Dit is een geschiedenis samenvatting van tijdvak 9 de tijd van de wereldoorlogen voor havo 5 leerlingen. De samenvatting is gemaakt uit het lesboek Geschiedeniswerkplaats, aantekeningen van de les en uitleg video's online.
De volgende 8 paragrafen staan in de samenvatting:
§1 De Eerste wereld...
Tijdvak 9 De tijd van de wereldoorlogen
§1 De Eerste wereldoorlog
Het Voeren van twee wereldoorlogen.
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de
betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
De Eerste wereldoorlog ontstond in 1914 door de moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans
Ferdinand. Oostrijk verklaarde oorlog met Servië en vroeg hiervoor steun van Duitsland.
Servië had zelf steun van Rusland, dus verklaarde Duitsland ook oorlog tegen Rusland. Hierna
mobiliseerde Ruslands bondgenoot Frankrijk en werd er weer met Duitsland oorlog
verklaard.
Toen Duitslag het neutrale België binnen trad op weg naar Frankrijk, verklaarde Groot-
Brittannië ook oorlog met Duitsland. Vanaf nu vochten de geallieerden (Groot-Brittannië,
Frankrijk, Italië en Rusland) tegen de centralen (Duitsland, Ottomaanse rijk en Oostrijk).
Nederland bleef neutraal in deze oorlog. Troepen uit koloniën werden op de Europese
slagvelden ingezet. Daarnaast werd er ook in Afrika, het Midden-Oosten en Oost-Azië
gevochten. In 1917 werd het een echte wereldoorlog, doordat de VS zich bij de geallieerde
aansloot.
De oorzaken van de Eerste Wereld Oorlog:
• Er ontstonden 2 bondgenootschappen in de 19e eeuw (Oostrijk/Duitsland en
Frankrijk/Rusland).
• De Spanning liep op in Europa door Nationalisme en onderlinge wantrouwen.
• Oostrijk voelde zich bedreigd door Rusland en Duitsland voelde zich omsingeld door
Rusland en Frankrijk.
• Duitsland bouwde een grote vloot wat zorgde voor de wapenwedloop op zee met
Groot-Brittannië. Dit zag Duitsland als bedreiging voor zijn wereldrijk.
• Het leger werd in veel landen verheerlijkt en door militairisme werden oorlogen
onderschat.
In het begin van de oorlog gingen de Duitsers snel door in België en Noord-Frankrijk, maar ze
werden vlak voor Parijs gestopt door het Franse leger. Daarna groeven ze zich beide in
loopgraven. De Fransen en Britten aan de ene kant en de Duitsers aan de anderen kant
bleven bijna 4 jaar liggen.
Aan het oostfront vochten Duitsland en Oostrijk tegen Rusland. In 1917 trad namelijk de tsaar
af, waarna de nieuwe regering de oorlog doorzette met nog veel chaos in het land. De
communisten grepen onder leiding van Lenin de macht en sloot op 2 maart 1918 vrede met
Duitsland.
Hierna gingen de geallieerden in tegenval tegen Duitsland met aks voordelen: het arriveren
van Amerikaanse troepen en ze hadden veel tanks (nieuw wapen van de Britten). Toen de
, Duitsers werden teruggedrongen, was de oorlog verloren. De Duitse keizer vluchtte naar
Nederland, waarna de regering vroeg om een nieuwe wapenstilstand.
De wereldoorlogen leidde tot veel verwoesting, omdat de vernietigingskracht van wapens erg
was toegenomen door de industrialisatie. De Duitsers werkte ook met gifgas wat militair
gezien een voordeel was, net als de onderzeeër. Zo plaatste Duitsland onderwaterbommen
op schepen om Amerikaanse voedselleveranties te treffen. Dit was ook een reden voor de VS
om oorlog tegen Duitsland te verklaren.
De legers bestonden vooral uit dienstplichtigen en vrijwilligers. De achterblijvers, vooral
vrouwen en ouderen, zorgde voor de productie van wapens. De economie werd gefocust op
de oorlog en hierdoor ontstonden er beperkingen van de productie van consumptiegoederen
wat weer leidde tot voedseltekorten.
België en Frankrijk werden 4 jaar bezet door de Duitsers. Er werden veel burgers op
gruwelijke wijze gedood. Dit geweld was het gevolg van haatcampagnes, waarbij de vijand zo
negatief mogelijk werd afgebeeld.
In 1919 moest Duitsland het vredesverdrag tekenende: Vrede van Versailles, Duitsland moest
Elzas-Lotheringen teruggeven aan Frankrijk, verloor grondgebied aan Polen, raakte al zijn
koloniën kwijt, mocht 1 leger houden, kreeg herstelbetalingen opgelegd en mocht geen lid
worden van de Volkenbond. Van de oude multi-etnische staten bleef alleen Rusland bestaan.
Rusland veroverde landen die de staat Sovjet-Unie werd genoemd. Polen en de drie Baltische
staten bleven onafhankelijk.
Het multi-etnische Habsburgse rijk viel uiteen in de staten Oostrijk, Hongarije en Tsjecho-
Slowakije. Slovenië en Kroatië vormde Joegoslavië. Ook in Arabische landen werden nieuwe
staten gevormd, zoals Irak en Syrië (kwam onder toezicht van Groot-Brittannië en Frankrijk).
Zo verdeelden de geallieerden ook het Turkse gebied, alleen werden ze verjaagd door het
leger onder leiding van de nationalist Mustafa Kemal. Hij stichtte de republiek Turkije die in
1923 werd erkend door de geallieerde.
§2 De economische wereldcrisis
De crisis van het wereldkapitalisme.
Na de Eerste Wereldoorlog bleef het economisch gezien 5 jaar slecht gaan (tot 1924). De
Amerikaanse economie groeide snel door de uitbreiding van wegen, elektriciteitsnet en de
komst van nieuwe producten. In de consumptiemaatschappij groeide ook de mode, het
uitgaansleven en de vermaaksindustrie.
Door de economische groei stegen de aandelenkoersen, mensen verwachtte dat hun
aandelen meer waard zouden worden, maar op zwarte donderdag verkochten mensen
massaal hun aandelen voor lagere prijzen. Deze beurskrach werd gevolgd door verslechtering
van de economie, waarbij de productie kromp en de werkloosheid steeg. De Amerikaanse
wereldcrisis breidde zich uit tot een wereldcrisis. Overal gold: overtollige voorraden,
productiebeperking, massale werkloosheid en dalende koopkracht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElenavanVliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
