’ te nemen. geïnteresseerd in dieren, maar technieken uit gedragsecologie
instinct i.p.v. leren; beïnvloed door Bestudeert bij mensen hoe het toepassen van die (bv. optimaliteitsmodellering). In
, Darwin. Latere ethologen culturen variëren afhankelijk concepten op menselijk tegenstelling tot andere drie ligt
bestudeerden interactie tussen van ecologische druk. gedrag, heeft geleid tot stevig focus op psychologische
genen en omgeving. debat. mechanismen.
Whitman, Heinroth, Craig, Von Williams, Smith, Krebs, E.O. Wilson, Hamilton, Trivers, Tooby, Cosmedis, Buss,
Frisch, Lorenz, Tinbergen, Lack, DeVore, Symons, Alexander, Thornhill, M. Wilson, Daly, Kurzban, Pinker, Barkow.
Hinde, Eibsfeld. Davies, Dawkins, Dunbar. Buss.
Sigmund Freud
Sigmund Freud: werd door velen gezien als de belichaming van het cultureel relativisme (nadruk op rol van familie bij
persoonlijkheidsvorming), maar er zijn twee redenen waarom hij hier toch een plaats heeft:
1. Was als enige wèl geïnteresseerd in ultimate vragen; 2. Enkele ideeën van hem kwamen overeen met darwinistische
waarom mensen zich op een bepaalde manier gedrag. psychologie, zoals het id: aangeboren verlangens.
Freud zag mensen als tijdelijke voertuigen van het onsterfelijke ‘germ-plasma’ (zouden we nu genen noemen) dat invloed
uitoefent op onze verborgen verlangens – een gedachte die Dawkins ook had met zijn ‘zelfzuchtige genen’.
E.O. Wilson en de sociobiologie
E.O. Wilson: deed de eerste poging om de evolutie toe te passen op de psychologie. Schreef ‘Sociobiology: The New
Synthesis’, waarin hij de basis legde voor een evolutionaire benadering van gedragsonderzoek → Sociobiologie: de
systematische studie van de biologische basis van alle sociale gedragingen. Biologisch gaat verder dan alleen genetische
verklaringen; het kan op verschillende manieren toegepast worden op gedrag. Voor een materialist komt alle gedrag
uiteindelijk voort uit breinactiviteit, maar Wilson ging verder. Hij stelde dat als gedrag op een voorspelbare manier het
voortplantingssucces beïnvloedt, en als gedragingen worden beïnvloed door genen, dan heeft natuurlijke selectie tot in
bepaalde mate menselijk gedrag gevormd.
Sociobiologie kreeg veel controverse, daarom suggereerden velen, incl. Dawkins en Wilson, dat evolutionaire psychologie
vooral een poging is om de sociobiologie politiek correct te maken. Er zijn echter wel onderlinge verschillen.
Van sociobiologie naar evolutionaire psychologie
John Tooby en Leda Cosmides schreven ‘The Adapted Mind’ en kwamen met de term evolutionaire psychologie door
cognitieve verklaringen van gedrag toe te voegen aan de sociobiologie. Hierdoor konden zowel sociobiologische als
cognitief psychologische onderwerpen bestudeerd worden, tegen een achtergrond van evolutionaire logica → synthese
van adaptationisme en modulariteit. Formuleerden vijf principes van evolutionaire psychologie:
1. Brein als fysiek systeem (computer), waarvan de circuits zo ontworpen zijn dat ze gedrag voortbrengen (cognitieve
dat geschikt is voor onze omgevingsomstandigheden. psychologie)
2. Onze neurale circuits zijn ontworpen door natuurlijke selectie om problemen op de lossen waar onze
(sociobiologie)
voorouders mee te maken hadden.
3. Het bewustzijn is slechts het topje van de ijsberg, en doet ons denken dat onze circuits eenvoudig zijn. (cognitieve
Maar veel problemen vereisen gecompliceerde neurale circuits. psychologie)
4. Verschillende neurale circuits zijn gespecialiseerd in het oplossen van verschillende adaptieve problemen. (modulariteit)
5. In onze moderne schedels huist een ijstijdbrein. (EEA)
Principe 4 en 5 zijn kenmerkend voor de Santa-Barbaraschool. Mentale modulen hebben zich ontwikkeld in een
Evironment of Evolutionary Adaptiveness (EEA). Dus gedrag dat vroeger adaptief was, kan nu maladaptief zijn.
Deze twee principes kregen veel kritiek, m.n. van David Buller. Hij maakte onderscheid tussen evolutionaire
psychologie als onderzoeksgebied, wat puur de relatie tussen evolutie en gedrag probeert te begrijpen, en het
onderzoeksparadigma Evolutionaire Psychologie, wat aannames maakt over modulariteit en EEA (Santa-Barbaraschool).
Modulariteit heeft een lange geschiedenis, van de frenologie van Franz Joseph Gall – bulten op de schedel zouden
wijzen op persoonlijkheidskenmerken – tot Fodor, Tooby en Cosmides.
Jerry Fodor: schreef ‘The Modularity of Mind’ (1983) waarin hij stelt dat de psyche is opgebouwd uit mentale modules
die verantwoordelijk zijn voor een bepaald aspect van gedrag. Deze zijn aangeboren en vrijwel onveranderlijk. Deze
ideeën zijn controversieel, maar Tooby en Cosmides zagen de evolutionaire logica ervan. Natuurlijke selectie heeft ons
uitgerust met specifieke oplossingen voor specifieke problemen. Volgens Buller is er echter geen neurologisch bewijs
voor mentale modulen in de neocortex.
EEA: men plaatst het vaak in het pleistoceen, maar Tooby en Cosmides zagen het niet als plaats of tijd, maar als
‘statistische samenstelling van adaptatierelevante eigenschappen van voorouderlijke omgevingen’.
Ook andere onderzoekers die wel sympathie hebben voor evolutionaire psychologie, hebben moeite met EEA. Zo stelt
Smith dat menselijk gedrag gekenmerkt wordt door het vermogen om met nieuwe omstandigheden om te gaan m.b.v.
mechanismen als probleemoplossend vermogen, taal en leren. Deze mechanismen evolueerden in de loop van de tijd.
Dat was géén anti-evolutionair argument; het verschil met de Santa-Barbaraschool is de mate waarin een steentijdbrein –
als het bestaat – ons gedrag beperkt.
, Box 1.3 Sociobiologie, evolutionaire psychologie en politieke correctheid
Veel kritiek op sociobiologie en evolutionaire psychologie kwam van buiten de wetenschap. Men dacht dat het leidde tot gevaarlijke
denkwijzen als eugenetica of racistische/seksistische ideologieën. Binnen de academische wereld hadden Gould en Lewontin kritiek;
ze zagen biologisch verklaren van gedrag als genetische rechtvaardiging voor privileges voor een bepaalde klasse, ras of sekse.
Twintig wetenschappers stelden in 1986 de Seville Statement on Violence op, waarin de link tussen biologie en gewelddadig
gedrag (oorlog) werd weerlegd. Hoewel dit statement werd overgenomen door UNESCO en APA, was er ook veel kritiek omdat
bijna niemand achter de stellingen staat die in de verklaring werden bestreden. Ook heeft het geen wetenschappelijke onderbouwing,
waardoor het meer een politieke verklaring is dan een wetenschappelijke.
1.3 Evolutionaire psychologie: heden en toekomst
Hoewel de aannames van de Santa-Barbaraschool nog steeds populair zijn, hebben veel evolutionisten inmiddels afstand
genomen van modulariteit en EEA.
Methodes voor het evalueren van evolutionaire theorieën
Stephen Jay Gould en Richard Lewontin: beschreven in ‘The spandrels of San Marco’ (1979) twee kritiekpunten op
evolutionaire theorieën van menselijk gedrag:
1. Evolutionisten zien te graag gedragingen (of fysieke kenmerken) als adaptief.
2. Omdat adaptieve verklaringen vaak niet ondersteund worden met bewijs (omdat we te weinig weten over jagers-
verzamelaars) is het onmogelijk om dit als bewijs te zien.
