Psychologie hoorcollege 10
Health, stress and coping
Vakgebied: Gezondheidspsychologie
Stress: Hoeveel stress je ervaart, heeft invloed op hoe je je voelt. Het kan
verschillen van dag tot dag
Wat zijn stressoren?
Stressoren: gebeurtenissen en situaties die jouw dagelijks functioneren en/of
persoonlijk welzijn (dreigen te) verstoren.
- De dreiging van een stressor kan ook al je persoonlijk welzijn verstoren.
- Dus niet alleen op moment zelf, maar ook over dingen die in de toekomst
gaan gebeuren
Stressor door:
- Traumatische gebeurtenissen
- Veranderingen in het dagelijks leven
Soorten stressoren:
- Chronische stressoren: continu dingen, of lange tijd aanwezig
- Dagelijkse belemmeringen: dingen die niet heel stressvol lijken te zijn, maar
die dat toch wel veroorzaken (Daily hassles) (bijv. continu chaos in huis)
Ernstigheid en langdurigheid van stressoren
Niet zo ernstig Aantekeningen: Trauma’s
kunnen kortdurend en
langdurig zijn, en zijn zeer
Tentamen, bruiloft, Daily hassles ernstig. Ook kortdurende
verhuizing zeer ernstige trauma’s
kunnen langdurige
Kortduren Langdurend gevolgen hebben! Dus dat
is niet alleen gekoppeld
Trauma’s Trauma’s aan langdurige trauma’s.
Zeer ernstig
Wat maakt nou uit in hoe ernstig een stressor wordt ervaren= Variatie
controleerbaarheid/voorspelbaarheid
Controleerbaar (minder stress) Oncontroleerbaar (meer stress)
Gepland tentamen Onverwachte toets
Troostbaar huilen bij baby’s Ontroostbaar huilen bij baby’s
Borstkanker (screening, 85% Hersenstamkanker (Lak door Tijn)
overlevingskans)
Hiv-diagnose tegenwoordig Hiv-diagnose in de jaren ‘80
Verwachte scheiding Onverwachte scheiding
, Meten van stressoren
Het meten van stressoren door vragenlijsten.
Welzijn – lichaam
General adaptation syndrome (Selye): wat er gebeurt als er een stressor in je
lichaam komt.
Stappen:
1. Lijf verzamelt energie om met de stressor om te gaan: fight-or-flight
2. Fight-or-flight response kost eerst energie (dip in resistance to stress) om het in
te schakelen, maar daarna levert het energie op
3. In resistent fase die daarop volgt, blijft het lichaam vechten tegen stress
4. Langdurige stress: lijf raakt uitgeput
Wat doet je lijf bij de fight-or-flight response?
1. Hypothalamus activeert deel van het autonome zenuwstelsel
Lijf gaat adrenaline en noradrenaline aanmaken
Die veroorzaken veranderingen in lichaamsactiviteit, o.a. (lijf staat scherp op
actie, fight-or-flight:
- Verhoogde bloeddruk
- Verhoogde spierspanning
- Verhoogde suikerspiegel in bloed
- Pupillen vergroot
2. Hypothalamus activeert pituitary gland, die ACTH gaat aanmaken (= HPA-
as)
ATCH stimuleert o.a. tot aanmaak cortisol (ook wel stresshormoon genoemd) en
endorphine
Cortisol veroorzaakt veranderingen in lichaamsactiviteit:
- Maakt lichaamsenergie vrij
- Vecht tegen heftige ontstekingen
- Onderdrukt immuunsysteem (want kost energie)
Endorphine is een natuurlijke pijnstiller
- Mensen kunnen bijvoorbeeld tijdens een blessure tijdens een voetbalwedstrijd
toch nog doorgaan, terwijl dat niet zou gaan tijdens een training, omdat het
dan echt meer pijn doet. Endorphine stroomt dan minder.
Stressrespons= handig! Stressrespons= minder handig als
het voortduurt
Je kan je verdedigen Continu verhoogde bloeddruk ->
verhoogt kans op hart- en vaatziektes
Je voelt minder pijn tijdens gevecht of Onderdrukt immuunsysteem -> verhoogt
vluchten kans op verkoudheid, griep, maar ook
progressie ernstige ziektes (kanker,
HIV)
Is fight-or-flight response tegenwoordig nog wel nodig? Zorgt eerder voor
ziektes etc.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper charlottehuijzers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.