Samenvatting
Samenvatting literatuurgeschiedenis (korte samenvatting)
- Vak
- Nederlands
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van 17 pagina's voor het vak Nederlands aan de VWO / Gymnasium (korte samenvatting)
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Nederlands laagland cursus 8 t/m 11Cursus 8: voorgeschiedenis en middeleeuwen
8.1 Historische context
Begrippen:
Latijn: niet langer spreektaal na val West-Romeinse Rijk (476)
Kerstening: verkondiging christendom in West-Europa (macht en invloed)
Rooms-katholieke kerk: enige erkende christelijke kerk in West-Europa
Kruistochten: reactie van christelijk West-Europa op de uitbreidende macht van de
islamitische Arabieren (1096-1291)
Nederlanden/lage landen: gewesten, geen nationale eenheid
Middelnederlands: taal waarvan elk gewest zijn variant had
Graaf: bestuurder gewest Holland, breidden macht uit in 1100-1200
Hanze: samenwerkingsverband van kooplieden in steden (oosten Nederlanden)
Standentheorie (Abaldero): geestelijkheid (bidden), adel en ridders (strijden), boeren en
vissers (werken)
Reguliere geestelijkheid: monniken en nonnen, leefden in kloosters naar regels kloosterorde
Seculiere geestelijkheid: paus, bisschoppen en pastoors, wereldlijke geestelijken, zielzorg
voor gelovigen
Feodaliteit (700-1200): dienstrelatie die vrije mannen hadden met hun adellijke heer, als
beloning voor dienst kregen leenmannen/vazallen een wapenrusting en inkomsten van hun
leenheer, inkomsten waren een leen (feodum); vaak land
Kastelen en ridders: middelen van hertogen of graven om hun gezag te handhaven
Ridderschap: groep van ridders met ‘ridderlijk’ gedrag (o.a. moed en trouw)
Eercultuur: norm voor het individuele gedrag in aanzien of waardering van anderen
Hofdag: dag waarop een vorst zijn heren bijeen heeft om recht te spreken en belangrijke
zaken af te handelen
Handel en productie van goederen: basis van de stad
Recht: kenmerk, eigen en niet-feodaal, stedelingen hechtten hier veel waarde aan
Burgerlijke mentaliteit: vrede nodig voor handel (o.a. slimheid, individualiteit, redelijkheid)
Schrijfcultuur: steeds meer (vorsten en opkomende steden voor bestuur en administratie),
men had behoefte aan geschoold personeel dat kon lezen en schrijven
Drie literaire milieus (middeleeuwen): de wereldlijke, adellijke hoven, een wereldlijk publiek in
de steden en een geestelijk milieu van kloosterlingen, bisschoppelijke hoven en religieuze
groepen
Kopiisten: schreven teksten over
Manuscripten: handgeschreven boeken
,Belangrijke werken/personen:
Karel de Grote: Frankische koning die in 800 tot keizer gekroond werd
Mohammed: de in Mekka geboren profeet van de islam (overleed in 632)
Adalbero: standentheorie
Tapijt van Bayeux: geborduurd afgebeelde ridders op een tapijt
Ferguut: verhaal over hofdag koning Arthur, daarna gingen ze op jacht
8.2 Culturele context
Begrippen:
Neoplatonistisch georiënteerde filosofie: achter de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid lag
een diepere, hogere of ‘echtere’ werkelijkheid
Artes liberalis: de zeven vrije kunsten; grammatica, retorica, dialectiek (trivium), wiskunde,
geometrie en astronomie (quadrivium)
Gotische kathedralen: kathedralen waar de lichtsymboliek centraal stond
Opdracht: middeleeuwse beeldhouwers, schilders en bouwmeesters werkten in opdracht
Mecenas: een opdrachtgever als een adellijk heer, een groep rijke stedelingen of een abt
van een klooster
Artistieke traditie: niet streven naar origineel zijn, maar werk voegen in de bestaande traditie
Gregoriaans: bepaalde eenstemmige, geestelijke muziek, bedoeld om gelovigen in een
gewijde (gezegende) en vrome (deugdzame) stemming te brengen