Ze zien adaptieve verklaringen daarom slechts als ‘just-so stories’.
V.S. Ramachandran: wilde met een hoax-publicatie (dat mannen voorkeur hebben voor blonde vrouwen omdat ze bij een
lichte huid beter kunnen zien of ze parasieten hebben) het speculatieve karakter van het evolutionaire denken laten zien. Dit
laat echter niet zien dat evolutionaire psychologie pure speculatie is, omdat het goed te beredeneren was en geplaatst
werd in een journal dat bekend stond om spraakmakende ideeën. Het was dus niet hetzelfde als de Sokal-hoax.
Onderzoeksmethoden: naast de gebruikelijke – vragenlijsten, interviews, experimenten – gebruiken evolutionair
psychologen nog aanvullende onderzoeksmethoden:
1. Methoden uit gedragsgenetica Effecten van genen onderscheiden van omgeving m.b.v. tweeling- en adoptiestudies.
Kan wel aantonen dat een eigenschap genetisch is, maar niet dat het een adaptatie is.
2. Vergelijkende methode Overeenkomsten tussen primaten en andere soorten; of een eigenschap ertoe leidt dat
een individu meer nakomelingen produceert. Is eenvoudiger bij dieren, omdat men
aanneemt dat die nog onder vergelijkbare omstandigheden leven als hun voorouders.
3. Cross-cultureel bewijs zoeken Als een eigenschap adaptief is, zou die bij alle mensen aangetroffen moeten worden,
onafhankelijk van cultuur. Als een kenmerk universeel is, suggereert dit dat het
aangeboren is, en dus mogelijk een biologische adaptatie is. Echter zijn sommige
adaptieve gedragingen afhankelijk van een omgeving. Daarom ook onderzoek naar
nog bestaande jagers-verzamelaars. Dit is echter controversieel, omdat ook deze
gemeenschappen ontwikkelingen hebben doorgemaakt sinds de EEA.
4. Wiskundige rekenmodellen Creëren van een abstracte wereld waarin ‘individuen’ met bepaalde ‘kenmerken’ met
elkaar strijden om dominantie. Geeft een idee welke eigenschappen of combinaties
optimaal zijn, en hoe verschillende eigenschappen interacteren met elkaar. Dit heeft
laten zien dat het succes van een bepaalde eigenschap vaker relatief is dan absoluut;
het is afhankelijk van andere kenmerken en van wat andere mensen doen.
Volgens critici weten we te weinig over het leven van onze voorouders. Wat we wel weten is dat ze in groepen leefden,
jaagden/verzamelden en later primitieve landbouw bedreven, dat ze zich seksueel voortplantten, kinderen opvoedden,
gereedschappen en wapens maakten, rituelen kenden en kleding/versieringen droegen etc.
Evolutionair denken kan echter ook nuttig zijn als we weinig weten over de evolutionaire geschiedenis van een kenmerk.
Omdat bipolaire depressie kan leiden tot suïcide en erfelijk is, zou het door natuurlijke selectie weggeselecteerd moeten
zijn. Het feit dat het er nog steeds is, kan erop wijzen dat er verborgen voordelen kunnen zijn aan deze aandoening, die
opwegen tegen de nadelen. Dit zijn interessante vragen voor toekomstig onderzoek.
Overeenstemming en onenigheid in de evolutionaire psychologie
Er is veel kritiek gekomen op de evolutionaire psychologie, de belangrijkste punten worden hieronder genoemd:
1. Alles is een Volgens Dobzhansky is ‘adaptatie’ een proces, waardoor men liever spreekt van een ‘adaptieve
adaptatie eigenschap’. Adaptatie is een proces waarbij een eigenschap door natuurlijke selectie verandert,
zodat het in de huidige omgeving effectiever functioneert. Het is echter niet altijd duidelijk of een
bepaalde eigenschap een adaptatie is, of wat het doel ervan is. Sommige eigenschappen zijn geen
adaptaties, maar neveneffecten van andere → spandrels.