Wereldlijke muziek: muziek van rondtrekkende zangers en muzikanten: troubadours (Zuid-
Frankrijk), trouvères (Noord-Frankrijk) en Minnesänger (Duitstalige gebieden)
Hoofsheid (in het Frans courtoise): gedragsregels om onderlinge spanningen te voorkomen
Zelfbeheersing: belangrijk bij hoofsheid
Hoofse liefde: de man moest dienstbaar zijn aan de aanbeden vrouw
Dienstbaarheid: werken in het belang van iemand anders
Wereldlijke cultuur: de onafhankelijke hoofse cultuur vormde een tegenwicht tegen de
christelijke cultuur
Belangrijke werken/personen:
Thomas van Aquino: geleerde, trok een grens tussen theologie en filosofie, theologie ging
over goddelijke waarheden die het verstand te boven gaan
Jezus Christus: gezien als het Licht der Wereld
Jheronimus Bosch: gebruikmaker symboliek, moralist voor zijn publiek
De marskramer: schilderij van Jheronimus Bosch waar gebruik werd gemaakt van symboliek
Paus Gregorius I: wilde eenheid in de liturgie (gebeden, ceremonie, gezangen en
handelingen tijdens een kerkdienst
, 8.3 Literaire ontwikkelingen
Begrippen:
Clericus: iemand met een kerkelijke opleiding
Vermaken en leren: doelen van een schrijver
Brontekst: een middeleeuws verhaal gaat altijd terug op een of meerdere andere teksten
Voorleescultuur: middeleeuwse teksten werden aan een bepaalde groep toehoorders
voorgelezen
Rijm: teksten werden deels uit het hoofd opgedragen en daarom waren ze op rijm
Ridderromans: verhalen over ridders (vanaf 1200), educatief en voor ontspanning
Eliteliteratuur (ridderroman): literatuur voor de adel, ridderschap en wellicht leden van het
patriciaat (bestuurdersfamilie)
Voorbeeldcarrière voor publiek: hoofs, volmaakt ridder en getrouwd (Ferguut)
Oosterse roman: hoofse liefdesverhalen die zich in het Oosten afspelen
Karelepiek: middeleeuwse verhalen waarin Karel de Grote of zijn vazallen centraal staan
Chanson de geste: liederen over heldendaden uit de Franse literatuur, een aantal is
vervormd van een historische gebeurtenis
Epische concentratie: historische feiten over meerdere personen worden aan één beroemd
persoon toegedicht
Kruistochten en Franse centralisatiepolitiek: onderwerpen chansons (1100-1200)
Arthurepiek: verhalen over koning Arthur en zijn ridders (Brits)
Arthurromans: romans over Arthur, ook in het Frans geschreven (1160), doordachte
structuur: hofdag, sprookjesachtig, queeste (zoektocht)
Hoofse modelwereld: wereld waarin geen feodale conflicten bestaan (hof van Arthur)
Handschrift: compilatie van verhalen (soort verzameling)
Hoofse lyriek: een minnaar die een bewonderde, maar onbereikbare geliefde aanbidt en
bezingt (feodaliteit komt erin terug), dichters werkten met de traditie, veel hoofse liederen
beginnen met een Natureingang (ontluikende voorjaar met kwetterende vogels)
Uiterlijke schijn: hoofse ideaal ontmaskerd als uiterlijke schijn (Van de vos Reynaerde)
Machts- en rechtsuitoefening: stedelijke samenleving stond tegenover feodale samenleving
Hoofse cultuur: wereldlijke cultuur
Kerkelijke cultuur: geestelijke letterkunde, exempelen (korte, religieuze verhaaltjes) gebruikt
om preken voor gewone gelovigen aantrekkelijk te maken
Marialegenden: teksten ter ere van Maria (verhaal Beatrijs met veel symboliek)
Wereldlijk toneel: abele spelen (Esmoreit, Gloriant, Lanseloet van Denemarken en Vanden
winter ende vanden somer: hoofse liefde) en korte kluchten (sotternie genaamd) door
beroepsacteurs
Annexatie: overname van adellijke riddercultuur, hoofse liefde
Adaptatie: aanpassen adellijke riddercultuur aan stedelijke moraal
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliavandruten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen